Νίκη με 49,8% του κεντροαριστερού - αριστερού κόμματος «Συνασπισμός – Κίνημα Ευρύ Μέτωπο»[2], με εκλεγμένο πλέον πρόεδρο τον 57χρονο Γιαμαντού Όρσι, καθηγητής ιστορίας, κυβερνήτης αγροτικού διαμερίσματος τα τελευταία 9 χρόνια, στέλεχος του κόμματος - κορμού του Μετώπου («Κόμμα Λαϊκής Συμμετοχής», Π. Μουχίκα). Αντιπροεδρίνα, η 62χρονη Καρολίνα Κόσε, μηχανικός, πρώην υπουργός βιομηχανίας και ενέργειας (2015-2019), πρώην δημαρχίνα του Μοντεβιδέο, στέλεχος του ΚΚ Ουρουγουάης. Ο 5κομματικός συνασπισμός της Δεξιάς – Ακροδεξιάς «Ενωμένος Συνασπισμός», με υποψήφιους τον Αλβάρο Ντελγάδο και τη Βαλέρια Ρίποκ, έχασε με 45,9%. Επικουρικά, οι κάλπες των βουλευτικών εκλογών που διεξάχθηκαν την ίδια ημέρα με τον α΄ γύρο των προεδρικών (27 Οκτωβρίου) ανάδειξαν το «Μέτωπο» πλειοψηφία στη Γερουσία (16/30) και στη Βουλή, με 48/99 έδρες, «έχει δικαιώματα πρώτης μειοψηφίας» (αξιωματικής αντιπολίτευσης). Την ίδια ημέρα επίσης έγινε ψηφοφορία για δύο δημοψηφίσματα που απορρίφθηκαν και τα δύο (40% Ναι). Το ένα ήταν κυβερνητική πρόταση και αφορούσε σε αντιδημοκρατικά μέτρα για τη δημόσια ασφάλεια, και το δεύτερο ήταν πρόταση συνδικάτων και κοινωνικών κινημάτων και αφορούσε στη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Υποστηρίχτηκε και από το 1/3 περίπου του Μετώπου (ΚΚ, δύο τροτσκιστικά αριστερά κόμματα, ένα σοσιαλιστικό) −αναλυτικά Η Εποχή 23-24/11/2024.
Οι εκλογές του β΄ γύρου διεξάχθηκαν στις 24 Νοεμβρίου και στον προσανατολισμό της προεκλογικής καμπάνιας των υποψηφίων ειδικό βάρος είχαν τα αποτελέσματα του α’ γύρου[3]: το «Μέτωπο» αναδείχθηκε πρώτο με μεγάλη μεν διαφορά (44%, έναντι 26,7% του Συνασπισμού), αλλά το τρίτο κόμμα (16%) και η πλειοψηφία των υπολοίπων μικρών κομμάτων (5% συνολικά) είναι δεξιά. Με αυτά τα αριθμητικά δεδομένα, ο Συνασπισμός, παρά την ήττα του, πανηγύριζε την τελική του νίκη τον Νοέμβρη, ενώ το Μέτωπο ήταν συγκρατημένο. Πιστεύοντας, ωστόσο, ότι η κοινωνία μπορεί να ανατρέψει την αριθμητική, οργάνωσε και εντατικοποίησε τη δράση του, ιδιαίτερα στις πόλεις, μη παραλείποντας την αυτοκριτική του για τις πολιτικές που άσκησε στην τελευταία του διακυβέρνηση (2015-2019).
Μετά από 14 συνεχή χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το Μέτωπο, η έλευση της Δεξιάς την τελευταία πενταετία ήταν μια εμπειρία θλιβερή για τις εργαζόμενες, τις λαϊκές τάξεις: η κρίση του κορονοϊού ήταν μια καλή ευκαιρία πλουτισμού των ήδη πλούσιων και λιτότητας – φτωχοποίησης των λαϊκών τάξεων. Η ίδια πολιτική συνεχίστηκε και όταν οι μακροοικονομικοί δείκτες μεγέθυνσης της οικονομίας βελτιώνονταν, με αποτέλεσμα την αύξηση των ανισοτήτων και την ποσοστιαία άνοδο της φτώχειας. Ταυτόχρονα, διευρύνθηκαν σημαντικά οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, ενώ έχουν ήδη ξεκινήσει πολιτικές μερικής ιδιωτικοποίησης με ομολογημένο στόχο το λιγότερο δυνατό κράτος, και άλλες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που οδήγησαν τελικά την οικονομία σε στασιμότητα. Και όλα αυτά σε μια χώρα που ήταν 2η στη Λατινική Αμερική για τις μικρότερες κοινωνικές ανισότητες.
Παρόλη την απογοήτευση από την πορεία του Μετώπου, οι αυθόρμητες μαζικές συγκεντρώσεις χαράς και ελπίδας για τη νίκη του σε πολλές πόλεις, η υπερψήφιση του Μετώπου στις λαϊκές συνοικίες των πόλεων με διαφορά 8 - 13 ποσοστιαίες μονάδες από τον Συνασπισμό[4], δεν καταγράφουν μόνο τις προσδοκίες όσων διαδηλώνουν/ψηφίζουν, αλλά και την ευθύνη του Μετώπου να ανταποκριθεί σε αυτές.
Ο Γιαμαντού Όρσι υπόσχεται ρήξη με τις πολιτικές της Δεξιάς και διάλογο με τα συνδικάτα, ακόμα και για τροποποιήσεις στο ισχύον σύστημα συνταξιοδότησης., ενώ ο πρόεδρος της αντίστοιχης ΓΣΕΕ δηλώνει ότι «είναι εφικτό να βρεθούν σημεία προγραμματικής σύγκλισης με τη (νέα) κυβέρνηση».
Η νέα προεδρεία και κυβέρνηση αναλαμβάνουν και τυπικά τα καθήκοντα τους την 1η Μαρτίου 2025.
Η νίκη του Μετώπου και η ήττα της Δεξιάς, βαθειά ανάσα για όλη τη Λατινική Αμερική όπου η Ακροδεξιά θεριεύει.
Σημειώσεις:
1.Η Ουρουγουάη είναι μια από τις μικρότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής με 3,6 εκατ. κατοίκους (2024) και έκταση 176.220 χλμ. Στη νεότερη ιστορία της, έζησε τη βάναυση επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας από τις ΗΠΑ, στη διάρκεια 1973 -1985, το αντάρτικο πόλεων (Τουπαμάρος ) στη 10ετία του ’60 και ’70, τον μετασχηματισμό των Τουπαμάρος σε νόμιμο κόμμα, στην ηγετική ομάδα του οποίου συμμετείχε ο κατοπινός πρόεδρος της χώρας Πέπε Μουχίκα ( 2010-2015).
2.Το «Ευρύ Μέτωπο» (Frente Amplio) δημιουργήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1971 και μέχρι σήμερα αποτελεί ιστορικό γεγονός. Συμμετείχαν κόμματα, πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, συνδικάτα της μαρξιστικής Αριστεράς και σοσιαλιστές. Η πρώτη του εμφάνιση στην πολιτική σκηνή πραγματοποιήθηκε την περίοδο της δικτατορίας, το 1975. Από το 2005 διευρύνεται με συμμετοχή της σοσιαλδημοκρατίας και κερδίζει τις προεδρικές εκλογές (Ταβαρέ Βάσκες) και στη συνέχεια με τον Πέπε Μουχίκα (2010-2015). Χάνει τις εκλογές από τη Δεξιά, μετά από 14 χρόνια το 2019.
3. Στο epohi.gr (2-3/11/24)
4. Ανάλυση εφημερίδας El Observador (27/11/24)