Σήμερα και αύριο συζητούνται και εγκρίνονται από το Προσωρινό Πανελλαδικό Όργανο της Νέας Αριστεράς οι θέσεις και η πρόταση καταστατικού για το Συνέδριο, αρχές Νοεμβρίου. Θα έχει χαρακτήρα ιδρυτικού σώματος κάτι που απαιτεί μεγαλύτερη εμβάθυνση στα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει και ικανότητα σύνθεσης. Τα δυο κείμενα που θα συζητηθούν, αρκούντως επεξεργασμένα από πολυάριθμες επιτροπές, έχουν ήδη πετύχει έναν ικανοποιητικό βαθμό σύνθεσης, είναι θαρραλέα στην κριτική αποτίμηση και της διαδρομής του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της ΝΑ, ούτε αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών. Άρα εικάζεται ότι το Πανελλαδικό Όργανο δεν θα συναντήσει ιδιαίτερες δυσκολίες για να τα ολοκληρώσει.
Το ιδρυτικό συνέδριο έχει να συζητήσει μεγάλο εύρος θεμάτων. Θα ίσχυε ούτως ή άλλως αυτό εφόσον θέτει τα θεμέλια της δικής της ύπαρξης. Κυρίως όμως διότι γίνεται σε μια συγκυρία πολύ ρευστή και για το πολιτικό σύστημα και για τον χώρο της Αριστεράς, σε ένα πλαίσιο πολέμων που εμπλέκουν και τη χώρα και την ΕΕ. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ριζική αλλαγή στη διάρθρωση του πολιτικού συστήματος που προέκυψε από την κρίση. Ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή η Ανανεωτική και Ριζοσπαστική Αριστερά, δεν είναι πλέον ο ένας ισχυρός πόλος του πολιτικού συστήματος ενώ διαφαίνεται ότι το ΠΑΣΟΚ κατακτά μια πιο πολιτικά σημαντική δεύτερη θέση με ένα ισχυρό, για τα δεδομένα του, ΚΚΕ. Η ΝΔ, ταυτόχρονα, χάνει την ικανότητα να κυβερνά αυτοδύναμα έχοντας σαφή σημάδια κρίσης. Ενώ η αντιπολίτευση, και με τη νέα της διάρθρωση, δεν γίνεται καθόλου αποτελεσματικότερη. Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι αναμενόμενη.
Με ευθύνες και παραδοχές
Για όλα αυτά υπάρχει σοβαρή ευθύνη και του ιστορικού ΣΥΡΙΖΑ και αυτή το Συνέδριο οφείλει να την εντοπίσει και να τη συζητήσει θέτοντας τα θεμέλια και της άρσης αυτής της ιστορικής βλάβης. Οι θέσεις, όντως, δεν τα παρακάμπτουν όλα αυτά, αλλά τα θέτουν. Ούτε αποφεύγουν αιτίες, εντοπισμούς, ερμηνείες, ευθύνες. Αυτή είναι και η αρετή των προτεινόμενων θέσεων, δηλαδή η προσπάθεια να απαντηθούν οι μύριες όσες απορίες και πικρίες του τραυματισμένου “σώματος” των αριστερών πολιτών. Αλλά και να ανιχνευτεί μια διέξοδος που την απαιτούν όχι μόνο ο κόσμος της Αριστεράς, αλλά και η πλειοψηφία της κοινωνίας που υποφέρει από τη δεξιά πολιτική και δεν βλέπει προοπτική.
Ο/η αναγνώστης/ρια των κειμένων που, κατά μακρά παράδοση, είναι μακροσκελή, θα βρει ενδιαφέρουσες και υψηλού επιπέδου αναλύσεις σε πολλά από τα θέματα που σημειώσαμε εισαγωγικά, και είναι αδύνατο να μεταφερθούν εδώ. Θα αναφερθούμε μόνο ενδεικτικά σε μερικά. Κυρίως επιλέγοντας σημεία που εμπεριέχουν αποτίμηση της διαδρομής του ιστορικού και ύστερου ΣΥΡΙΖΑ, τις θέσεις και προτάσεις της Ν.Α., την αποτίμηση της έως τώρα διαδρομής της.
Η προσέγγιση για την εξωτερική πολιτική είναι ένα παράδειγμα. Σημειώνεται: “Από το πρόσφατο παρελθόν μας κρατάμε την πολύτιμη κληρονομιά της Συμφωνίας των Πρεσπών που αποτέλεσε τομή στην ελληνική εξωτερική πολιτική και μία από τις πλέον εμβληματικές πράξεις των κυβερνήσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Το «πνεύμα των Πρεσπών» διαπερνά το σύνολο των θέσεών μας για την εξωτερική πολιτική και στεκόμαστε αυτοκριτικά απέναντι στο γεγονός πως δεν αντιταχθήκαμε πάντα επαρκώς σε εθνικιστικές αποκλίσεις. Η ΝΑ θα προχωρήσει αταλάντευτα με βάση την αρχή πως Αριστερά και εθνικισμός δεν συμβιβάζονται”. Και συμπληρώνεται με θέσεις για τους εξοπλισμούς, τον ελληνοτουρκικό διάλογο, το Κυπριακό.
Εκτενές είναι και το κεφάλαιο που αφορά την ίδρυση της ΝΑ που προφανώς είναι ακανθώδες και δύσκολο. Υπήρχαν, υποστηρίζουν, δομικά προβλήματα στον ΣΥΡΙΖΑ και τα αναφέρουν. Όμως αυτά επιδεινώθηκαν από την τωρινή “ετερόκλητη συμμαχία με επικεφαλής τον νέο πρόεδρο που θέλησε να τη συντηρήσει” του οποίου όμως η εκλογή “ήταν το ακραίο σύμπτωμα μιας υποβόσκουσας κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ και όχι η αιτία της”. Και συγκεκριμενοποιείται: “Ο μεσσιανισμός και η αποθέωση του ηγέτη δεν αποτελούν σημερινά φαινόμενα με την εκλογή του Σ. Κασσελάκη. Προϋπήρχαν και επί Α. Τσίπρα και έστρωσαν τον δρόμο στη σημερινή διαλυτική κατάσταση. Άλλωστε στο κομματικό Συνέδριο του 2022 η ροπή αυτή πήρε και θεσμικά χαρακτηριστικά με την αναθεώρηση του Καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ που επέτρεψε στον εκάστοτε Πρόεδρο να εκλέγεται από τα μέλη, ακόμα και αν αυτά εγγράφονταν με την εμφάνιση στην κάλπη”. Και συμπληρώνει “Ευθύνη για την καταστροφική τροπή που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ φέρουμε και όλοι όσοι συμμετείχαμε από θέσεις ευθύνης στο κόμμα αυτό, ο καθένας βεβαίως στο μέτρο που του αναλογεί” διότι δεν αντιτάχθηκαν σε φαινόμενα όπως η έξω από αρχές διεύρυνση, η διολίσθηση αρχηγισμό, στον εθνικισμό, στην εκλογή προέδρου από τη βάση κ.τ.λ., κ.τ.λ.
Η ήττα και ο συμβιβασμός του 2015
Οι θέσεις ανοίγουν διάλογο και με κόμματα της Αριστεράς που ασκούν κριτική για την υπογραφή του μνημονίου το 2015. Η ανάλυση εδώ είναι εκτενής και ενδιαφέρουσα. Επισημαίνει ότι “μπροστά στην απολύτως πραγματική απειλή για έξοδο από το ευρώ, ο βολονταρισμός αυτός δεν θα ήταν καλός σύμμαχος για τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, τα οποία είχε λαϊκή εντολή να υπερασπιστεί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ”. Ταυτόχρονα όμως ασκεί και κριτική για πλευρές της κυβερνητικής και κομματικής πολιτικής το 2015-2019 διότι “δεν επιχειρήθηκαν τομές από τον φόβο του πολιτικού κόστους” ενώ “η επιρροή των ιδιωτικών συμφερόντων σε συγκεκριμένους κλάδους δεν μειώθηκε”.
Εκτενές είναι το κεφάλαιο για έναν “πρώτο απολογισμό” της ΝΑ που χαρακτηρίζεται ως “ώριμο τέκνο της πυκνής, αντιφατικής αλλά και με πολλές δυνατότητες συγκυρίας και εκτιμά ότι “μέσα σ’ αυτό το διάστημα κατάφερε να αφήσει σημαντικό αποτύπωμα”. Ταυτόχρονα επισημαίνει: “Η αποτυχία της ΝΑ στις ευρωεκλογές, στις πρώτες εκλογές όπου συμμετείχε κατέδειξε ότι η ΝΑ αν θέλει να πετύχει, πρέπει να εργαστεί σκληρά για να υπερβεί δομικά προβλήματα που υπάρχουν”. Μάλιστα υπογραμμίζει, να κατορθώσει έγκαιρα: να συγκροτήσει δική της αυτόνομη πολιτική ταυτότητα, να πείσει και να εντάξει οργανωτικά ανθρώπους που το προηγούμενο διάστημα δεν ήταν στον ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει πιο αιχμηρό και εστιασμένο το πολιτικό της μήνυμα, να εργασθεί για την οργανική της σύνδεση με την κοινωνία και την επιστροφή της “πολιτικής από τα κάτω”.
Οι δυο πυλώνες της πολιτικής της ΝΑ
Αναφέρεται και στο μείζον πολιτικό καθήκον της ΝΑ να συγκροτήσει πολιτική στρατηγική στη συγκυρία και στη μακρά περίοδο. Προτείνονται δυο πυλώνες. Ο πρώτος, είναι η ανασυγκρότηση της Αριστεράς, η κοινωνική γείωσή της και η ενδυνάμωση των κοινωνικών κινημάτων. “Η ενεργοποίηση του «Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης» με δυνάμεις, σχήματα και πρόσωπα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας και της πολιτικής οικολογίας, όπως έχουμε ήδη αποφασίσει, μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική βαθμίδα στην ενεργοποίηση δυνάμεων που βρίσκονται κοντά στο πολιτικό σχέδιο της ΝΑ”.
Ο δεύτερος, είναι η ανάγκη συγκρότησης μετώπου απέναντι στην ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού και την κυβέρνηση. Υπενθυμίζει, σχετικά, ότι η ΝΑ με αφορμή το γαλλικό παράδειγμα, “μίλησε για την ανάγκη συγκρότησης ενός Λαϊκού Μετώπου και στην Ελλάδα” με επίγνωση των διαφορών με τη Γαλλία. Η ΝΑ “θα αγωνιστεί για να διαμορφωθούν οι όροι που θα δώσουν στην κοινωνία απάντηση στο πολιτικό αδιέξοδο”. Με την πρότασή της αυτή απευθύνεται πρώτον στο “ευρύ δυναμικό που έχει να προσφέρει πολλά στην υπόθεση της κοινωνικής και πολιτικής απελευθέρωσης” και δεύτερον “σε κάθε πολιτική δύναμη που αντιλαμβάνεται το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγήσει η υποχώρηση της πολιτικής συζήτησης, η συναίνεση στις κύριες επιλογές της Δεξιάς, ο φόβος της σύγκρουσης με τον πυρήνα των αξιακών και εφαρμοσμένων πολιτικών της”.