Τρία τετραγωνικά μέτρα το κεφάλι δικαιούται κατά την ηγεσία του Αρείου Πάγου κάθε κρατούμενος στις ελληνικές φυλακές. Δυστυχώς έτσι εξειδικεύεται από την ηγεσία της ελληνικής δικαιοσύνης η υποχρέωση συμμόρφωσης της ελληνικής πολιτείας προς τους κρατούμενους των φυλακών μας, με βάση την πλούσια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, και τις διαρκείς εκθέσεις και συστάσεις της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT), όσο και της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την επιτήρηση της εκτέλεσης των πολυάριθμων αποφάσεων, με τις οποίες έχει καταδικαστεί η χώρα μας για απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης στις ελληνικές φυλακές.
Με κοινή επείγουσα εγκύκλιο της προέδρου και της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου εντέλλονται οι αρμόδιοι εισαγγελείς να εισάγουν ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων εκτέλεσης ποινών τις εκκρεμείς ενώπιον τους ατομικές προσφυγές κρατουμένων που αφορούν τις συνθήκες κράτησης, με βάση τροπολογία που εισήχθη με το ν. 4985/2022. Ο λόγος του επείγοντος: επίκειται η εκδίκαση στις αρχές του ερχόμενου έτους 1.287 ατομικών προσφυγών κρατουμένων που εκκρεμούν επί μακρόν ενώπιον του ΕΔΔΑ και απειλείται να καταδικασθεί η χώρα σε μεγάλου ύψους αποζημιώσεις.
Θα διαβάσει κάποιος το σχετικό άρθρο 6Α που προστέθηκε στο Σωφρονιστικό Κώδικα και θα πει, γιατί διαμαρτύρεστε, η διάταξη έχει καλές προθέσεις. Το αρμόδιο δικαστήριο, κατόπιν ενδελεχούς εξέτασης της υπόθεσης, μπορεί να διατάξει πρόσφορα μέτρα για την καλυτέρευση της ζωής των κρατουμένων (ακόμη και τη μεταγωγή), να υπολογίσει ευεργετικά την ποινή τους, αλλά και να επιδικάσει αυτό αποζημίωση, όπως και το ΕΔΔΑ.
Φοβόμαστε ότι η αλήθεια κρύβεται αλλού. Η χώρα έχει καταδικαστεί αλλεπάλληλες φορές για τις συνθήκες κράτησης από το ΕΔΔΑ. Έχει επίσης καταδικαστεί άλλες τόσες φορές και για έλλειψη αποτελεσματικού εσωτερικού ένδικου μέσου για εξέταση παραβιάσεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το άγχος και η αγωνία της ηγεσίας της ποινικής μας δικαιοσύνης είναι να εμφανιστεί αυτό το ένδικο βοήθημα ως επαρκές και αποτελεσματικό για την προστασία των δικαιωμάτων κρατουμένων, ενόψει της εκδίκασης των συγκεκριμένων προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Και για αυτό δίδονται εντολές και οδηγίες για άμεση έκδοση αποφάσεων μέχρι τέλη Δεκεμβρίου 2024, καθώς οι ελάχιστες σχετικές αποφάσεις που έχουν βγει έως τώρα είναι κατά τη συντριπτική πλειοψηφία τους απορριπτικές για τις προσφυγές των κρατουμένων.
Για μία ακόμη φορά η ηγεσία της δικαιοσύνης μας ενεργεί ως κακός συνήγορος της κυβέρνησης. Ξεχνά τον ρόλο της ως δικαστική εξουσία, ως συνταγματικά ανεξάρτητο όργανο ελέγχου κάθε άλλης αρχής και εξουσίας. Ξεχνά ότι ο ρόλος της ως δικαιοσύνη είναι να ελέγξει τις συνθήκες υπό τις οποίες διαβιώνουν οι κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές στο σύνολό τους, πέρα από τα τετραγωνικά μέτρα που αναλογούν σε κάθε κρατούμενο στα ομαδικά κελιά των ελληνικών φυλακών.
Μέχρι τα τέλη Δεκέμβρη, διευθυντές φυλακών, εισαγγελείς και δικαστές θα βγάλουν μεζούρα και θα μετράνε μέτρα. Τι γίνεται, όμως, με τις υπόλοιπες παραμέτρους ενός υγιούς συστήματος μεταχείρισης κρατουμένων σε μια σύγχρονη δημοκρατική και ανεκτική κοινωνία: την επαρκή ιατρική περίθαλψη, σίτιση και υγιεινή, την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή, τη διασφάλιση της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής των κρατουμένων μέσω των επισκέψεων συγγενών και των αδειών τους που έχουν πετσοκοφτεί μετά την υπόθεση Κουφοντίνα και τη δυνατότητα επανόδου τους στην κοινωνική ζωή, που κι αυτή έχει περικοπεί μετά την αυστηροποίηση των ποινών και των όρων της απόλυσής τους από τις φυλακές με τους πρόσφατους και προηγούμενους νόμους της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης και όλα τα διεθνή όργανα επιτήρησης της Ελληνικής Δημοκρατίας έχουν χαρακτηρίσει το πρόβλημα των απαράδεκτων και εξευτελιστικών συνθηκών κράτησης των ελληνικών φυλακών ως δομικό και καλούν συνεχώς την ελληνική πολιτεία να λάβει μέτρα για τη βελτίωσή τους. Η δημιουργία ενός κατ’ επίφαση επαρκούς εσωτερικού ενδίκου μέσου που θα ελέγχει μόνο το κριτήριο του υπερπληθυσμού με βάση τα τ.μ. που αναλογούν σε κάθε κρατούμενο, δεν νομίζουμε ότι είναι κάτι για το οποίο μπορεί να επαίρεται η ελληνική πολιτεία και πολύ περισσότερο η ελληνική δικαιοσύνη.