Φωτογραφία: Αλέξανδρος Κατσής
«Η Ιστορία κάνει συνεχώς κύκλους και αναπαράγεται, αλλά κάτι πρέπει να μένει ως μάθημα, ως παρακαταθήκη, ως προειδοποίηση, ως προβολή του που θα οδηγηθούμε. Ο φασισμός είναι γνωστός, τίποτα καλό δεν εκπροσωπεί, τίποτα καλό δεν γεννά. Αυτή η γνώση πρέπει να μας οδηγεί για να τον πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις. Συνεχώς και πάντα», αναφέρει μεταξύ άλλων η ηθοποιός Δώρα Χρυσικού με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης «18/9».
Το έργο, η ιδέα του οποίου ανήκει στη Δώρα Χρυσικού, ανεβαίνει από 10 Οκτωβρίου έως 3 Νοεμβρίου, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος), σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη, ενώ το κείμενο υπογράφουν από κοινού ο σκηνοθέτης και η Μαρία Λούκα.
Στο επίκεντρο του μονολόγου βρίσκεται η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα (σ.σ. φέτος συμπληρώθηκαν 11 χρόνια από το τραγικό γεγονός) και η πολύκροτη δίκη για τη νεοναζιστική οργάνωση.
Το «18/9» δεν είναι απλά ένας θεατρικός μονόλογος. Είναι ένας μονόλογος αγωνίας και αγώνα και ταυτόχρονα λύτρωσης από τον φόβο της σιωπής. Στοιχεία από αληθινές μαρτυρίες και πραγματικά περιστατικά μπλέκονται μέσα από τη μυθοπλασία με το κοινωνικό ψυχογράφημα ενός κοριτσιού που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας σ’ ένα ακροδεξιό έγκλημα με αποτέλεσμα να αλλάξει η ζωή της και να βρεθεί μπροστά σε αδυσώπητα διλήμματα. Μια χώρα παραδομένη στη φρίκη ακροδεξιών εγκλημάτων. Άνθρωποι υπομένουν σιωπηλοί τις απειλές, τη βία, τον θάνατο, τον φόβο. Ώσπου κάποια στιγμή σπάνε οι σιωπές.
Η ηθοποιός Δώρα Χρυσικού μιλά στην Εποχή για το «18/9» και τους κοινωνικούς και συλλογικούς αγώνες που οδηγούν στη λύτρωση.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την παράσταση «18/9»;
Από ένα τετραδιάκι που η κ. Μάγδα μας έδωσε μια μέρα στο Εφετείο, με τη μορφή του Παύλου στο εξώφυλλο, έξι χρόνια από τη δολοφονία του. Και μου λέει: «Δώσε και ένα στη Μαρία (μόλις είχε γεννήσει) για να γράψει την ιστορία του Παύλου και να την λέει στην κόρη της».
Θα μπορούσατε να μας σκιαγραφήσατε το προφίλ της Δάφνης, της ηρωίδας του έργου;
Η Δάφνη είναι ένα κορίτσι σαν όλα τα άλλα εκεί έξω. Ένα παιδί που υπήρξε το «θύμα» της ελληνικής οικογένειας, με τις επιβολές της, τους περιορισμούς, τη διαπαιδαγώγηση του «κάνε τη δουλειά σου». Κι έχει ζήσει έτσι, κρυμμένη, αδιάφορη, δειλή μέχρι εκείνο το βράδυ που κάτι σπάει μέσα της -όπως λέει- και αποφασίζει να κάνει το πρώτο βήμα, ενάντια στον φόβο, προς την ηθική και συνειδησιακή ωρίμανση.
Η ηρωίδα που υποδύεστε υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας σ’ ένα ακροδεξιό έγκλημα. Ποια αδυσώπητα διλήμματα καλείται να αντιμετωπίσει; Και σε ποια συμπεράσματα καταλήγει;
«Τι κάνω; Ένας άνθρωπος δολοφονήθηκε μπροστά μου. Λέω αυτό που είδα με ό,τι συνέπειες αυτό εμπεριέχει ή γυρνάω την πλάτη, συνεχίζοντας τη ζωή μου κουβαλώντας αυτό το βάρος για πάντα; Το βάρος της απουσίας, της μη πράξης, της ενοχής, της προσωπικής ήττας».
Στη διάρκεια του μονολόγου, η Δάφνη περνάει από όλα τα στάδια της άρνησης να παραστεί στο δικαστήριο, της συνείδησης της που την ξεβολεύει, αλλά τελικά καταλήγει στο ότι το να μην πράξει το σωστό βαραίνει πολύ περισσότερο και γρατζουνάει εσωτερικά πολύ πιο ύπουλα από το να μην πάει και να κρυφτεί για ακόμα μια φορά. Και σπάει το απόστημα του φόβου και λέει «θα πάω». Δημιουργώντας την πρώτη ρωγμή στον εαυτό της. Αυτή που τελικά θα διασώσει την συνείδηση της.
Η ηρωίδα στο «18/9» είναι ένας απλός άνθρωπος που γίνεται υποκείμενο της ιστορίας. Πόσο δύσκολο είναι να σπάσει τη σιωπή της;
Καθόλου εύκολο. Η Δάφνη παλεύει με μια ζωή συγκεκριμένη, με κοινωνικές και οικογενειακές επιταγές πολύ περιοριστικές. Είναι ένας χάρτης ζωής γνωστός και οικείος, αλλά στενός και άγριος. Παλεύει με το χρέος και τη συνείδηση της και όλα όσα έχει μάθει και έχει χτίσει με κόπο. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να βγει εύκολα από τη ζώνη της ευκολίας του.
Η Δάφνη παλεύει με τους φόβους της, λίγες ώρες πριν από την κατάθεσή της στη δίκη για τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής. Ξεπερνά αυτούς τους φόβους; Ποια η πηγή της δύναμής της;
Νομίζω αντλεί δύναμη από τον εαυτό της αντίστροφα. Δηλαδή, αναπολεί όλες τις φορές που στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων και αυτό ψυχολογικά βαραίνει πολύ μέσα της. Λέει συχνά «ντρέπομαι». Ντρέπεται που πάντα προσπερνούσε, που συνήθισε τη βία, που έβλεπε το άδικο και δεν μπορούσε να υπερασπιστεί ανθρώπους που αδικούνταν. Η Δάφνη ξέρει το σωστό και το λάθος, γνωρίζει το δίκιο από το άδικο, λόγω φόβου όμως δεν μπορεί να βγει μπροστά για να τα υπερασπιστεί.
Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα, όπως και όλη η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής με αποκορύφωμα τη δίκη και τον χαρακτηρισμό της ως εγκληματική οργάνωση, απασχολεί μέχρι και σήμερα την κοινή γνώμη. Πόσο σημαντική είναι η μνήμη και παράλληλα, πώς πρέπει να γράφεται η ιστορία;
Η μνήμη είναι η ζώσα ιστορία. Είναι τα χνάρια στα οποία βαδίζουμε, προσπαθώντας να επανοηματοδοτήσουμε το παρόν με όρους αντίστασης στη φρίκη και να οραματιστούμε το μέλλον. Η Ιστορία κάνει συνεχώς κύκλους και αναπαράγεται, αλλά κάτι πρέπει να μένει ως μάθημα, ως παρακαταθήκη, ως προειδοποίηση, ως προβολή του που θα οδηγηθούμε. Ο φασισμός είναι γνωστός, τίποτα καλό δεν εκπροσωπεί, τίποτα καλό δεν γεννά. Αυτή η γνώση πρέπει να μας οδηγεί για να τον πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις. Συνεχώς και πάντα.
Στην Ευρώπη παρατηρείται άνοδος των ακροδεξιών στοιχείων. Κατά τη γνώμη σας, τι οδηγεί τους πολίτες προς αυτή την κατεύθυνση;
Η φτωχοποίηση ως αποτέλεσμα της αποτυχίας του καπιταλιστικού συστήματος στρέφει τον κόσμο προς ακροδεξιές ιδεολογίες, που βγάζουν από το κέντρο τους τον άνθρωπο ως ολότητα και διαχωρίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη σε σημαντική και ασήμαντη. Έτσι, αντί να βάζουμε στο στόχαστρο τις πολιτικές που ευθύνονται για την εξαθλίωση μας, βάζουμε στο στόχαστρο τον αδύναμο, τον φτωχό, τον πρόσφυγα, τον αλλόθρησκο, τον διαφορετικό και ούτως καθεξής.
Κλείνοντας τη συζήτησή μας, τι θα θέλατε να πάρει μαζί του ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;
Έναν συλλογικό αναστεναγμό λύτρωσης. Μια ματιά ψηλά για τα δολοφονημένα αδέρφια μας. Και δύναμη να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα μεγάλα και τα σπουδαία.
Ιδέα - ερμηνεία: Δώρα Χρυσικού, κείμενο: Μαρία Λούκα, Κοραής Δαμάτης, συμμετοχή στην α' γραφή του δικαστικού κειμένου: Χρύσα Λύκου, σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία: Κοραής Δαμάτης, δημιουργία σκηνικού χώρου: Αρετή Μουστάκα, κοστούμια: Βασιλική Σύρμα, βίντεο παράστασης: Πηγή Δημητρακοπούλου, μουσική επιμέλεια: Παύλος Ιωάννου, σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασσόπουλος, εκφώνηση δελτίου ειδήσεων: Νατάσα Γιάμαλη, φωνή μητέρας: Ασπασία Κράλλη, φωτογραφίες: Μάριος Λώλος - Αλέξανδρος Κατσής
Παραστάσεις: Από 10 Οκτωβρίου έως 3 Νοεμβρίου, Πέμπτη, Παρασκευή στις 8.30μμ, Σάββατο 6.30μμ και 8.30μμ, Κυριακή 7.30μμ (μετά την παράσταση ακολουθεί συζήτηση με το κοινό).
Mέρος των εσόδων θα διατεθούν για την ενίσχυση του Συλλόγου Πολιτισμού «Παύλος Killah P Φύσσας».