Στου Φιλοπάππου, τον μεγαλύτερο ελεύθερο χώρο πρασίνου στην Αθήνα, το υπουργείο Πολιτισμού, όπως αυτό εκφράζεται μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών του, προσπαθεί να περιορίσει την ελεύθερη πρόσβαση με την επιβολή ωραρίου και εισιτηρίου. Η περίφραξη των τριών λόφων (Μουσών ή Φιλοπάππου, Πνύκας και Νυμφών) αποτελεί την υλική προϋπόθεση για την επιβολή των περιορισμών. Σε αυτά τα σχέδια αντιτάχθηκαν και αντιτάσσονται οι κάτοικοι που ζουν γύρω από τον λόφο σε αδιαχώριστη σχέση με αυτόν.
Το υπουργείο Πολιτισμού στην περίπτωση του Φιλοπάππου απεμπολεί μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξει τη σύνδεση της διαχρονικής πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης με τις καθημερινές δραστηριότητες αναψυχής των κατοίκων, δηλαδή, αυτό που ήταν πάντα ο λόφος. Αντίθετα, επιδίδεται με εντυπωσιακή προσήλωση σε δικαστικές αντιπαραθέσεις με τους πολίτες προσπαθώντας να τους εξαντλήσει οικονομικά και ηθικά ώστε να πάψουν να διεκδικούν έναν ελεύθερο και υγιή χώρο αναψυχής για την πόλη τους.
Το ιστορικό έχει ως εξής: Το 2001, με υπουργική απόφαση προσπάθησε το υπουργείο Πολιτισμού να κλείσει και τα 700 στρέμματα των λόφων με περίφραξη, φυλάκια εισόδου και εκδοτήρια εισιτηρίων. Οι κάτοικοι αντέδρασαν αποφασιστικά και η πρόσβαση στου Φιλοπάππου παρέμεινε ελεύθερη.
Το 2008 επανήλθε το υπουργείο Πολιτισμού με νέα υπουργική απόφαση που χαρακτηρίζει τον Φιλοπάππου «οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο» και επιτρέπει την επιβολή των περιορισμών που ισχύουν σε χώρους όπως η Ακρόπολη. Αν και στην απόφαση αναφερόταν ότι δεν θα υπήρχε εισιτήριο, η επιβολή του είναι υπαρκτό ενδεχόμενο όπως σαφώς αναφέρεται στα πρακτικά κλειστών συσκέψεων του υπουργείου τα οποία βρίσκονται στην δικογραφία των υπό εξέλιξη δικών.
Οι πολίτες προσέβαλαν την υπουργική απόφαση του 2008 στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο με την απόφαση 2034/2015 του Ε΄ Τμήματος επέβαλε την ελεύθερη 24ωρη πρόσβαση σε όλη την έκταση των λόφων. Η ίδια απόφαση αναγνωρίζει ότι οι διαμορφώσεις Πικιώνη, που έχουν κηρυχθεί μνημείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής και έργο τέχνης, εξυπηρετούν και αναδεικνύουν τον διπλό χαρακτήρα του λόφου, δηλαδή αυτόν του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου περιπάτου και αναψυχής.
Το 2015, ενώ εκκρεμοδικούσε η προσφυγή στο ΣτΕ, πολίτες σταμάτησαν την πρώτη προσπάθεια να κλείσει ο λόφος της Πνύκας με φράχτη βαρέως τύπου. Το Νοέμβριο του 2018 έγινε δεύτερη προσπάθεια να κλείσει ο λόφος της Πνύκας—έκτασης 200 περίπου στρεμμάτων– με βαριά μεταλλική περίφραξη ύψους περίπου 2 μέτρων, η οποία απαιτεί στήριξη με εκσκαφή του εδάφους και χρήση τσιμέντου. Η περίφραξη αυτή παραβιάζει την απόφαση του ΣτΕ που επιτάσσει καθολική ελεύθερη 24ωρη πρόσβαση. Επιπλέον, αλλοιώνει τις διαμορφώσεις Πικιώνη: ο Πικιώνης είχε συνειδητά αποφύγει τις περιφράξεις. Θέμα προστασίας του μνημείου της Πνύκας δεν υφίσταται γιατί υπάρχουν δύο φυλάκια σε άμεση οπτική επαφή με αυτό.
Οι πολίτες που σύρονται σε δίκες κάλεσαν το 100 ζητώντας τα νομιμοποιητικά έγγραφα γι’ αυτήν την βαριά κατασκευή. Οι εργασίες γίνονταν χωρίς την επίβλεψη αρχαιολόγου ή αρχαιοφύλακα ή κάποιου άλλου υπεύθυνου. Οι πολίτες κατέθεσαν μηνυτήριες αναφορές για εκτέλεση έργων χωρίς πολεοδομική άδεια και για αλλοίωση των διαμορφώσεων Πικιώνη και η αστυνομία διέκοψε τις εργασίες τρεις φορές διαδοχικά. Η περίφραξη δεν ολοκληρώθηκε. Δύο μήνες μετά οι υπεύθυνοι για τον λόφο υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού υπέβαλαν μήνυση κατά όσων είχαν υποβάλει τις μηνυτήριες αναφορές. Τους απέδιδαν κακουργηματικές κατηγορίες, οι οποίες αφαιρέθηκαν με βούλευμα. Παρέμεινε η προσωπικού χαρακτήρα κατηγορία της ψευδούς καταμήνυσης. Στη συνέχεια, οι μηνυτές κατέθεσαν αγωγή SLAPP εναντίον των πολιτών ζητώντας αποζημίωση 33.000 ευρώ.
Ενδιαφέρον έχει η στάση του Δημοσίου. Το Ελληνικό Δημόσιο επέτρεψε τη χρήση των λογοτύπων και σφραγίδων του υπουργείου Πολιτισμού στη μηνυτήρια αναφορά των υπαλλήλων (ιδιωτών δηλαδή) όπου, μεταξύ άλλων, γίνεται καταγραφή και αναφορά πολιτικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων μέσα και έξω απο τα όρια του Φιλοπάππου με επώνυμες αναφορές σε πολίτες, θυμίζοντας ασφαλίτικες πρακτικές. Στην πρώτη δίκη, το Ελληνικό Δημόσιο ζήτησε να παραστεί προς υποστήριξη της κατηγορίας ισχυριζόμενο ότι η ψευδής καταμήνυση του προκαλεί ηθική βλάβη. Το δικαστήριο απέρριψε αυτήν την αξίωση. Και τέλος, το Ελληνικό Δημόσιο συμμετείχε στην αγωγή SLAPP αλλά απεσύρθη χωρίς να δώσει εξηγήσεις όταν ασκήθηκε ανταγωγή από τους πολίτες.
Οι πολίτες δεν ψεύδονται γιατί, εφόσον υπήρξε προσπάθεια να κατασκευαστεί περίφραξη, δεν ευσταθεί η βασική προϋπόθεση της ψευδούς καταμήνυσης. Εντούτοις, πρωτόδικα καταδικάστηκαν σε σοβαρές ποινές. Η εκδίκαση της έφεσής τους άρχισε στις 2.12.2024 και θα συνεχιστεί στις 4.2.2025.
Καλούμε όλους τους ενδιαφερόμενους πολίτες να παρευρεθούν στην εκδίκαση της έφεσής μας στην πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση, με την κατηγορία της ψευδούς καταμήνυσης, την Τρίτη 4.2.2024 στο Γ' Τριμελές Εφετείο Πλημελλημάτων (Κυρίλλου Λουκάρεως 14).
Κίνηση Πολιτών Φιλοπάππου