Από τους πλειστηριασμούς έως την άκρατη τουριστικοποίηση και από την εκτίναξη των ενοικίων έως την παντελή απουσία κοινωνικής κατοικίας, φαίνεται ότι ένα ακραία επιθετικό κεφάλαιο που επιδιώκει εύκολο κέρδος από τη στέγη, και την πόλη γενικότερα, καθορίζει σήμερα τους κανόνες στη διαχείριση του στεγαστικού πλούτου στην Ελλάδα.
Όταν μας έδιναν δάνεια μας έλεγαν: «Γιατί αντί για ενοίκιο να μην πληρώνετε μια δόση δανείου και να έχετε και το σπίτι δικό σας;». Σήμερα μας λένε: «Αφού μπορείτε να πληρώσετε μια δόση δανείου, τι σας πειράζει να βγει το σπίτι σε πλειστηριασμό και να πάτε να νοικιάσετε αλλού;».
Αυτός είναι ένας διάλογος που έγινε πρόσφατα στα γραφεία της Do value, αλλά και πριν από λίγες εβδομάδες στα γραφεία της Εθνικής Τράπεζας.
Η επιθετικότητα των funds συνομιλεί με τις θέσεις του διευθύνοντα συμβούλου της Do Value, αλλά και με την πρόσφατη ίδρυση από αυτήν θυγατρικής εταιρείας χορήγησης δανείων. Την ίδια στιγμή που δηλώνουν: «Όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει, οι πλειστηριασμοί δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Είναι η τελευταία μας επιλογή, όταν έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες, γιατί πέρα όλων των άλλων έχουν κόστος οικονομικό, αλλά και κοινωνικό», την ίδια στιγμή ιδρύεται η FinThesis, ένας νέος οργανισμός που θα διαμεσολαβεί τη χορήγηση στεγαστικών δανείων. Ήδη η χορήγηση δανείων για την αγορά ακινήτου μέσω της πλατφόρμας e-auction προωθείται μέσω ιστοσελίδων που έχουν δημιουργήσει οι τράπεζες και κυρίως οι εταιρείες που έχουν αναλάβει να διαχειρίζονται τα κόκκινα δάνεια που έχουν πωληθεί τα τελευταία χρόνια και αφορούν πάνω από 700.000 ακίνητα.
Ανεξέλεγκτοι πλειστηριασμοί
Σε αυτό το τοπίο, πλήθος πλέον περιπτώσεις έρχονται στην Ενωτική πρωτοβουλία κατά των πλειστηριασμών, και σε πολλές από αυτές βλέπουμε ανάλγητη συμπεριφορά απέναντι σε ανθρώπους που μέσα από μεγάλη οικονομική πίεση και υστέρημα ζητούν να διακανονίσουν τα δάνεια τους για να αποτρέψουν τον πλειστηριασμό.
Η στάση των funds όλα αυτά τα χρόνια χαρακτηρίζεται από ακραία επιθετικότητα, με γνώμονα την απόλυτη κερδοσκοπία τζογάροντας στα κόκκινα δάνεια. Έχουμε πει και έχουμε γράψει πολλές φορές για τέτοιες υποθέσεις, όμως κάθε υπόθεση είναι μοναδική, όπως μοναδικές είναι οι ιστορίες των ανθρώπων που βρίσκονται σε αυτή τη θέση.
Πρόσφατα, η Do Value μας έδειξε για μια ακόμα φορά ότι το κριτήριο για τον διακανονισμό ή μη ενός δανείου δεν είναι αν ο δανειολήπτης είναι διατιθέμενος να πληρώσει, αλλά αν μέσα από τον πλειστηριασμό μπορεί το fund να κερδίσει άμεσα ή μακροπρόθεσμα μεγαλύτερα οφέλη. Στόχος, λοιπόν, δεν είναι πάντα να αποπληρωθεί το δάνειο, το οποίο σημειωτέον έχουν αγοράσει σε εξευτελιστική τιμή, αλλά να οδηγηθεί ο δανειολήπτης στην πιο ακραία εκμετάλλευση.
Η Do Value, λοιπόν, πρόσφατα αρνήθηκε να δώσει χρόνο για να πουληθεί ακίνητο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τον διακανονισμό της οφειλής και αντ’ αυτού επέμεινε στον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας της οικογένειας και εκμεταλλευόμενη την ύπαρξη υπερθεματιστών, ζήτησε για την αναστολή του πλειστηριασμού προκαταβολή 50.000 ευρώ!
Και αν σε κάποιες περιπτώσεις όπως αυτή η κινηματική πίεση μπορεί να φέρει αποτελέσματα, σε άλλες, όπως στην περίπτωση δανειοληπτών στο Ζεφύρι και στο Χαϊδάρι, οι κατοικίες εκπλειστηριάστηκαν ενώ ήταν σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση. Την ίδια στιγμή στα Πατήσια με την παρουσία διμοιριών ΜΑΤ, οικογένεια υπέστη έξωση από το σπίτι που είχε εκπλειστηριαστεί για οφειλή στα κοινόχρηστα. Χρόνια λέμε ότι ο πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας δεν θα πρέπει να επιτρέπεται, αλλά τουλάχιστον να απαγορεύεται για ένα ποσόν οφειλής και κάτω.
Και από δίπλα εξώσεις
Και ενώ οι πλειστηριασμοί συνεχώς αυξάνονται, στην Αττική είχαμε 30% αύξηση των κατακυρωμένων πλειστηριασμών το 2024 έναντι του 2023, βρισκόμαστε πλέον αντιμέτωπες/οι με τις εξώσεις.
Πριν από μερικά χρόνια όταν οι συναγωνιστές/ριες της ΡΑΗ στην Ισπανία διεκδικούσαν να μην μπορεί να γίνει έξωση αν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση κατοίκησης , εμάς μας φαινόταν ένα αμυντικό αίτημα. Επιμέναμε και επιμένουμε ότι κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να ξεσπιτώνεται. Σήμερα, όμως, που έχουμε βρεθεί αντιμέτωπες με τη βία του ξεσπιτώματος, καταλαβαίνουμε την αξία αυτού του αιτήματος και τη σημασία ότι η Ελλάδα, αν και έχει κυρώσει την Ευρωπαϊκή οδηγία που δεν επιτρέπει την έξωση αν δεν υπάρχει στεγαστική λύση, παρόλα αυτά δεν έχει νομοθετήσει επί αυτής, άρα οι οικογένειες που υφίστανται την έξωση (από πλειστηριασμό ή και από οφειλή στα ενοίκια) πετιούνται κυριολεκτικά στον δρόμο.
Σε αυτές τις συνθήκες όσον αφορά τους πλειστηριασμούς, αλλά και τα την εκτίναξη των τιμών των ενοικίων, θα περίμενε κανείς να υπάρχει μια μεγαλύτερη μερίμνα για την κοινωνική κατοικία σε επίπεδο κυβέρνησης ή και δήμων, πράγμα που συμβαίνει σε πολλές χώρες την Ευρώπης και δεν αποτελεί κάποια ριζοσπαστική καινοτομία.
Προσχηματικά μέτρα
Αντ’ αυτού στα πρόσφατα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση για το ζήτημα της στέγης, τα πέντε αφορούν μεσαία εισοδηματικά στρώματα, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε ιδιόκτητη κατοικία μέσα από ένα νέο κύκλο χαμηλότοκου δανεισμού. Ενώ άλλα δυο, το πρόγραμμα 400 εκατομμυρίων για δάνεια έως 20.000 ευρώ με μηδενικό επιτόκιο και στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση παλαιών κατοικιών και η απαλλαγή από τον φόρο ενοικίου για 3 χρόνια για τους ιδιοκτήτες που νοικιάζουν κλειστά ακίνητα ή θα τα μετατρέψουν σε μακροχρόνια από βραχυχρόνια μίσθωση, είναι μέτρα καθ’ υπόδειξη των εκμισθωτών, τους οποίους πριμοδοτεί χωρίς να τους βάζει κανένα πλαφόν στο ύψος του ενοικίου.
Οι παρεμβάσεις για τη βραχυχρόνια μίσθωση είναι προσχηματικές (ένας χρόνος αναστολής δημιουργίας νέων καταλυμάτων μόνο στα τρία κεντρικά κοινοτικά διαμερίσματα), ενώ η σχεδιαζόμενη μείωση του ΕΝΦΙΑ για αυτούς που θα ασφαλίσουν τα σπίτια τους και πάλι αφορά μεσαία και άνω εισοδηματικά στρώματα, ενώ στηρίζει και την αγορά των ασφαλιστικών εταιρειών.
Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη απάντηση είναι ένα ισχυρό κίνημα για το δικαίωμα στη στέγη, που θα απαιτήσει σήμερα πλαίσιο προστασίας ενάντια στους πλειστηριασμούς και τις εξώσεις και πραγματικές και όχι ψευδεπίγραφες πολιτικές δημόσιας κοινωνικής κατοικίας.