Φωτογραφία: Μπέσυ Πολυκάρπου
Τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε στο Πάρκο Ελευθερίας μια δημόσια συζήτηση σχετικά με τους συλλογικούς αγώνες γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Μέσα από τις παρεμβάσεις των Άννα Κουρουπού, Δήμητρας Κυρίλλου και Ειρήνης Πετροπούλου, καταγράφηκε μια συζήτηση και μια συνομιλία με το ακροατήριο, γύρω από διάφορα ζητήματα, όπως η γέννηση του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος στην Ελλάδα, οι τρανς διεκδικήσεις, οι απόπειρες συγκρότησης συμμαχιών, καθώς και το ζήτημα του αρχείου. Την εκδήλωση υποστήριξαν τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας και ο διευθυντής των Αρχείων, Μάνος Αυγερίδης, καθώς και ο Δήμος Αθηναίων, ο οποίος συμπεριέλαβε τη συζήτηση στο πρόγραμμα εκδηλώσεων για τα πενήντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Η συζήτηση θα είναι σύντομα διαθέσιμη βιντεοσκoπημένη, αλλά και σε έντυπη μορφή, ώστε να διατηρηθεί ένα καταγεγραμμένο αφιέρωμα στις θεματικές που απασχόλησαν τη βραδιά σε μια απόπειρα ιστορικοποίησης των ΛΟΑΤΚΙ+ αγώνων, «πέρα από τη λήθη και την εξιδανίκευση» από την πτώση της δικτατορίας μέχρι και σήμερα.
Η ανταπόκριση στην εκδήλωση «Έξω το κράτος απ’ τα κρεββάτια μας: Επιθυμίες κι αντιστάσεις στη μεταπολιτευτική Ελλάδα», με βροχή από ουσιαστικότατες ερωτήσεις και παρεμβάσεις για το τότε και το σήμερα, αποδεικνύει ότι η δημόσια συζήτηση για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, ακόμα και όταν αναφέρεται στο παρελθόν, τη μήτρα του κινήματος που τα ανέδειξε, δεν είναι μια μουσειολογική συζήτηση, ούτε μπορεί να συρρικνωθεί σε πικρία για όσα δεν κερδήθηκαν ή έμειναν στη μέση.
Αποτελεί ανάγκη και αναζήτηση για τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, για τους πολίτες που αντιπαλεύουν το σεξισμό και την ομοφοβία, να ιχνηλατηθούν τα μονοπάτια μέσα από τα οποία αναδύθηκε το κίνημα ενάντια στη σεξουαλική καταπίεση, οι κατακτήσεις που έφερε για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και το τι κληροδότησαν οι εμπειρίες (νίκες και ήττες) της πορείας αυτής.
Απέναντι στις προκλήσεις ενός σήμερα με μεγαλύτερη ΛΟΑΤΚΙ+ ορατότητα, αλλά και με σαφή απειλή πισωγυρισμάτων, τα ζητήματα τακτικής και στρατηγικής, συμμαχιών και πολιτικών επιλογών, αποτελούν ζωντανά ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις. Έχουμε να αντλήσουμε από την ιστορία μας, ώστε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις από καλύτερες θέσεις.
Δήμητρα Κυρίλλου,
μηχανικός, συγγραφέας, μέλος Proud Seniors Greece
Απ’ τη στιγμή που η επταετία της δικτατορίας έφυγε –με την ελπίδα να μην ξαναδούμε τέτοιες μέρες– οι προσδοκίες και η πίστη για έναν πιο ελεύθερο κόσμο, έπεσαν στους επόμενους δημοκρατικά εκλεγμένους κυβερνώντες.
Δυστυχώς, για τα τρανς άτομα σε αρκετά σημεία δεν άλλαξαν και πολλά.
Είτε κοινωνικά είτε πολιτικά, είχαμε την ίδια αντιμετώπιση.
Ακόμη και ο «σοσιαλισμός» της δεκαετίας του ’80 δε μας «χώρεσε».
Μάλιστα, ήταν ακόμη πιο τιμωρητικός, κάνοντας την καθημερινότητα μας αφόρητη – απέναντι στις ίδιες του προεκλογικές υποσχέσεις.
Όλοι αυτοί οι αγώνες, συλλογικοί ή προσωπικοί άφησαν κυριολεκτικά αίμα στους δρόμους – γιατί κανείς τέτοιος δρόμος δεν είναι αναίμακτος.
Το μόνο όπλο είναι η ορατότητα – με τις όποιες συνέπειες.
Είναι απαραίτητο όσο ποτέ να ανοίγουν συζητήσεις, να μιλάμε εμείς για εμάς και τα αυτιά που μας ακούνε να θυμούνται πως η δημοκρατία δε μπορεί να λειτουργεί α λα καρτ.
Δεν είμαστε κατώτερες κανενός, ούτε «βολεύει» κάποιον να υπάρχουμε αλλά να μην φαινόμαστε.
Άννα Κουρουπού,
διευθύντρια Red Umbrella Athens
Είναι σημαντικό να ανοίξουν αντίστοιχες συζητήσεις από τη στιγμή που υπήρχαν γκέι, λεσβίες, τρανς. Αν ήσουν ανοιχτά γκέι ή τρανς στην οικογένειά σου, είχες προβλήματα. Ό,τι και να γινότανε είχαμε να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον συντηρητισμό. Πάντα υπήρχε το λεσβιακό, γκέι και τρανς στοιχείο και ήταν συντονισμένο κυρίως προς τον αριστερό χώρο. Με τη Μεταπολίτευση υπήρξε και μέρος της κοινότητας που βοήθησε να γίνουν πράγματα, να προσφέρουν προς την κατεύθυνση της ισότητας, ενώ υπήρχαν και στα ίδια τα κόμματα και στα κινήματα άτομα αυτού που σήμερα αποκαλούμε «κοινότητα». Αυτό που λειτούργησε πάντα ως τροχοπέδη ήταν ότι δεν υπήρχε η ορατότητα που υπάρχει τώρα, αλλά με τον καιρό τα κοινωνικά στερεότυπα αρχίζουν να πέφτουν το ένα μετά το άλλο. Και φυσικά εμφανίζονται και κοινότητες στις οποίες δεν δίνανε σημασία πιο πριν. Δηλαδή, οι λεσβίες υπήρχαν και μέσα στο φεμινιστικό κίνημα. Απλά δεν ήταν τόσο ορατές όσο μπορεί να είναι σήμερα. Τα αριστερά κόμματα όλο και είχαν έναν κρυφό γκέι, μια κρυφή λεσβία που εξέφραζε μια άποψη και βοηθούσε στη διαμόρφωση των αντιλήψεων μέσα στο κόμμα. Δεν εμφανίστηκαν έτσι ξαφνικά, ακόμη κι αν δίνεται η εντύπωση ότι αρχίσαμε να εμφανιζόμαστε μετά το 2000.
Ειρήνη Πετροπούλου,
γλωσσολόγος-επιστημονική μεταφράστρια, ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβίστρια
Φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από τη Μεταπολίτευση και τη μετάβαση στην Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία. Έχουμε πλέον σημαντικές συμβολές για την κατανόηση της εποχής. Υπάρχουν όμως και μεγάλες απουσίες, μεγάλες σιωπές. Συχνά, ακόμα κι όταν γίνονται προσπάθειες για την ανάδειξη σημαντικών θεματικών της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας, όπως είναι τα κινήματα και οι διεκδικήσεις της περιόδου που εγγράφονται στο φάσμα που σήμερα ονομάζουμε ΛΟΑΤΚΙ+, αυτές δεν εντάσσονται οργανικά σε μια διαπραγμάτευση και έναν συνολικό αναστοχασμό της Μεταπολίτευσης. Μοιάζουν και πολλές φορές αντιμετωπίζονται ως «κάτι» επιπλέον, κάτι εκτός της «κανονικής» ιστορίας. Γι’ αυτό και θέλαμε να συμπεριλάβουμε αυτή τη συζήτηση στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Δήμου Αθηναίων «1974/44: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία». Όχι ακριβώς για να «κανονικοποιηθεί» αυτή η ιστορία, που είναι ακόμα υπό συγκρότηση, αλλά για να αναμοχλεύσει και να ξεβολέψει τη συζήτηση για τα 50 χρόνια δημοκρατίας. Το ξεβόλεμα αυτό είναι ζωτικό, κατά τη γνώμη μου, και για το πώς βλέπουμε το παρελθόν αλλά και για το σήμερα.
Μάνος Αυγερίδης,
διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας