Οι πολιτικοί της Ρόδου έχουν ένα κοινό: είναι όλοι αντίθετοι στη δημιουργία μόνιμης δομής υποδοχής και καταγραφής μεταναστών, σχεδόν ανεξαιρέτως. Σπάνια, βέβαια, εξηγούν γιατί. Η πραγματικότητα είναι ότι στη ροδιακή κοινωνία επικρατούν κυρίως δύο ανησυχίες: ότι η ύπαρξη δομής θα βλάψει την εικόνα του νησιού και τον τουρισμό, και ότι η παρουσία της θα προσελκύσει ακόμα μεγαλύτερες ροές. Προσωπικά είμαι κι εγώ ενάντια στις κλειστές δομές, αλλά για ανθρωπιστικούς λόγους. Το θέμα του παρόντος δεν είναι, όμως, κατά πόσον είναι καλές οι κλειστές δομές, αλλά το τι κάνουμε στη Ρόδο αφότου τις απορρίψαμε.
Οι εκατοντάδες που κοιμούνται στο ύπαιθρο, δίπλα ακριβώς στα γραφεία των αρχών του τόπου, είναι πρώτιστα μια ανθρωπιστική κρίση, αλλά κάνουν και ζημιά στην εικόνα της πόλης. Απόδειξη ότι οι αρχές τους διώχνουν όποτε έχει επίσημο εορτασμό: παρελάσεις, επισκέψεις επισήμων, χριστουγεννιάτικους εορτασμούς. Και αν το ανθρωπιστικό του πράγματος δεν συγκινεί, γιατί δεν κάνουν κάτι πιο μόνιμο έστω για την εικόνα, θα αναρωτηθεί κανείς;
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Το ζήτημα δημιουργείται από τη στιγμή που στη Ρόδο δεν λειτουργεί πλέον υπηρεσία για να καταθέσουν αίτημα ασύλου όσοι αποβιβάζονται στο νησί. Είναι, επομένως, υποχρεωμένοι να μεταφερθούν με πλοίο σε άλλο μέρος, με δομή και γραφείο ασύλου, για να ξεκινήσουν τις νόμιμες διαδικασίες. Πριν όμως μεταφερθούν, οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να καταγραφούν και να τεθούν υπό κράτηση −η δε μεταφορά τους γίνεται μόνο με αστυνομική συνοδεία. Ο συνωστισμός, λοιπόν, οφείλεται σε δύο κύρια σημεία: κατά πόσο το αρμόδιο γραφείο μπορεί να καταγράφει περισσότερους από όσους φτάνουν, και κατά πόσο υπάρχουν πλοία και αστυνομικό προσωπικό διαθέσιμα για τη μεταγωγή των καταγεγραμμένων.
Μέχρι να καταγραφούν, οι μετανάστες αυτοί δεν έχουν καν τα δικαιώματα του αιτούντος άσυλο −είναι παράνομο για ιδιώτη ακόμα και να μεταφέρει κάποιον από αυτούς στο νοσοκομείο. Δημιουργείται επίσης ένα τεράστιο κενό ευθύνης και αρμοδιότητας −και κάπου εδώ ξεκινά το γαϊτανάκι ευθυνών δήμου, περιφέρειας, εισαγγελίας, λιμενικού, αστυνομίας, υπουργείου Μετανάστευσης, υπουργείου Ναυτιλίας, υπουργείου ΠροΠο κλπ. Οι τοπικές αρχές έχουν δίκιο όταν λένε ότι δεν έχουν αρμοδιότητα για τη στέγασή τους, αν και υποθέτει κανείς ότι τουλάχιστον η δημόσια υγεία και καθαριότητα, σε κάποια αρμοδιότητά τους θα εμπίπτει.
Ο αριθμός των προσφύγων στο νησί είναι δύσκολο να προσδιοριστεί και αλλάζει κάθε μέρα. Φέτος, που τα πράγματα ήταν πιο «ήρεμα» σε σχέση με πέρυσι, υπολογίστηκε κάποια στιγμή ότι υπήρχαν περί τους 300 στο κέντρο της πόλης και 700 συνολικά στο νησί. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που αποκλείεται από τους πάντες η δημιουργία μόνιμης δομής, μόνο η επιτάχυνση της καταγραφής και μεταφοράς μπορεί να προσφέρει ουσιαστική λύση στο πρόβλημα.
Αξίζει να σημειωθεί και το εξής οξύμωρο: στη Ρόδο υπήρχε από το 2015 άτυπη δομή στα Παλιά Σφαγεία, ένα ερείπιο εν πολλοίς ακατάλληλο για διαμονή που το είχε παραχωρήσει ο ίδιος ο δήμος για αυτή τη χρήση. Η άτυπη δομή δημιουργούσε διαχρονικά πολλές αντιδράσεις, μέχρι και επεισόδια και απειλές για πογκρόμ εν μέσω καραντίνας. Τον Οκτώβρη του 2021, η αστυνομία εκκένωσε εσπευσμένα τα Σφαγεία κατόπιν νομικών ενεργειών του τότε δημάρχου Καμπουράκη και του περιφερειάρχη Χατζημάρκου.
Το αποτέλεσμα ήταν το 2023, χωρίς έστω την ακατάλληλη δομή στα Σφαγεία, οι μετανάστες να στοιβάζονται στους δρόμους και τα πάρκα. Και η λύση που προτάθηκε πέρυσι από τον κ. Χατζημάρκο, αλλά και φέτος από τον νέο δήμαρχο, κ. Κολιάδη, είναι να μεταφερθούν σε προσωρινή δομή στο λιμάνι της Ακαντιάς −δίπλα ακριβώς στα Σφαγεία από όπου εκδιώχθηκαν το ‘21! Πέρυσι το μπλόκαρε εισαγγελική παρέμβαση, φέτος έχει κολλήσει στο αν η φύλαξη του χώρου είναι αρμοδιότητα της αστυνομίας ή του λιμενικού. Και στις δύο περιπτώσεις δήμαρχος και περιφερειάρχης τόνιζαν πως επιλύουν πρόβλημα που δεν είναι στις αρμοδιότητές τους, με προσωπικό κόστος, και ότι η ευθύνη είναι της κεντρικής διοίκησης.
Πέρα από το θολό τοπίο των γραφειοκρατικών αρμοδιοτήτων, παραμένουν κάποια ερωτήματα: τι πέτυχε εκείνη η εκκένωση των Σφαγείων· θα ήταν χειρότερη για την εικόνα του νησιού μια δομή από την τρέχουσα κατάσταση· πόσο δύσκολο είναι να στείλει το υπουργείο κάποιον άνθρωπο να προχωράει πιο γρήγορα το πράγμα· γιατί, ενώ το πρόβλημα είναι γνωστό, οι συζητήσεις φαίνεται να ξεκινούν πάντα γύρω στον Οκτώβρη, αφού φρακάρει το κέντρο από άστεγους;
Και μην ξεχνάμε ότι το βάρος για την περίθαλψη και ανθρωπιστική φροντίδα των ανθρώπων πέφτει αναπόφευκτα στους μόνους που ξεκάθαρα δεν έχουν καμία αρμοδιότητα: τους εθελοντές.