Όταν ένας ΄Έλληνας προσπαθεί να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει στη Συρία αντιμετωπίζει δύο εμπόδια που περιστρέφονται γύρο από τον ρόλο της Τουρκίας. Το πρώτο είναι πώς είναι δυνατόν πρώην άσπονδοι εχθροί να γίνονται σύμμαχοι, όπως π.χ. η συμμαχία των ΗΠΑ με τους καταζητούμενους τζιχαντιστές, και το δεύτερο είναι πώς η σχέση συμμάχων και αντιπάλων να διαφέρει την ίδια στιγμή από τόπο σε τόπο. Δηλαδή, σε μια επιχείρηση στη Λιβύη οι Τούρκοι να συνυπάρχουν με τους Ρώσους, ενώ στη Συρία να διαγκωνίζονται. Αυτό είναι και κάπως «φυσιολογικό». Η Ελλάδα πορεύεται με μια κυβέρνηση με σταθερή και απαράλλακτη σχέση υποτέλειας με τις ΗΠΑ και οποιαδήποτε άλλη πολιτική, που επιλέγει συμμαχίες αναλόγως με την περίσταση της είναι άγνωστη.
Η Τουρκία στην αναμέτρηση της Μέσης Ανατολής εμφανίστηκε εξαρχής ως ο σταθερός και αδιάλλακτος υποστηρικτής της Χαμάς στην Παλαιστίνη, γεγονός που συγκέντρωνε τη μήνη του Ισραήλ του Νετανιάχου. Η πολιτική στάση, όμως, ήταν ξεκάθαρη. Ο Ερντογάν στην Ουκρανία ήταν ουδέτερος και διεκδικούσε τον ρόλο του μεσολαβητή, ενώ στην Παλαιστίνη ήταν οικοδεσπότης της διοίκησης του Αμπάς και των ηγετών της Χαμάς. Όλο αυτό το διάστημα, βέβαια, η Τουρκία δεν έχανε ευκαιρία να δολοφονήσει στελέχη και μαχητές των Κούρδων. Ωστόσο, η διεθνής αλληλεγγύη και δημοσιογραφία κρατούσε αυτές τις δολοφονίες στο περιθώριο των ειδήσεων, μια που οι Κούρδοι διατηρούσαν παρά τις σφαγές των Παλαιστινίων τις σχέσεις τους με το Ισραήλ και αρνούνταν να καταδικάσουν δημόσια τη γενοκτονία στην Γάζα. Οι Κούρδοι με τη στάση αυτή δεν συγκέντρωναν διεθνή αλληλεγγύη, παρόλο που η ρητορική του Ερντογάν ήταν αντιγραφή αυτής του Νετανιάχου.
Ο πρώτος κεραυνός χτύπησε στα μέσα Νοεμβρίου. Η Τουρκία δεν έγινε στην Σύνοδο του Καζάν της Ρωσίας χώρα εταίρος των BRICS. Η μεγάλη συμμετοχή της στην εξαγωγή ενέργειας από τη Ρωσία παρά το εμπάργκο των ΗΠΑ, δεν την κατέστησε προνομιακό της σύμμαχο και ο τούρκος υπουργός Εμπορίου Ομέρ Μπολατ δήλωσε ότι αναμένουν να λάβουν το καθεστώς του εταίρου.
Το ίδιο ακριβώς χρονικό διάστημα, η διάσημη σουηδή ακτιβίστρια του κλίματος Γκρέτα Τούνμπεργκ ενώνει την φωνή της με αζέρους ακτιβιστές που καταγγέλλουν τον Ερντογάν ότι μέσω του αγωγού Μπακού – Τυφλίδα – Τσειχάν (λιμάνι της Τουρκίας κοντά στη Συρία) και στην συνέχεια με πετρελαιοφόρα, μεταφέρει στα λιμάνια του Ισραήλ καύσιμα που αντιστοιχούν στο 50% των αναγκών του Ισραήλ. Μια εβδομάδα αργότερα οι Χούθι, οι σιίτες αντάρτες της Υεμένης που ελέγχουν το βόρειο τμήμα της χώρας και σύμμαχοι του Ιράν, χτυπούν στην Ερυθρά θάλασσα το τουρκικό φορτηγό πλοίο Anadolu S. Το πλοίο μετέφερε με σημαία Παναμά ξηρό φορτίο εκ μέρους της Τουρκίας στο Ισραήλ.
Η συνεχιζόμενη άρνηση της Τουρκίας να συλλυπηθεί την Χεζμπολλάχ (σύμμαχοι του Ιράν στον Λίβανο) από τα τέλη Σεπτεμβρίου για τη δολοφονία Νασράλα στη Βηρυτό, έφερε στην επιφάνεια το χάσμα που είχε δημιουργηθεί μεταξύ Ιράν και Τουρκίας.
Τέλος, είναι χαρακτηριστικό ότι την εβδομάδα που προηγήθηκε της εισβολής των μισθοφόρων τζιχαντιστών από την Τουρκία στη Συρία, ανώτατο στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ ήταν φιλοξενούμενο της τουρκικής ΜΙΤ για την οργάνωση του «κόλπο γκρόσο».
Δεν ήταν μυστικό ότι το καθεστώς του Άσαντ στην Συρία, παρά τον κοσμικό του χαρακτήρα και τον αραβικό σοσιαλισμό του κόμματος Μπάαθ, που από την δεκαετία του 1960 προχθές ανέστειλε τη λειτουργία του, ευνοούσε αποκλειστικά τους σιίτες μουσουλμάνους (4% του πληθυσμού). Η σουνίτικη πλειοψηφία (75%), καθώς και οι ορθόδοξοι χριστιανοί και οι Δρούζοι ήταν στο περιθώριο. Μετά την κυριαρχία των τζιχαντιστών του ISIS πάνω στην αραβική εξέγερση για τη δημοκρατία της Συρίας, το 2011 ιδρύθηκε το ισλαμικό κράτος που καπηλεύτηκε τον λαό για να προχωρήσει στις θρησκευτικές του ακρότητες. Από το 2017 ως το 2020 το ισλαμικό κράτος χτυπήθηκε από τις κυβερνητικές δυνάμεις με συμπαράσταση Ιράν και Ρωσίας, και από τους Κούρδους με την συμπαράσταση των ΗΠΑ που ελέγχουν τις πετρελαιοπηγές της Συρίας με μια δύναμη 900, έλεγαν, στρατιωτών −που αποκαλύφθηκε ότι ήταν 10.000. Από τότε η σχετική σταθερότητα της διοίκησης του Άσαντ οφειλόταν στους μαχητές του Ιράν, την Χεζμπολλάχ, οι οποίοι συνέδραμαν, βοηθώντας ταυτόχρονα τον εξοπλισμό της Χεζμπολλάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στη Γάζα.
Με τη συνθηκολόγηση, όμως, μεταξύ του Λιβάνου (Χεζμπολλάχ ) και του Ισραήλ, η Τουρκία περίμενε στη γωνία. Κατηύθυνε με τους αμερικάνικους δορυφόρους και τα ντρον τόσο τους φιλότουρκους μαχητές της, όσο και μισθοφόρους από την Ουκρανία. Οι τελευταίοι ήταν δήθεν σε εκπαίδευση από τον ουκρανικό στρατό, αλλά στην πραγματικότητα δεν είχαν τι να τους κάνουν εκεί τώρα που ο πόλεμος βρίσκεται στο τέλος του.
Μεγάλος ηττημένος στην περιοχή το Ιράν, που στήριζε ένα αντιλαϊκό καθεστώς για την υπεράσπιση του οποίου δεν πολέμησε κανείς. Η Τουρκία, από την άλλη, διεκδικεί διευρυμένο ρόλο. Θέλει να διαχειριστεί αυτή τα κονδύλια που στέλνουν οι, απόντες από το πλευρό των Παλαιστινίων, Σαουδική Αραβία, Εμιράτα και Κατάρ για την ανοικοδόμηση, αλλά και τον στρατιωτικό έλεγχο της Συρίας. Η Αίγυπτος, βέβαια, και η Ιορδανία είναι σε πλήρη υποτέλεια στις ΗΠΑ και δεν κουνήθηκαν.
Γεγονός, όμως, είναι ότι με τους μισθοφόρους ψευτοτζιχαντιστές, άνοιξαν οι φυλακές και βγήκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι και δημιουργήθηκε μια ανάσα ελευθερίας, που για πρώτη φορά έκανε τους Σύριους της προσφυγιάς να θέλουν να γυρίσουν στα σπίτια τους και στο βιός τους. Η θρησκευοσύνη των νεοτζιχαντιστών ουδεμία σχέση έχει ευτυχώς με αυτή του ISIS, γι’ αυτό τους ονομάζουν και μετριοπαθείς τζιχαντιστές, ένας όρος που ακούγεται αστείος.
Οι εξελίξεις, βέβαια, τρέχουν μέχρι αυτή τη στιγμή και τα μάτια μας θα είναι στραμμένα: α) στο Ισραήλ και πόσο εδάφη ακόμα θα κατακτήσει από τα υψώματα του Γκολάν. β) Στην Τουρκία και αν θα είναι αξιόπιστη στην υπεράσπιση της ρωσικής αεροπορικής και ναυτικής βάσης στα συριακά παράλια. γ) Στο Ιράν και αν θα αντέξει σε μια επερχόμενη επιχείρηση αποκλεισμού του. δ) Στους Κούρδους και αν θα υπάρξει σφοδρή πολεμική σύρραξη με την Τουρκία στα ανατολικά.
Τέλος, υπάρχουν και κάποιες θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν ότι δήθεν ο διαμελισμός της Συρίας είναι το αντίτιμο για την ειρήνευση στην Ουκρανία και τον νέο ρόλο του ΝΑΤΟ μετά την εκλογή του Τραμπ και τις σχέσεις του με τον Πούτιν, αλλά δεν φαίνονται εντελώς αληθινές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η απομάκρυνση του Άσαντ, ενός δικτάτορα ισορροπιστή μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας (ΕΣΣΔ στο παρελθόν), επιφέρει γεωστατηγικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή, που θα χρειαστεί εγκαίρως να τις κατανοήσουμε.