Ζιλιέτ Μπινός και Ρέιφ Φάινς
Ολοκληρώνεται αύριο το 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που σημαδεύτηκε φέτος με την παρουσία σημαντικών προσωπικοτήτων από τον χώρο της 7ης Τέχνης.
Χωρίς να θέλω να αδικήσω κάποιους, την παράσταση έκλεψαν η Ζιλιέτ Μπινός και ο Ρέιφ Φάινς, που τιμήθηκαν και παρουσίασαν την ταινία «Η επιστροφή» του Ουμπέρτο Παζολίνι στην οποία συμπρωταγωνιστούν, καθώς και Ματ Ντίλον που πρωταγωνιστεί στην ταινία «Την έλεγαν Μαρία» της Ζεσικά Παλούντ. Βέβαια δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στην αυριανή παρουσία του Τζόσουα Οπενχάιμερ, ο οποίος θα παραβρεθεί στην προβολή της ταινίας του «The end» που έχει επιλεγεί ως ταινία λήξης του φεστιβάλ και που θα προβληθεί αύριο το βράδυ στο Ολύμπιον.
Στην ταινία του Οπενχάιμερ, ένα μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ για το τέλος του κόσμου, πρωταγωνιστούν η Τίλντα Σουίντον και ο Μάιλ Σάνον. Ο Πατέρας, η Μητέρα κι ο Γιος ζουν σε ένα πολυτελές καταφύγιο 25 χρόνια μετά την περιβαλλοντική καταστροφή που κατέστησε τον πλανήτη μη κατοικήσιμο. Η άφιξη ενός άγνωστου ατόμου, του Κοριτσιού, θα ανατρέψει την καθημερινότητά τους και οι ισορροπίες θα ανατραπούν. Η ταινία θίγει επείγοντα ζητήματα και αναφέρεται στην αδυναμία του ανθρώπου να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του και να αποδεχτεί το βάρος των συνεπειών. Και κυρίως στην εθελοτυφλία των προνομιούχων μπροστά στο φάσμα μια οφθαλμοφανούς, επερχόμενης καταστροφής.
Στην ταινία «Την έλεγαν Μαρία» (Maria), η σκηνοθέτρια Ζεσικά Παλούντ αφηγείται τη ζωή της νεαρής ηθοποιού Μαρία Σνάιντερ που πρωταγωνίστησε, μαζί με τον Μάρλον Μπράντο στην ταινία «Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι» του Μπερνάντο Μπερτολούτσι, η καριέρα της οποίας, παρά την τεράστια επιτυχία της ταινίας, καταστράφηκε. Ο Ματ Ντίλον μιλώντας σχετικά είπε:
«Χωρίς να θέλω να κακολογήσω τον Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, αυτόν τον πραγματικά σπουδαίο κινηματογραφιστή, θεωρώ πως έκανε λάθος στην συγκεκριμένη επίμαχη σκηνή με τη Μαρία Σνάιντερ. Δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση πως η πρόθεσή του ήταν να δημιουργήσει κάτι σαδιστικό. Θα ήταν όμως λάθος να απλοποιήσουμε τα δεδομένα. Έχουμε πολλά στοιχεία που περιπλέκουν την υπόθεση. Η ζωή της Μαρία Σνάιντερ ήταν ήδη φοβερά ασταθής λόγω του οικογενειακού της περιβάλλοντος. Η εμπειρία της στο πλατό εκείνη την ημέρα ήταν το χειρότερο δυνατό σενάριο για την ίδια, να βρεθεί δηλαδή σε μια τέτοια κατάσταση. Συνεχίζω να πιστεύω όμως πως το Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι είναι ένα αριστούργημα. Η σκηνή αυτή είναι το μόνο στοιχείο στην ταινία που δεν μου αρέσει καθόλου. Ήταν ένα λάθος που δημιούργησε ένα τεράστιο τραύμα. […] Το σημείο αυτό είναι κομβικό στην ιστορία της, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι ολόκληρη η ιστορία της».
.jpg)
Ματ Ντίλον
Μιλώντας για τον ρόλο του στην ταινία είπε: «Δεν μπόρεσα να αντισταθώ και να αρνηθώ να συμμετάσχω σε αυτή την ταινία. Ο Μάρλον Μπράντο είναι φοβερά επιδραστικός και άλλαξε τον ρου του σινεμά πολλές φορές στην καριέρα του. Αγάπησα το σενάριο: η απεικόνιση ήταν δίκαιη και ειλικρινής. Αργότερα κάπως το μετάνιωσα γιατί ήταν πραγματικά μια πολύ δύσκολη αποστολή. […] Μου αρέσει να παίρνω ρίσκα στην καριέρα μου, κι αυτό ήταν ένα από τα μεγαλύτερα που έχω πάρει. Θα κοιτώ τον Μπράντο πάντα με ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης, διότι μου άσκησε πραγματικά τεράστια επιρροή. Οι ηθοποιοί δεν θέλουν ποτέ να συγκρίνονται μαζί του. Κατάφερνε να παρουσιάζεται πάντα ευάλωτος και αυθόρμητος, στοιχεία που ο ίδιος και ηθοποιοί του δικού του διαμετρήματος έφεραν στο σινεμά. Η ευαισθησία αυτή είναι εγγενής στην ανθρώπινη εμπειρία και είναι φοβερά σημαντική για μένα. Ο Μάρλον Μπράντο άλλαξε την εικόνα του αμερικανού άντρα – δεν υπήρχε πια Τζον Γουέιν».
Αναφερόμενος στην παρουσία του στη Θεσσαλονίκη είπε: «Είναι η τέλεια ευκαιρία να κάνεις νέες γνωριμίες, όπως η Ζιλιέτ Μπινός στην περίπτωσή μου, αλλά και να συναντήσεις παλιούς γνωστούς, όπως ο Ρέιφ Φάινς και ο Ουμπέρτο Παζολίνι. Είναι επίσης μια πολύ καλή ευκαιρία να δεις πολλές διαφορετικές ταινίες και να συνειδητοποιήσεις μέσα από αυτή τη διαδικασία τι είναι πραγματικά σημαντικό για σένα. Το πιο σημαντικό για μένα είναι το συναίσθημα, και δεν το λέω με δραματικό τρόπο. Εννοώ πως οι ημερομηνίες και τα γεγονότα είναι δευτερεύοντα στην ανθρώπινη εμπειρία. Τα κινηματογραφικά φεστιβάλ είναι μια μαγική εμπειρία που σου επιτρέπει να συνδεθείς με τα συναισθήματά σου».
«Η επιστροφή» αντλεί έμπνευση από την επική ιστορία του γυρισμού του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Είκοσι χρόνια μετά την έναρξη του Τρωικού Πολέμου, ο Οδυσσέας (Ρέιφ Φάινς) ξεβράζεται στις ακτές της πατρίδας του, παντελώς αγνώριστος και ταλαιπωρημένος. Στο μεταξύ, πολλά έχουν αλλάξει στο νησί του από τότε που έφυγε. Η αγαπημένη του Πηνελόπη (Ζιλιέτ Μπινός), είναι φυλακισμένη στο ίδιο της το σπίτι, κυνηγημένη από τους φιλόδοξους μνηστήρες που την πιέζουν να επιλέξει νέο σύζυγο. Ο γιος τους, ο Τηλέμαχος, που δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, κινδυνεύει από τους μνηστήρες, οι οποίοι τον βλέπουν ως εμπόδιο στην ανελέητη καταδίωξη της Πηνελόπης και του θρόνου. Ο Οδυσσέας καλείται να αντιμετωπίσει το παρελθόν και τις πληγές του για να βρει τη δύναμη να σώσει την οικογένεια και το βασίλειό του.
Σε ερώτηση για το πώς ξεκίνησε η ιδέα για την ταινία, ο σκηνοθέτης Ουμπέρτο Παζολίνι είπε: «Αν είσαι Ευρωπαίος, αλλά και όχι μόνο, η λογοτεχνία ξεκινά με τον Όμηρο. Ίσως νομίζετε ότι ο Όμηρος είναι δικός σας, ωστόσο είναι και δικός μας, είναι οικουμενικός. Δεν έχουμε μυθολογία στην Ιταλία, οπότε μεγαλώσαμε με τους γονείς μας να μας διαβάζουν ελληνική μυθολογία, και συγκεκριμένα αυτή την ιστορία που “μένει” μαζί σου, και στην πορεία του χρόνου ανακαλύπτεις σταδιακά στοιχεία με τα οποία συνδέεσαι. Η Οδύσσεια έχει να κάνει με την οικογένεια, με το να είσαι παιδί, γιος, μητέρα, πατέρας, ανδρόγυνο. Ήταν σημαντικό για μένα να επιχειρήσω το αλαζονικό και τρελό μου σχέδιο τού να ασχοληθώ με τον Όμηρο και να δημιουργήσω κάτι που να έχει νόημα τόσο για μένα όσο και για εσάς. Μάλιστα, με ένα κείμενο που το θεωρούμε ιερό. Ίσως το διαβάσαμε στο σχολείο και μετά το αφήσαμε κατά κάποιον τρόπο στους ακαδημαϊκούς και στους καθηγητές. Προσπαθήσαμε, λοιπόν, να το επαναφέρουμε στη ζωή μας».
Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι τρεις συντελεστές της ταινίας, ερωτώμενη για το τι προσθέτει στη σύγχρονη γυναίκα ο ρόλος της Πηνελόπης, η Ζιλιέτ Μπινός απάντησε:
«Είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Έχει απήχηση σε διαφορετικές γυναίκες, με διαφορετικούς τρόπους. Η Πηνελόπη, ακόμη και ως αρχέτυπο, είναι μια πολύ μοντέρνα γυναίκα. Κάνει το δικό της ταξίδι και έρχεται αντιμέτωπη με το τι σημαίνει να έχεις πίστη. Η υπομονή που απαιτείται από αυτή τη γυναίκα είναι απέραντη. Αν προσπαθήσουμε να παραλληλίσουμε την ιστορία με τα σημερινά δεδομένα, θα λέγαμε πως πρόκειται για μια προσπάθεια συντονισμού και επανένωσης της θηλυκής και της αρσενικής μας πλευράς, αλλά και μια απόπειρα επιστροφής στην ουσία, στην καρδιά του εαυτού μας, στο σπίτι».
Ο Ρέιφ Φάινς αναφερόμενος στον Οδυσσέα μίλησε για το πόσο διαλυμένος ψυχολογικά είναι ο ήρωας εξαιτίας της βίας που αναγκάζεται να ασκήσει: «Είναι μια φοβερή παραβίαση της ανθρωπιάς του, που κρύβει μέσα της ένα αμείλικτο ερώτημα: πότε είναι επιτρεπτό να ασκήσεις βία για να πάρεις αυτό που θέλεις; Προς το τέλος, θέλουμε όλοι να πάρει πίσω το σπίτι του από τους μνηστήρες, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν μοχθηρές δυνάμεις που έχουν αρπάξει κάτι που δεν τους ανήκει. Ο Οδυσσέας γνωρίζει πως πρέπει να καταφύγει στη βία. Συχνά επιστρέφω στο κείμενο του Μπαγκαβάτ Γκίτα, όπου ο Κρίσνα μιλάει στον πολεμιστή πρίγκιπα Αρτζούνα για το ιερό του καθήκον να πολεμήσει. Το πεπρωμένο μας και ο προορισμός μας είναι πάντα μεγαλύτερα από τις μικρές μάχες που μας φοβίζουν».
Στην ερώτηση τι τελικά κρατάνε από την εμπειρία των γυρισμάτων της Επιστροφής, ο Ουμπέρτο Παζολίνι είπε: «Κάποιες φορές, απλώς λες “πάμε” και βλέπεις το αποτέλεσμα να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια σου. Ηθοποιοί σαν τον Ρέιφ και τη Ζιλιέτ σού δίνουν περισσότερη περιπλοκότητα απ’ όση θα μπορούσες να ζητήσεις ποτέ. Ζω για τις συνδέσεις που συνάπτουν οι μεγάλοι ηθοποιοί μεταξύ τους αλλά και με το κείμενο».
Προς το τέλος της συνέντευξη Τύπου, ο Ρέιφ Φάινς αναφέρθηκε στη διαχρονική δύναμη της Οδύσσειας, λέγοντας: «Η “Οδύσσεια” μιλάει σε όλους μας, για τον αγώνα της επιστροφής. Όλοι βρισκόμαστε σε κάποιο ταξίδι κι η επιστροφή είναι το ερώτημα που κουβαλάμε μέσα μας».