«Το γόνατο της Άχεντ»
Ο Γιούντ, ένας σαραντάχρονος σκηνοθέτης, φθάνει σε ένα χωριό στην έρημο Αραβά για να παρουσιάσει μια ταινία του. Εκεί τον υποδέχεται η Γιαλόμ, υπάλληλος του υπουργείου Πολιτισμού που κατάγεται από την περιοχή. Η κοπέλα όμως, όπως σύντομα θα διαπιστώσει ο σκηνοθέτης, δεν βρίσκεται εκεί απλώς για να τον υποδεχτεί. Αλλά του ζητά να συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο με το οποίο επιχειρείται να ελεγχθεί η συζήτηση που θα ακολουθήσει ώστε να μην ξεπεραστούν κάποια όρια. Ο σκηνοθέτης βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση γιατί διαπιστώνει ότι μαζί με τον επικείμενο θάνατο της μητέρας του πεθαίνει και η ελευθερία στην πατρίδα του.
Αυτήν είναι η υπόθεση της ταινίας «Το γόνατο της Άχεντ» (Ha’ Berech)του ισραηλινού Ναντάβ Λαπίντ που περισσότερο λειτουργεί ως πρόφαση για τον σκηνοθέτη για να μιλήσει για πράγματα που τον απασχολούν σε σχέση με την πολιτική του Ισραήλ. Γι’ αυτό και το σενάριο δεν είναι ιδιαίτερα σφιχτό, η σκηνοθεσία είναι ελεύθερη κι ακολουθεί κυρίως τις σκέψεις του Γιουντ.
Στο επίκεντρο της προβληματικής του Λαπίντ είναι μια καθημερινότητα στην οποία κυριαρχούν ο μιλιταρισμός, ο εθνικισμός, η λογοκρισία και η κρατική παρεμβατικότητα. Ο Γιοντ θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει το Ισραήλ, το κράτος που με την πολιτική του απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις αξίες της δημοκρατίας. Και ενώ βλέπει παντού εχθρούς κλείνει τα μάτια κι αρνείται να δει τα δικά του λάθη.
Είναι ενδιαφέρουσα η ιστορία από το στρατό που αφηγείται ο Γιουντ στην Γιαλόμ και ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η μεταξύ τους συζήτηση και το ξέσπασμα του σκηνοθέτη. Εκεί που φαίνεται ότι η μεν εκπροσωπεί την εξουσία κι ο δε την αμφισβήτησή της. Αλλά αυτό είναι το «φαίνεσθαι», γιατί όσο περνά η ώρα ο Γιουντ μοιάζει να αποζητά με αγωνία κάποια διέξοδο, κάποιον δρόμο λύτρωσης, σαν να προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τα φαντάσματά του. Κι αυτό φαίνεται ότι επιδιώκει κι ο Ναντάβ Λαπίντ. Τη λύτρωση και τη συμφιλίωση του ήρωά του με τον εαυτό του, και κατ’ επέκταση τη λύτρωση και τη συμφιλίωση ενός λαού (και μιας χώρας) με τις τύψεις και τις ενοχές του.
Ο Ναντάβ Λαπίντ, αιχμηρός, διεισδυτικός κι άμεσος ανήκει στο φωτεινό κομμάτι του Ισραήλ που αντιστέκεται. Είναι με τους ανθρώπους που αγωνίζονται για την ειρήνη, τη συνύπαρξη και τη δημοκρατία. Είναι μια δυνατή κραυγή ενάντια στον εθνικισμό. Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος της ταινίας καθώς παραπέμπει στην 16χρονη Παλαιστίνια Αχέντ Ταμίνι, μια αγωνίστρια φοιτήτρια που συνελήφθη και φυλακίστηκε το 2018 προκαλώντας σάλο στην κοινή γνώμη. Μια κοπέλα που για τους Παλαιστίνιους είναι ηρωίδα ενώ για τους Ισραηλινούς τρομοκράτισσα.
Τα 80ά γενέθλια
Ο Μανόλης και η Σοφία ετοιμάζονται να γιορτάσουν τα 80ά γενέθλια του Δημήτρη, πατέρα του Μανόλη. Σε λίγο θα καταφθάσουν και η Ελένη -αδελφή του Μανόλη- με τον άνδρα της τον Γιώργο και ο Αλέξης, το τρίτο παιδί του Δημήτρη. Η παρέα εύχεται στον Δημήτρη ο οποίος παρακολουθεί αμίλητος εξαιτίας του εγκεφαλικού που έχει υποστεί. Όταν μετά από λίγο μεταφέρουν τον πατέρα στο δωμάτιό του και οι επισκέπτες ετοιμάζονται να φύγουν, ο Μανόλης τους ζητά να μείνουν για να συζητήσουν το τι θα κάνουν με τον πατέρα, καθώς αυτός και η γυναίκα του δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα μαζί του. Η συζήτηση αρχίζει και γίνεται όλο και πιο έντονη και σύντομα θα εξελιχθεί σε καυγά. Βαριές κουβέντες και προσβολές ακούγονται ενώ αποκαλύπτονται σκέψεις και διαθέσεις που κανείς δεν τολμούσε ως τώρα να ομολογήσει. Τι θα κάνουν τελικά με τον άρρωστο πατέρα; Άραγε ο Δημήτρης, ο οποίος δεν μπορεί να μιλήσει αλλά καταλαβαίνει τα πάντα, ακούει τι διαδραματίζεται στο διπλανό δωμάτιο;
«Με αξιοπρέπεια»
«Με αξιοπρέπεια» λέγεται η πολύ δυνατή αυτή ταινία δωματίου, που έχει έντονες εναλλαγές συναισθημάτων και είναι σκηνοθετημένη με ρεαλισμό. Μια ομάδα συγγενών τρώνε τις σάρκες τους φτάνοντας σε μεγάλη ένταση. Ο Δημήτρης Κατσιμίρης κινείται με μαεστρία ανάμεσά τους με την κάμερα, φιλμάρει στα πρόσωπα δίνοντας έτσι μεγαλύτερη ένταση στον λόγο. Σκηνοθετεί με αμεσότητα και αναδεικνύει ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα. Πολλές οικογένειες φτάνουν στα άκρα, όταν πρόκειται να πάρουν αποφάσεις που αφορούν το μέλλον των ηλικιωμένων συγγενών τους. Και όταν στη μέση μπαίνουν και περιουσίες και κληρονομιές τότε οι καταστάσεις γίνονται ακόμη πιο άγριες! Μη μου πείτε πως δεν γνωρίζετε οικογένειες που τα μέλη τους δεν μιλιούνται εξαιτίας ενός σπιτιού, ενός χωραφιού ή κάποιων τραπεζικών καταθέσεων! Ή πως δεν έχετε ακούσει για εγκατάλειψη ηλικιωμένων σε γηροκομεία που κανείς δεν πηγαίνει να τους επισκεφθεί!
Ο σκηνοθέτης θίγει ένα θέμα που μας αφορά όλους. Και το φέρνει εις πέρας με τον καλύτερο τρόπο, με ένα δυνατό κι αληθινό σενάριο, με δυναμική, μετωπική και έντονη σκηνοθεσία, με πολύ καλές ερμηνείες. Τέλος, μετατρέπει σε πλεονέκτημα τα λίγα τετραγωνικά μέτρα που έχει στη διάθεσή του, κινούμενος διαρκώς ανάμεσα στους χαρακτήρες του την ώρα που εκείνοι κατασπαράζονται.