Στις πρόσφατες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, στις 2 Ιουνίου, η υποψήφια προεδρίνα Κλαούδια Σέινμπαουμ του κεντροαριστερού κόμματος Μορένα δεν αναδεικνύεται μόνο ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στη σύγχρονη ιστορία του Μεξικού, αλλά εκλέγεται με 59,8%, με τις ιστορικά περισσότερες ψήφους (35.9 εκατ.) και με διαφορά 30 μονάδων από την υποψήφια του τρικομματικού συνασπισμού της δεξιάς. Ταυτόχρονα, το κόμμα Μορένα, που ίδρυσε το 2014 ο πρώην πρόεδρος Α.Μ. Λόπες Ομπραδόρ (ΑΜΛΟ), σε συνεργασία με το κόμμα της Εργασίας και των οικολόγων, διαθέτουν στη νέα 500μελή Βουλή (εκλογικό σώμα 98 εκατ.) την απαραίτητη πλειοψηφία, 2/3 των εδρών, που επιτρέπει στην κυβέρνηση όχι μόνο να νομοθετεί, αλλά και συνταγματικές αλλαγές. Την πλειοψηφία έχουν και στη Γερουσία με 42,5% των ψήφων («Η εποχή», 8/6/24). Η θριαμβευτική αυτή νίκη ανησύχησε τις ελίτ και τις αγορές: πτώση του χρηματιστηρίου και μείωση κατά 5% της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος έναντι του δολαρίου.
Η 62χρονη Κλαούδια Σέινμπαουμ είναι φυσικός, καθηγήτρια στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Μεξικού με πολλές διακρίσεις για το επιστημονικό της έργο και συγγραφέας δύο βιβλίων σχετικά με την ενέργεια, το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πεδίο της πολιτικής, ήταν υπουργός περιβάλλοντος στην κυβέρνηση της Πολιτείας[**] της Πόλης του Μεξικού (2000-2006) και επικεφαλής της την περίοδο 2018-2023, όπου διακρίθηκε για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές που προώθησε. Προκρίθηκε ως υποψήφια προεδρίνα στις προκριματικές εκλογές, σε εθνικό επίπεδο, του κόμματός της.
Ορκωμοσία και προγραμματικές δηλώσεις
Η ορκωμοσία της νέας προεδρίνας πραγματοποιήθηκε την 1η Οκτωβρίου στη Βουλή και είχαν προσκληθεί πάνω από 500 άτομα αριστεροί/ές ηγέτες /τιδες κρατών, κομμάτων, διανοούμενοι/ες κ.ά., από τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη κατά κύριο λόγο. Η απουσία του βασιλιά και του πρωθυπουργού του ισπανικού κράτους σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Η προεδρίνα εξήγησε δημόσια ότι η απουσία του βασιλιά οφείλεται στην άρνησή του να ζητήσει συγγνώμη για τα δεινά - γενοκτονία που προκάλεσε η χώρα του στους ιθαγενείς λαούς του Μεξικού κατά τη διάρκεια της κατάκτησής του (1521-1821). Ο πρωθυπουργός Π. Σάντσεθ αρνήθηκε να παραστεί μετά από αυτήν την εξέλιξη. Όμως, εκπρόσωποι αριστερών κομμάτων ήσαν παρόντες/ούσες.
Ακολούθησε μαζική συγκέντρωση στην τεράστια κεντρική πλατεία Σόκαλο της πρωτεύουσας, όπου η Κλαούδια Σέινμπαουμ παρουσίασε ως άξονες και προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής που θα ασκηθεί, στο γενικό πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του προκατόχου της (Τέταρτος Μετασχηματισμός), την καταπολέμηση της εκτεταμένης διαφθοράς, την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας, τη μάχη κατά της πολύμορφης ενδημικής σεξιστικής βίας και του ενδημικού επίσης δολοφονικού λαθρεμπορίου ναρκωτικών.
Εκτιμάται ότι 400 χιλιάδες άτομα είδαν ή άκουσαν τον προγραμματικό λόγο της.
«Είναι η ώρα των γυναικών»
Με τα πιο πάνω λόγια και την περιγραφή των πολλαπλών κοινωνικών ανισοτήτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στη χώρα -ιδιαίτερα οι φτωχές (24 εκατ.)- μόλις τρεις ημέρες μετά την ορκωμοσία της, η προεδρίνα, απέστειλε στη Βουλή δέκα προτάσεις νόμων - μέτρων και μία συνταγματική αλλαγή σχετικά με τα δικαιώματα, την έμφυλη βία και την ισότητα των γυναικών: προτείνει καταρχάς τη μισθολογική ισότητα γυναικών - αντρών και την ισοτιμία σε όλα τα δημόσια αξιώματα των δύο φύλων και αυτά να αποτελέσουν νέο άρθρο του ομοσπονδιακού Συντάγματος καθώς και μέτρα για την άρση των έμφυλων ανισοτήτων ως προς την πρόσβαση των γυναικών στη παιδεία και υγεία. Στο κρίσιμο ζήτημα της σεξιστικής βίας και ειδικότερα της γυναικοκτονίας, προτείνει για τον περιορισμό του μια δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση του κυρίαρχου ματσίσμο (σεξισμού) της κοινωνίας, προστασίας των γυναικών, στήριξης των γυναικών και των παιδιών τους που βρίσκονται σε κίνδυνο. Να επισημανθεί ότι το 75% των γυναικών πάνω από 15 χρονών δηλώνει ότι έχει υποστεί σεξιστική βία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του.
Συμφώνησε, επίσης, στο ότι τα επίσημα στοιχεία για τη σεξιστική βία και ιδιαίτερα τις γυναικοκτονίες είναι πολύ υποτιμημένα (10 δολοφονίες γυναικών την ημέρα) με ευθύνη και της δικαστικής εξουσίας.
Η δολοφονική δράση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών
Το Μεξικό έχει σχεδόν ταυτιστεί, εδώ και πολλά χρόνια, με την ύπαρξη στο έδαφός του μεγάλων δολοφονικών καρτέλ που δρουν και σε άλλες χώρες της περιοχής. Εκτιμάται ότι μεγάλο ποσοστό των ανθρωποκτονιών είναι αποτέλεσμα ανταγωνιστικών συγκρούσεων μεταξύ τους για τον έλεγχο τοπικών αγορών που δημιουργούν, όμως, πλήρη ανασφάλεια στους κατοίκους των περιοχών δράσης τους. Τα καρτέλ εκβιάζουν, απαιτούν υπακοή ή έστω ανοχή και όταν αυτά δεν επιδεικνύονται δολοφονούνται (80 περίπου άτομα την ημέρα κατά μέσο όρο). Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά θύματά τους κατέχουν κάποιο αξίωμα στον Δήμο ή στην κυβέρνηση της Πολιτείας, ακόμα και στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Δεν είναι μάλλον υπερβολική η άποψη ότι η δράση των καρτέλ και η σχεδόν ατιμωρησία της συμβάλλει στην τόσο εκτεταμένη διαφθορά.
Η Σέινμπαουμ υποσχέθηκε ότι θα χτυπήσει τις αιτίες της βίας, θα ενισχύσει την Εθνοφρουρά και θα υιοθετήσει μια πολιτική «μηδενικής ατιμωρησίας» έναντι της βίας.
Για τη διαχείριση της μετανάστευσης και τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, τον εκδημοκρατισμό της δικαστικής εξουσίας και το πραξικόπημα που επιχειρείται από το Ανώτατο Δικαστήριο, στο επόμενο φύλλο της Εποχής.
Σημειώσεις
* Κλαούντια Σέινμπαουμ, από την επίσημη ανακοίνωση της εκλογής της ως προεδρίνας.
** Το επίσημο όνομα του Μεξικού είναι Ηνωμένες Πολιτείες Μεξικού και Διοικητικά ακολουθεί το μοντέλο των ΗΠΑ, με τη διαφορά ότι αποκαλεί τις πολιτείες κράτη.