Σε κυνήγι πόντων εξελίσσεται η πενθήμερη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, το οποίο την Κυριακή θα κορυφωθεί με τις τοποθετήσεις των αρχηγών των κομμάτων και με τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού για τις τράπεζες. Το κάθε κόμμα μαζεύει πόντους για να κερδίσει στα σημεία στο τέλος της διαδικασίας, με την κυβέρνηση να είναι η πρώτη φορά που αποκαλύπτονται τα αδύναμα σημεία της και τα κενά στην στρατηγική της.
Ωραιοποίηση και πραγματικότητα
Οι υπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών τράβηξαν τη γραμμή εκκίνησης, επιλέγοντας να παρουσιάσουν τις θετικές εξελίξεις του 2025, οι οποίες συλλήβδην είναι αύξηση του κατώτατου μισθού από 1η Απριλίου 2025, αύξηση των συντάξεων κατά 2,4%, μείωση του πληθωρισμού, μείωση της ανεργίας, αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, μείωση των τραπεζικών προμηθειών (αναμένεται να ανακοινωθούν με τυμπανοκρουσίες), αύξηση της χρηματοδότησης για την υγεία, υλοποίηση έργων υποδομών, έναρξη λειτουργίας των πρώτων μη κρατικών πανεπιστημίων από τον Σεπτέμβριο του 2025. Ο κ. Χατζηδάκης προσπάθησε να είναι ταπεινός ως προς τα επιτεύγματα της κυβέρνησης –έχει προηγηθεί άλλωστε ο κ. Γεωργιάδης με δηλώσεις τύπου «στην Ελλάδα όλα είναι ζάχαρη» και κάπως πρέπει να κατέβουν οι τόνοι: «Δεν θα ακούσετε από εμάς να λέμε ότι η ελληνική οικονομία και κοινωνία δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα (σ.σ. ξανά ο κ. Γεωργιάδης δήλωσε «ας αφήσουμε όλη μέρα την κλάψα. Στην πενταετία του Μητσοτάκη ο κόσμος περνάει καλύτερα»). Οι πληγές της περασμένης δεκαετίας επουλώνονται, αλλά υπάρχουν ακόμα». Ο ίδιος όμως δεν κατάφερε να υπηρετήσει τη γραμμή «χαμηλά η μπάλα» και προσπάθησε για τον πόντο: «χτίζουμε πάνω στις εθνικές επιτυχίες των τελευταίων ετών και προχωράμε με τον προϋπολογισμό του 2025».
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αποδόμησαν τις «επιτυχίες» της κυβέρνησης, αλλά και τους στόχους της για το 2025, με αποτέλεσμα -όποιος παρακολουθεί τη συζήτηση- να διαπιστώνει εύκολα ότι κάπου η αφήγηση έχει κενά και λογικά άλματα. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έχει μειώσει το δημόσιο χρέος. Σήμερα είναι στα 407 δισ. ευρώ, το 2021 ήταν 386,8 δισ. Η κυβέρνηση προτάσσει το επιχείρημα της μείωσης 72 φόρων, χωρίς να αναφέρεται στο μείγμα αυτών και στο ποιοι τελικά επωφελούνται ή επιβαρύνονται. Το 2024 οι πολίτες πλήρωσαν 15 δισ. περισσότερους φόρους από το 2019. Η Ελλάδα κρατά την πρωτιά στους έμμεσους φόρους στις χώρες του ΟΟΣΑ από το 2022 έως σήμερα. Η κυβέρνηση παρουσιάζει τον μέσο μισθό στα 1.450 ευρώ, αφαιρώντας από την εξίσωση (για να βγουν τα μαθηματικά) τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης, οι οποίοι αποτελούν το 33% του εργατικού δυναμικού. Η Ελλάδα είναι τρίτη από το τέλος μεταξύ των 35 χωρών του ΟΟΣΑ στον πραγματικό μέσο μισθό. Τα στοιχεία της ανεργίας δεν τεκμηριώνονται, με την Ν. Κεραμέως να μιλά για 500.000 νέες θέσεις εργασίας, και το ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας να καταγράφει 310.000 θέσεις. Το ρεκόρ επενδύσεων είναι φούσκα, καθώς το 90% αυτών πρόκειται για real estate, τουρισμό, ιδιωτικοποιήσεις και εξαγορά κόκκινων δανείων από funds. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην ΕΕ ως προς τις επενδύσεις με 15,2% του ΑΕΠ το 2023, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 22,13%. Οι αυξήσεις στις δαπάνες σε Υγεία και Παιδεία είναι τελικά στάσιμες. Το 2024 για την παιδεία ήταν στο 3,05% του ΑΕΠ και στον προϋπολογισμό του 2025 αυξάνονται κατά 100 εκατ. ευρώ, αλλά ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνονται στο 2,92% (ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 4,7% του ΑΕΠ). Ομοίως στην Υγεία, το 2024 οι δαπάνες ήταν στο 5,48% του ΑΕΠ και εμφανίζονται να αυξάνονται για το 2025 κατά 640 εκατ. ευρώ, αλλά μειώνονται σε ποσοστό ΑΕΠ στο 5,43% (ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 7,6% ΑΕΠ). Ο πόντος επομένως εύκολα θα πήγαινε στην αντιπολίτευση ως προς την παρουσίαση της πραγματικότητας, όμως ποιο άραγε είναι το ποσοστό των πολιτών που πράγματι μπορεί να παρακολουθήσει αυτή τη συζήτηση, πέρα από τους τίτλους στα δελτία ειδήσεων;
Σε άλλο ρυθμό η κερκίδα
Βέβαια, δύο δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι παρά την ωραιοποίηση των «εθνικών επιτυχιών», ο κόσμος νιώθει διαφορετικά την καθημερινότητα. Σύμφωνα με την Alco, το 90% των ερωτηθέντων δηλώνει δυσαρεστημένο από την κυβερνητική πολιτική στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, το 82% εκφράζει απογοήτευση ως προς την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, το 74% στην υγεία, το 72% στη διαφάνεια και την αξιοκρατία, το 66% στην παιδεία. Σύμφωνα με την Prorata, το 44% δηλώνει «απογοήτευση» για τη σημερινή πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας, το 29% «απελπισία» και το 25% «θυμό». Το 76% δεν είναι ικανοποιημένο από το κυβερνητικό έργο και το 69% εκτιμά ότι η χώρα κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση. Ο πόντος ενδεχομένως λοιπόν να παίζεται εντός του κοινοβουλίου, όμως φαίνεται ότι ο κόσμος ενδιαφέρεται να δει από ποιανού την κερκίδα προσπαθεί το κάθε κόμμα να τον βάλει.
Με τις τράπεζες;
Ένα ακόμα ματς θα διεξαχθεί για τις τράπεζες, ζήτημα που επέβαλε στην ατζέντα το ΠΑΣΟΚ όταν κατέθεσε τροπολογία για έκτακτη εισφορά στις τράπεζες με συντελεστή 5% και επιχειρεί να πάρει την ιδιοκτησία η ΝΔ, κρατώντας μας σε αγωνία μέχρι την Κυριακή, οπότε ο πρωθυπουργός θέλει να κάνει μεγάλη εμφάνιση και να ανακοινώσει «μια συνολική δέσμη παρεμβάσεων που έχει να κάνει και με τις προμήθειες, και με το να δίνουν γρηγορότερα, ευκολότερα και φθηνότερα δάνεια στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και με τη δυνατότητα χορήγησης μικροπιστώσεων από μη τραπεζικά ιδρύματα», όπως τόνισε ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Οικονομικών, Όμ. Τσάπαλος. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ έντονο είναι το παρασκήνιο μεταξύ κυβέρνησης-τραπεζών, προκειμένου οι δεύτερες να αναλάβουν μόνες τους πρωτοβουλία για μείωση των επιτοκίων πριν την ομιλία του κ. Μητσοτάκη. Στην Ελλάδα οι τράπεζες χρεώνουν το τρίτο ακριβότερο επιτόκιο για δάνεια στην ευρωζώνη. Τα καθαρά κέρδη των τραπεζών για το 2022 ήταν 3,27 δισ. ευρώ, 4,3 δισ. ευρώ το 2023 και στο εννιάμηνο του 2024 υπολογίζονται τα κέρδη στα 4,7 δισ. ευρώ.
Στο γαϊτανάκι εξοπλισμών
Το τρίτο ματς είναι ως προς τις αμυντικές δαπάνες. Σε αυτό δεν βρίσκεται στριμωγμένη μόνο η κυβέρνηση, αλλά και η αντιπολίτευση, η οποία δυσκολεύεται να τραβήξει διαφορετική γραμμή, αφού συμμετέχει στο γαϊτανάκι των εξοπλισμών. Η κατευθυντήρια γραμμή του ΝΑΤΟ είναι οι κρατικοί προϋπολογισμοί να δεσμεύουν το 2% του ΑΕΠ τους στις αμυντικές δαπάνες. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των χωρών του ΝΑΤΟ, διαχρονικά, με δαπάνες κοντά στο 3%. Η Νέα Αριστερά, η οποία κατάφερε να ελέγξει αυτό το παιχνίδι, δήλωσε πως θα καταψηφίσει και καλεί τα κόμματα της αντιπολίτευσης να κάνουν το ίδιο. Το ΠΑΣΟΚ από πλευράς του ξεκαθάρισε ότι θα τις υπερψηφίσει, σπεύδοντας να διευκρινίσει ότι «αυτό δεν ισοδυναμεί με λευκή επιταγή στην κυβέρνηση» και εκφράζοντας «σοβαρές επιφυλάξεις και απαιτήσεις» ως προς τη διαφάνεια και τον εξορθολογισμό», για να δείξει ότι έκανε την προσπάθεια να τρέξει αυτόν τον αγώνα, ενώ έμεινε καρφωμένο στη θέση του. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμα δεν έχει καταφέρει να βγάλει γραμμή και μάλλον θα εξαντλήσει τις ζυμώσεις, καθώς πέρσι επί προεδρίας Κασσελάκη τις υπερψήφισε σπάζοντας μια ιστορική παράδοση, και φέτος δεν έχει μια συμπαγή κοινοβουλευτική ομάδα προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, αναζητά ισορροπίες που ενδεχομένως να βρει σε ένα θολό «παρών». Πάντως το κόμμα του Στ. Κασσελάκη, Κίνημα Δημοκρατίας, δήλωσε ότι θα τις υπερψηφίσει, χωρίς ακόμα να έχει συγκροτήσει κοινοβουλευτική ομάδα (απαιτούνται δέκα βουλευτές), αλλά θέλοντας και να δείξει κοινοβουλευτική παρουσία με πέντε βουλευτές (Θ. Τζάκρη, Α. Αυλωνίτης, Κ. Μάλαμα, Γ. Πούλου, Ρ. Χρηστίδου).
Τον Ιούνιο στην ετήσια σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τα ευρωπαϊκά μέλη της Συμμαχίας θα συρθούν στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 3% του ΑΕΠ, κατόπιν της ανάληψης των καθηκόντων του Ντ. Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και αφού έχει απειλήσει με αποχώρηση αν δεν αυξηθούν οι ευρωπαϊκές δαπάνες. Η κούρσα των εξοπλισμών αναμένεται να αλλάξει πίστα και η Ελλάδα μάλλον θα δείξει πάλι πόσο πρωτοπόρα θέλει να είναι σε αυτή.
Κυριακή κοντή γιορτή
Την Κυριακή, στον μεγάλο τελικό, οι τόνοι θα ανέβουν. Ο πρωθυπουργός θα επιχειρήσει να εμφανιστεί, ξανά, ως Μεσσίας, ως σωτήρας των πολιτών στις μάχες που δίνουν σε επίπεδο καθημερινότητας, ακόμα και αν τον διαψεύσει η πραγματικότητα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα θελήσει να δείξει ότι εκείνος ορίζει την ατζέντα και ότι εκπροσωπεί τα συμφέροντα του λαού, το οποίο θα πρέπει και να το αποδείξει με τη στάση του στα νομοσχέδια που θα ακολουθήσουν στην υλοποίηση του προϋπολογισμού. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θέλει να διεκδικήσει ξανά το ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά έχει και να μαζέψει μια ρευστή κοινοβουλευτική ομάδα, που ακόμα χάνει μέλη και που αναζητά γραμμή. Η Νέα Αριστερά προσπαθεί να πάρει τα ινία συμμαχιών του προοδευτικού χώρου (μία με την πρόταση Ράμμου και μία με τις αμυντικές δαπάνες), αλλά θα χρειαστεί να μην περιοριστεί σε αυτό το γήπεδο, όπου σε αυτή τη φάση άλλοι παίκτες δεν δέχονται να προσέλθουν. Η υπερψήφιση του προϋπολογισμού δεν θα είναι πρόβλημα για την κυβέρνηση, η υλοποίησή του όμως θα φέρει μπροστά της το πρόβλημα που αρνείται να δει, της καθημερινότητας, η οποία μάλλον είναι και η αχίλλειος πτέρνα της.