Είναι ενδιαφέρουσα η συζήτηση που έχει ανοίξει μετά τις εκλογές του ΠΑΣΟΚ όσον αφορά τον τρόπο διεξαγωγής εσωκομματικών εκλογών. 

 

Το φαινόμενο της εκλογής από την βάση εμφανίστηκε στα ελληνικά δεδομένα στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ το 2004 με πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου. Σε εκείνη τη συγκυρία το ΠΑΣΟΚ προερχόταν από μια βαριά ήττα στις εθνικές εκλογές του 2004 μετά από 8 χρόνια διακυβέρνησης. Σε αυτή τη φάση ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θεώρησε ότι μια αλλαγή αυτού του είδους θα έδινε μια ανάσα, αναζωογόνηση της κομματικής συμμετοχής που ήδη από τότε είχε αρχίσει να δείχνει μια πτώση στην ελληνική κοινωνία. Έπειτα ακολούθησε η υιοθέτηση αυτής της διαδικασία και από την Νέα Δημοκρατία για πρώτη φορά το 2009 και έπειτα από τον ΣΥΡΙΖΑ 2022. 

 

Στόχος του άρθρου δεν είναι να συγκρίνει την συμμετοχή σε κάθε εκλογική διαδικασία των προαναφερθέντων κομμάτων. Αντιθέτως, αξίζει να σχολιάσουμε το αν όντως αυτή η διαδικασία αποδείχτηκε επωφελής για το κομματικό σύστημα συνολικά. 

 

Η άποψη μου είναι πως η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί έναν από τους κυρίους λόγους εκφυλισμού της κομματικής ένταξης και του κομματικού φαινομένου. Και αυτό συμβαίνει για 3 λόγους. 

 

1. H διαδικασία εκλογής προέδρου δεν αποτελεί απλά σύγκρουση κάποιων προσώπων. Αποτελεί διαξιφισμό συγκροτημένων πολιτικών σχεδίων που στόχο έχουν είτε την ενδυνάμωση του κόμματος και την περαιτέρω επιρροή του στην κοινωνία, είτε την παρουσίαση ενός κυβερνητικού πλάνου είτε και τα δυο. Υπό αυτό το πρίσμα τον πρώτο και τελευταίο λόγο σ΄αυτήν τη διαδικασία οφείλουν να έχουν όσοι και όσες θα κλιθούν να υλοποιήσουν το εκάστοτε πολιτικό σχέδιο, δηλαδή τα μέλη του εκάστοτε κόμματος. Προφανώς, κάποιος μπορεί να αντιτείνει ότι αυτά τα σχέδια αφορούν την κοινωνία και θα συμφωνήσω απόλυτα. Ωστόσο, ακριβώς αυτό αποτελούν τα κόμματα, συνασπισμούς ανθρώπων με κοινές αξίες και στοχεύσεις. Συνεπώς αν κάποιος ενδιαφέρεται να συνδιαμορφώσει και να έχει λόγο και ρόλο στην παραγωγή πολιτικής εντός ενός κόμματος δεν έχει να κάνει τίποτε άλλο από το να γίνει μέλος ενός κόμματος βάσει του πως αυτό ορίζεται από το καταστατικό κάθε κόμματος.

 

 

2. Σημαντικός επίσης παράγοντας είναι ότι με αυτή τη διαδικασία στην ουσία αλλοιώνεται η ιδιότητα του μέλους. Στους  κομματικούς μηχανισμούς όπως αυτοί ορίζονται από την πολιτική επιστήμη, και ιδιαίτερα σε αυτό που ονομάζουμε κόμμα μαζών, τα μέλη δεν έχουν μόνο δικαιώματα αλλά και σημαντικές υποχρεώσεις. Παραδείγματα αποτελούν η καταβολή συνδρομής, η προπαγάνδιση των θέσεων του κόμματος στον εκάστοτε κοινωνικό χώρο, η μη συμμετοχή σε άλλα κόμματα, αυτοδιοικητικούς ή συνδικαλιστικούς σχηματισμούς από αυτούς που στηρίζει το Κόμμα. Τα παραπάνω συγκροτούν έναν συγκεκριμένο ορισμό για το τι είνα μέλος ενός κόμματος. Κάποιος, και εδώ, θα μπορούσε να αντιτείνει ότι οι εποχές έχουν αλλάξει και ότι δεν μπορούμε να ομνύουμε στο ίδιο μοντέλο εδώ και το τόσα χρόνια. Κι εδώ θα συμφωνήσω. Ωστόσο, η διάλυση ενός κόμματος δεν αποτελεί λύση ούτε για την αναζωογόνηση του αλλά ούτε και για το «σπάσιμο» γραφειοκρατικών αντιλήψεων που μπορεί να ηγεμονεύουν εντός του. Αν πάρουμε το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής. Η συμμετοχή στις οργανώσεις βάσης δεν ξεπερνούσε το 30% των μελών, κάτι το οποίο σωστά είχε χαρακτηριστεί ως μια προβληματική συνθήκη. Μετά την διαδικασία εκλογής, οι οργανώσεις βάσης πενταπλασίασαν τα μέλη τους σε επίπεδο λιστών, ωστόσο η συμμετοχή σε απόλυτο αριθμό έμεινε σχετικά η ίδια. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό συμμετοχής μειώθηκε γιατί η μεγάλη πλειοψηφία των νέων μελών δεν ασχολήθηκε ενεργά αν το δούμε ποσοστιαία. Την ίδια στιγμή θεωρητικά είχαν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με όσους/ες είχαν υπό την ευθύνη τους το άνοιγμα των γραφείων, την υλοποίηση του σχεδιασμού που αποφασιζόταν σε κάθε συνέλευση κλπ. Αν λοιπόν, πάρουμε ως παράδειγμα τις εκλογές του 2022, ο ΣΥΡΙΖΑ αριθμούσε περίπου 65.000 μέλη. Μετά τις εκλογές ο αριθμός αυτός ανερχόταν στα 150.000, εντούτοις ελάχιστα από αυτά ενσωματώθηκαν στην κομματική ζωή βάσει των προδιαγραφών που όριζε το καταστατικό. Η παραπάνω συλλογιστική πορεία οδηγεί στο συμπέρασμα που θέλει αυτή τη διαδικασία επί της ουσίας να ακυρώνει την έννοια του μέλους, διότι εξισώνει στα πλαίσια του κομματικού μηχανισμού τα μέλη με την κοινωνική περιφέρεια του κόμματος, κάτι το οποίο εν τέλει λειτουργεί ανασταλτικά για την ενεργό συμμετοχή. Άλλωστε, για την Αριστερά η πολιτική δεν εξαντλείται σε μια μόνο εκλογική διαδικασία.

 

3. Άλλος ένας παράγοντας, που θεωρώ ότι είναι και πολύ προβληματικός, είναι ότι η διαδικασία αυτή θέτει το κόμμα σε κίνδυνο, καθώς γίνεται εύκολη η παρέμβαση εξωγενών παραγόντων στην εκλογική διαδικασία. Ποιος απαγορεύει σε έναν μεγαλοεπιχειρηματία ή εφοπλιστή ο οποίος μπορεί για δικούς του λόγους να πιστεύει ότι έχει συμφέρον από αυτόν τον πολιτικό χώρο, να κινητοποιήσει κοινωνικούς μηχανισμούς και να εκλέξει ενα υποψήφιο της αρεσκείας του; Ποιος απαγορεύει σε μέλη άλλων κομμάτων να συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία; Κανείς! Και κανείς δεν θα προφυλάξει ενα κόμμα αν δεν το κάνει το ίδιο. Τρανά παραδείγματα οι καταγγελίες Νομαρχιακών του ΣΥΡΙΖΑ π.χ. στο Βόλο το 2023, όπου είδαν μέλη της ΝΔ να συμμετέχουν στις εκλογές για ανάδειξη προέδρου το 2023 ή, ακόμα πιο πρόσφατα, η καταγγελία της Νομαρχιακής ΠΑΣΟΚ Ρόδου που κατήγγειλε ακριβώς το ίδιο στα Δωδεκάνησα.

 

Βέβαια, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τα προβλήματα του υπάρχοντος μοντέλου. Και αυτά κατά την γνώμη μου είναι η γραφειοκρατίαλ με το αρνητικό περιεχόμενο του όρου, αλλά και οι αποκλεισμοί που παράγονται από τις ηγεσίες προς μέλη που δεν έχουν την ίδια άποψη με την εκάστοτε ηγεσία. Η εκτίμηση μου είναι ότι αυτό σπάει μόνο όταν καταστατικά το κόμμα προβλέπει στην εναλλαγή ρόλων. Δηλαδή, μπορούν να υπάρχουν δικλείδες που να μην επιτρέπουν σε βουλευτές/ριες να κάνουν πάνω από δυο θητείες για να υπάρχει ανάδειξη νέων προσώπων, το ίδιο να συμβαίνει και στην Κεντρική Επιτροπή κ.ο.κ. Με αυτό τον τρόπο μπορείς να προλάβεις καταστάσεις που οδηγούν σε δημιουργία μηχανισμού εξουσίας ενω παράλληλα εκτιμώ ότι κομίζει διαδικασίες ανανέωσης που το πολιτικό σύστημα της χώρας έχει ανάγκη.

 

Βασίλης Γλέζος Ο Βασίλης Γλέζος είναι μέλος του Δικτύου εργαζομένων επισιτισμού τουρισμού Περισσότερα Άρθρα
ΓΙΑ ΤΗΝ 
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, 
ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ
ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ

Copyright © 2024 - All rights reserved

 | 

Developed by © Jetnet