Η “τυρρανία της αξίας” του Michael Sandel είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία των τελευταίων χρόνων που καταφέρνει να χτυπήσει στον πυρήνα της την ιδεολογία της υποτιθέμενης αξιοκρατίας. Η κληρονομημένη αριστεία των πετυχημένων δεν είναι τίποτε άλλο παρά ψευδοϊδεολογικό αμπαλάρισμα της κυριαρχίας τους: “ το ηθικό σύμπαν είναι έτσι διαμορφωμένο ώστε να συνδέει την ευημερία με την αξία και τα βάσανα με τις κακές πράξεις”.
Ο τρόπος επίδειξης της “αξίας” έχει συχνά μπόλικη ξιπασιά, ίσως κάποιο κουλνες, ατμόσφαιρα σουσουδισμού. Είναι άλλωστε η συμπεριφορά που μαθαίνουν πρώτη, όσοι είναι πλούσιοι και ισχυροί: πως να καμώνεσαι – σα σώμα, σα πρόσωπο, σα φωνή, σαν αύρα- ότι είσαι άνετος. Αυτά έλεγε ο Μπουρντιέ στο βιβλίο του για την Διάκριση πριν πενήντα χρόνια και, φυσικά, είναι αλήθεια.
Τα αντίστροφα ισχύουν για την εργατική τάξη, για το λαό των σημερινών προλετάριων που ζουν ζωές χωρίς ελπίδες κοινωνικής ανόδου, έχουν μειωμένες προσδοκίες και φοράνε σαν παράσημο όχι την άνεση των γελοίων πλούσιων – που άλλωστε τους έχουν πάρει χαμπάρι – αλλά την αδυνατότητα. Γι’ αυτούς γράφει ο ΛΕΞ, για τις από κάτω κοινωνικές τάξεις, για τους νέους που έμειναν νέοι μέχρι τα σαράντα αναγκαστικά, όσο είναι και ο ίδιος, αυτή είναι “η χειρότερη γενιά” και γίνεται crystal clear κατανοητός από όλους και όλες:
“Άμα ρωτήσεις εδώ του μικρούς μας θα πούνε πως έχουμε μια ζωή
Γι' αυτό και τα φράγκα από τη σεζόν τα καίνε ένα Σάββατο στη Χαλκιδική
Ο μπάρμαν θέλει καινούργια τηλεόραση και η σερβιτόρα θέλει μηχανή
Να ανοίγει το γκάζι μετά από τη βάρδια να καίει τα λάστιχα στη παραλιακή
Ανεξαρτήτως επαγγέλματος όλοι περνάν δυσκολίες
Μα όσοι δεν βγήκαν από πλούσια αρχίδια δεν βρήκαν ποτέ τους ίσες ευκαιρίες”
Ντελίβερι πλατφόρμας ή και όχι. Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Η συντριπτική πλειονότητα όσων κάνουν σεζόν στα νησιά. Συμβασιούχοι ορισμένου με την απειλή της μη ανανέωσης, μπλοκάκια που υποκρύπτουν μισθωτή σχέση, μπλοκάκια γενικώς. Σεκιούριτι όλων των ειδών, καθαρίστριες όλων των ειδών, πωλητές σε κατάστημα ρούχων – επίπλων – παπουτσιών. Εργαζόμενη έξι ώρες σε σούπερ μάρκετ και σπαστό ωράριο, βιομηχανικός εργάτης στην εσχατιά της Αττικής για τιποτένια χρήματα.
Ηθοποιός με τρεις μήνες απλήρωτες πρόβες και αμφίβολη την επιτυχία της παράστασης. Χωρίς ένσημα – στέγη – ωράριο μετανάστης αγρεργάτης στα φραουλοχώραφα. Υπερμορφωμένη δημοσιογράφος που «ανεβάζει ειδήσεις» στο σάιτ με ρυθμό πυροβόλου για 400 ευρώ, μερικώς απασχολούμενος που το αφεντικό του παίρνει το δώρο Χριστουγέννων, αφού το βάλει στο λογαριασμό του, αδήλωτος φοιτητής-σερβιτόρος στα καφέ της επαρχιακής Ελλάδας.
Δημιουργικοί άνθρωποι που πουλάνε τα προϊόντα ή τις δεξιότητες τους σε πλατφόρμες και κυνηγάνε τον αλγόριθμο ενώ τους κυνηγάει η προμήθεια.
Η πλειοψηφία της κοινωνίας, η εργατική τάξη της χώρας μας, μορφωμένη κι ανειδίκευτη δεν περνάει καθόλου καλά: Είναι διαρκώς «με νεύρα τεντωμένα απ’ τις σκατοδουλειές», όπως τραγουδούσε από το 2014 ο ΛΕΞ.
"Μας νανούρισαν ίδια παραμύθια
Τραφήκαμε από τα ίδια στήθια
Μεγαλώσαμε μαζί κι ας μεγαλώσαμε χώρια
Κι αυτή είναι η πιο υπέροχη αλήθεια
Είμαστε αδέρφια κι ας μη στέλνουμε sms τις γιορτές
Αδέρφια, μας μπερδέψανε μες στις κλινικές
Τα οικογενειακά μας άλμπουμ έχουν ίδιες στιγμές
Γιατί οι ιστορίες είναι κοινές σ' όλες τις γειτονιές"
οι ομιλούσες τάξεις δεν καταλαβαίνουν γιατί σε όλο το δυτικό κόσμο οι νέοι και οι νέες ολοένα και περισσότερο απέχουν από θεσμούς και εκλογές. Δεν καταλαβαίνουν γιατί έχουν ψυχικά προβλήματα άλλου, υπαρξιακού βεληνεκούς, πως προκύπτει να είναι έλλογα παραιτημένες, γιατί λυσσάνε με το σύγχρονο φεμινισμό.
Ο ύστερος καπιταλισμός είναι για τους νέους ένα κλουβί που η εκπλήρωση και η αυτοπραγμάτωση δε μπορεί να συμβεί και όλα τα φρου φρου της οικονομίας της προσοχής των social media είναι καθρεφτάκια ακόμα πιο χαζά από αυτά που έδιναν οι Ισπανοί στους ιθαγενείς της Αμερικής.
Καθόλου απαραίτητο δεν είναι πως αυτά κάτι θα κάνουν, κάπως θα εκβάλλουν. Ίσα – ίσα. Τα τσογλάνια έχουν ενσωματώσει -χωρίς κανείς να μπορεί να τους το χρεώσει- τον παροντισμό.
Ωστόσο θα μπορούσαν και να μην αφήσουν τίποτα όρθιο.
"Όσοι μείναμε στη χώρα αυτή μετά το 09
Μεγαλώσαμε και γίναμε η χειρότερη γενιά
Ολόκληρη η Ευρώπη μας θεωρεί πεινασμένους
Κι η Εστία στο πρωτοσέλιδό της ταπεινωμένους"