Όταν οι οπαδοί της Ρόμα και της Λάτσιο επέβαλαν τη διακοπή ενός ματς
Ρώμη, 21 Μάρτη 2004. Πριν το ντέρμπι Λάτσιο-Ρόμα, σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ οπαδών και αστυνομικών σημειώνονται γύρω από το στάδιο Ολίμπικο. Η τρομερή αστυνομική βία και η άφθονη χρήση δακρυγόνων δημιουργούν ένα κλίμα που θυμίζει Γένοβα 2001. Κάποια στιγμή κυκλοφορεί η φήμη ότι σκοτώθηκε ένα παιδί (το παρέσυρε ένα βανάκι της αστυνομίας ή δέχτηκε δακρυγόνο στο πρόσωπο ή πνίγηκε από τα χημικά ή …). Ενώ το ματς ξεκινά, η φήμη διαδίδεται σε όλο το γήπεδο. Από το πέταλο των ultras της Ρόμα αρχικά αλλά και σχεδόν από όλες τις κερκίδες στη συνέχεια, ακούγονται συνθήματα εναντίον της αστυνομίας και για τη διακοπή του παιχνιδιού. Το ίδιο θα κάνουν και οι οπαδοί της Λάτσιο, σε ένδειξη αλληλεγγύης. «Assassini, assassini», «δολοφόνοι, δολοφόνοι», είναι αυτό που φωνάζουν οι ultras της Ρόμα, οι αρχηγοί των οποίων πηδάνε τα κάγκελα και πλησιάζουν τον Φραντσέσκο Τότι.
Οι οργανωμένοι οπαδοί της Ρόμα ενημερώνουν τον αρχηγό της ομάδας τους για αυτό που «έγινε» έξω από το γήπεδο και του ξεκαθαρίζουν ότι δεν μπορεί να γίνει ματς. Με δεδομένο πως και αυτοί των Λατσιάλι, από την άλλη πλευρά, είναι σε παρόμοια κατάσταση, οι παίκτες των δύο ομάδων βρίσκονται σε αδιέξοδο. Ενα αδιέξοδο από το οποίο θα βγάλει τους πάντες ο διαιτητής με την απόφαση της οριστικής διακοπής του αγώνα, της αναβολής του. Για τους οπαδούς είναι μια νίκη, για την αστυνομία μια ήττα και για τη Λίγκα της Serie A μία από τις στιγμές που θέλει να ξεχάσει αφού υπήρξε αναβολή ενός ντέρμπι για ένα νεκρό παιδί που δεν ήταν νεκρό…
Ένα χρόνο μετά το συγκεκριμένο περιστατικό, ο Βαλέριο Μάρκι γράφει το «Il derby del bambino morto. Violenza e ordine pubblico nel calico» (Ελληνικός τίτλος «Το ντέρμπι του νεκρού παιδιού»), κοινωνιολογική έρευνα και ανταγωνιστική συλλογική αφήγηση, που ξετυλίγει, με πάθος αλλά και νηφάλια μεθοδικότητα, το κουβάρι των σχέσεων ανάμεσα στον αθλητισμό, τις νεανικές κουλτούρες, τις κοινωνικές αντιστάσεις και τις κατασταλτικές πρακτικές. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες από τις «Απρόβλεπτες Εκδόσεις». Ο Μάρκι λοιπόν, ένα χρόνο πριν πεθάνει, θα γράψει για το ντέρμπι ντε λα Καπιτάλε που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η αστυνομία έχει κάνει τη viale dei Gladiatori και τους γύρω δρόμους αβίωτη. Τα ιταλικά ΜΑΤ χρησιμοποιούν αφειδώς CS (θεωρείται χημικό όπλο) και ενώ το ματς τελικά ξεκινά, υπάρχει ήδη η φήμη ότι κατά τα επεισόδια, σκοτώθηκε ένα παιδί. Τότε λοιπόν, οι ανειρήνευτες δύο εξέδρες (με πολλαπλές πολιτικές προεκτάσεις), μαζεύουν τα πανό και τα λάβαρα στο ημίχρονο και φωνάζουν «δολοφόνοι». Ο αρχηγός της curva Sud πάει να μιλήσει με τον καπιτάνο Τότι. Τελικά, το ματς διακόπτεται για 25 λεπτά και δεν ξαναρχίζει ποτέ, λήγοντας 0-0. Σχεδόν είκοσι χρόνια πριν, ο τελικός του Χέιζελ έγινε κανονικά, λίγες ώρες μετά τον θάνατο 39 οπαδών και τον τραυματισμό 600. Γιατί αυτή τη φορά, ένα τόσο καυτό ντέρμπι να διακοπεί με αυτό τον τρόπο και να ενώσει δύο άσπονδες εξέδρες; Τι θα γινόταν σήμερα, σε μια εποχή που θεωρητικά, αυτό το επίπεδο ποδοσφαίρου υπακούει μόνο στο VAR και στα χρήματα; Το βιβλίο το «Ντέρμπι του νεκρού παιδιού», διατρέχεται από εκείνη τη δυνατότητα που προσδίδουν τα διαλεκτικά υλικά και οι μέθοδοι: να ταιριάζουν τα γραπτά σχεδόν σε κάθε εποχή ή να υπενθυμίζουν κιόλας ότι οι βασικές αντιθέσεις παραμένουν βασικές και θεμελιακές. Το βιβλίο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, όχι μόνο ως ένα βιβλίο για το ράφι «ποδόσφαιρο και λογοτεχνία», αλλά για τον τρόπο που αναλύει πράγματα που είναι ενδεδυμένα τη στολή του «απειλητικού».
Περί τίνος πρόκειται όμως; Είναι μια ηθική επιλογή απέναντι σε μια ανυπόφορη κατάσταση, κόντρα στη λογική του «the show must go on», ή για μια συνωμοσία των κακών χούλιγκαν, όπως υποστηρίζουν κρατικοί φορείς και ΜΜΕ που, για ακόμα μια φορά, ξεσηκώνουν το πολλοστό κύμα ηθικού πανικού; Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, το βιβλίο παραμένει πάντα επίκαιρο και χρήσιμο σε όποιον αναζητά τα νήματα, κατασταλτικά και ανταγωνιστικά, που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν και απ’ ό,τι φαίνεται… και με το μέλλον. Το βιβλίο (σε μετάφραση του Βαγγέλη Ζήκου) έχει εισαγωγή του Wu Ming 5, η οποία είναι εξαιρετικά κατατοπιστική για το έργο του Μάρκι. Θυμίζω ότι οι Wu Ming είναι μια κολεκτίβα ιταλών συγγραφέων με έδρα τη Μπολόνια.
Ο Βαλέριο Μάρκι εδώ και 18 χρόνια δεν ζει πια. Όμως ένα χρόνο πριν πεθάνει, έγραψε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία για τη μπάλα, τους οπαδούς και αυτά που αντιπροσωπεύει το ποδόσφαιρο, πέρα από τη γκλαμουριά και το χρήμα.