Οι εκλογές του Νοεμβρίου στο Πουέρτο Ρίκο αποτέλεσαν ένα σημαντικό ορόσημο σε μια συνεχιζόμενη ιστορία αντίστασης και αποκήρυξης της αποικιακής τάξης, με τον Χουάν Νταλμάου, επικεφαλής της συμμαχίας μεταξύ του PIP (Κόμμα για την Ανεξαρτησία του Πουέρτο Ρίκο) και του MVC (Κίνημα Νίκης των Πολιτών), που υποστηρίζει την ανεξαρτησία του νησιού, να παίρνει 33%. Ο Τζενάρο Αβραάμ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Γκοντζάγκα της Ουάσιγκτον, ο οποίος μεγάλωσε στο Πουέρτο Ρίκο και του οποίου η έρευνα επικεντρώνεται στη σχέση του νεοφιλελευθερισμού και της νεοαποικιοκρατίας, στις επιπτώσεις της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική, στην αντιαποικιακή σκέψη και στα κοινωνικά κινήματα, μιλάει στην «Εποχή» για την προοπτική της ανεξαρτησίας, τα προβλήματα που υπάρχουν και τον ρόλο των ΗΠΑ στις εξελίξεις.
(1).jpg)
Θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι το ποσοστό του Νταλμάου αντικατοπτρίζει μια κλιμακούμενη κρίση νομιμότητας για την αποικιακή τάξη στο Πουέρτο Ρίκο;
Καθόλου, θα ήταν μια αναγνώριση των βαθιών υπόγειων ρευμάτων που διαμορφώνουν την πολιτική του Πουέρτο Ρίκο σήμερα. Η άνοδος του Νταλμάου, του πρώτου υποψήφιου υπέρ της ανεξαρτησίας που έλαβε τόσο υψηλό ποσοστό στις εκλογές, είναι ενδεικτική και υπερβαίνει τις εκλογικές τάσεις. Είναι μια εκδήλωση της συλλογικής απογοήτευσης με το αποικιακό μοντέλο του Πουέρτο Ρίκο και τη διαφθορά που αντιπροσωπεύει. Απόδειξη αυτής της κρίσης είναι η κατανομή των ψήφων που έλαβε ο Νταλμάου, κερδίζοντας τους περισσότερους μητροπολιτικούς δήμους και διάφορους αγροτικούς δήμους. Ενώ οι υποψήφιοι του PIP έπαιρναν συνήθως 2-4%, μέσα στη μακροχρόνια καταστολή που ασκείται εναντίον των ανεξάρτητων, ο Νταλμάου έφτασε στο ηχηρό 33%. Με αυτό το ποσοστό εκτόπισε το φιλοαποικιακό PPD (Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα) στην τρίτη θέση, ενώ υπολείπεται του PNP (Νέο Προοδευτικό Κόμμα), το κόμμα που υποστηρίζει το καθεστώς της κρατικής υπόστασης, κατά μόλις 5%. Μεγαλύτερη απόδειξη της κρίσης νομιμότητας της αποικιοκρατίας μπορεί να φανεί στη συνολική προθυμία των ψηφοφόρων να ψηφίσουν τους αυτονομιστές υποψήφιους σε νομοθετικές θέσεις και το συμμαχικό κόμμα, το MVC. Εδώ, αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι όλοι οι υποψήφιοι της συμμαχίας έτρεξαν μια καμπάνια κατά της διαφθοράς, η οποία στέκεται απέναντι στις υποθέσεις διαφθοράς που σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικά με τα φιλοϊμπεριαλιστικά κόμματα, PNP και PPD. Ωστόσο, οι αριθμοί του δημοψηφίσματος (σσ: έγινε παράλληλα με τις εκλογές και αφορούσε το πολιτικό καθεστώς του νησιού), αποδεικνύουν συγκεκριμένα την απόλυτη υποστήριξη. Συχνά το PNP διοργανώνει δημοψηφίσματα ρουτίνας κατά τη διάρκεια των γενικών εκλογών για να μετρήσει την υποστήριξη για την προτιμώμενη σχέση του Πουέρτο Ρίκο με τις ΗΠΑ. Αυτές οι επιλογές ονομάζονται κατ’ ευφημισμό ως οι προτιμώμενες επιλογές «κατάστασης» αυτού του έθνους, και είναι η κρατική υπόσταση, η ελεύθερη ένωση και η ανεξαρτησία. Παρά το μποϊκοτάζ που επιχείρησαν το PIP και το MVC ενάντια στο δημοψήφισμα εν μέσω των ανέντιμων προθέσεων του PNP με αυτό, η ανεξαρτησία πήρε ένα ηχηρό 30,84%, πολύ υψηλότερο από τα συνήθη μονοψήφια ποσοστά της. Αυτό το αποτέλεσμα εξέπληξε τους πάντες, ακόμη και το PIP. Όταν προστέθηκαν στις ψήφους που δόθηκαν για την ελεύθερη ένωση, τα ψηφοδέλτια καταστράφηκαν ή κρίθηκαν σκόπιμα άκυρα. Οι επιλογές ενάντια στην κρατική υπόσταση ανήλθαν στο 53%.
Για ποιους λόγους έχει αυξηθεί η υποστήριξη στο αίτημα για την ανεξαρτησία;
Επειδή οι αποτυχίες του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ είναι αδύνατο να αγνοηθούν. Οι δεκαετίες της νεοφιλελεύθερης λιτότητας, που επιβλήθηκε από την Ουάσιγκτον και υλοποιήθηκε μέσω της αποικιακής κυβέρνησης του Πουέρτο Ρίκο με τη μορφή ενός Συμβουλίου Δημοσιονομικής Εποπτείας, έχουν καταστρέψει την οικονομία του νησιού και έχουν επιδεινώσει τόσο την ανισότητα όσο και τον εκτοπισμό των πιο ευάλωτων Πορτορικανών στις ΗΠΑ. Η αμέλεια των ΗΠΑ μπροστά στις φυσικές καταστροφές, όπως οι τυφώνες Μαρία και Φιόνα, σε συνδυασμό με τη συστημική διαφθορά και την κακοδιαχείριση, έχουν αποκαλύψει την απροθυμία του αποικιακού καθεστώτος να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του λαού. Αυτό έχει τροφοδοτήσει μια ευρεία απογοήτευση για τα κόμματα υπέρ του κρατικής υπόστασης (PNP) και υπέρ του αποικιακού στάτους κβο (PPD), δημιουργώντας χώρο για νέες πολιτικές επιλογές στην κάλπη. Η άνοδος της συμμαχίας του PIP και του MVC αντανακλά μια αυξανόμενη ενότητα μεταξύ των ανθρώπων που απορρίπτουν την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ γενικότερα. Για πρώτη φορά στην ιστορία μας τα αριστερά και τα προοδευτικά κινήματα του Πουέρτο Ρίκο συνασπίζονται γύρω από ένα κοινό όραμα αποαποικιοποίησης, μέσω μιας πρότασης για συντακτική συνέλευση, προσφέροντας μια πραγματική εναλλακτική σε ένα κατεστραμμένο σύστημα. Η υποστήριξη για την ανεξαρτησία προήλθε επίσης και από τη διασπορά του Πουέρτο Ρίκο.
Ποια είναι τα στηρίγματα της αποικιακής τάξης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό;
Η αποικιακή τάξη στο Πουέρτο Ρίκο, αν και εξασθενημένη, παραμένει εδραιωμένη λόγω των εταιρικών συμφερόντων που επωφελούνται από την υποταγή του έθνους μας και των συμφερόντων των αποικιακών μεσαζόντων που βρίσκονται στα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα. Στο εσωτερικό, υποστηρίζεται από ένα αποικιακό δίπολο που αποτελείται από το PNP, το οποίο υποστηρίζει την κρατική υπόσταση, και το PPD, που υπερασπίζεται το σημερινό αποικιακό καθεστώς. Αυτά τα κόμματα διατηρούν την εξουσία μέσω των πελατειακών σχέσεων, της διαφθοράς, και μιας ελίτ πολιτικής κουλτούρας που διαμορφώθηκε από τις δεκαετίες εξάρτησης από τα ομοσπονδιακά κεφάλαια των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, εκμεταλλεύονται τον φόβο και την αβεβαιότητα σχετικά με την ανεξαρτησία, παρουσιάζοντάς την ως μια οικονομικά μη βιώσιμη εναλλακτική, και απεικονίζουν τη δική τους πολιτική ως εκείνη που διασφαλίζει την παροχή ομοσπονδιακών κεφαλαίων. Στο εξωτερικό, οι ΗΠΑ παραμένουν ο κύριος πυροδότης της αποικιακής τάξης, χρησιμοποιώντας την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική τους ισχύ για να διατηρήσουν το Πουέρτο Ρίκο ως μια στρατηγικά σημαντική ιδιοκτησία τους στην Καραϊβική. Οι αμερικανικές εταιρείες επωφελούνται από τα φορολογικά κίνητρα και το φθηνό εργατικό δυναμικό στο νησί, ενώ ο αποικιακός έλεγχος της Ουάσιγκτον εξασφαλίζει ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες για το αμερικανικό κεφάλαιο. Αυτές οι εγχώριες δυνάμεις και τα διεθνή συμφέροντα συνεργάζονται για να υποστηρίξουν ένα σύστημα που, παρά τις ρωγμές του, συνεχίζει να αντιστέκεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις για αποαποικιοποίηση και ανεξαρτησία.
Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα όσοι ζητούν το τέλος της αποικιοκρατίας, που ξεκίνησε το 1898 όταν οι ΗΠΑ κατέλαβαν το Πουέρτο Ρίκο μετά από τέσσερις αιώνες ισπανικής κυριαρχίας;
Οι αυτονομιστές, τόσο στο Πουέρτο Ρίκο όσο και στο εξωτερικό, αντιμετωπίζουμε μια σειρά αντικειμενικών και υποκειμενικών προκλήσεων που εμποδίζουν την οικονομική και πολιτική ελευθερία του έθνους μας. Αντικειμενικά, το αποικιακό σύστημα υποτάσσεται σε μια σειρά οικονομικών και πολιτικών μηχανισμών που κρατούν το Πουέρτο Ρίκο σε έναν ασφυκτικό κλοιό. Ιδρύματα όπως το Συμβούλιο Χρηματοοικονομικής Εποπτείας και Διοίκησης (FOMB), που επιβλήθηκε από το αμερικανικό Κογκρέσο βάσει του νόμου PROMESA (σσ: νόμος των ΗΠΑ που λειτουργεί ως ειδικός νόμος περί πτώχευσης για το Πουέρτο Ρίκο), χρησιμεύουν ως μηχανισμοί οικονομικού εξαναγκασμού, δίνοντας προτεραιότητα στην αποπληρωμή των πιστωτών της Wall Street έναντι της οικονομικής ανάκαμψης του Πουέρτο Ρίκο, και εμβαθύνοντας έτσι την εξάρτηση μέσω της λιτότητας. Αυτή η δομική και θεσμική μορφή κυριαρχίας ενισχύει την αντίληψη ότι η ανεξαρτησία είναι οικονομικά μη βιώσιμη. Υποκειμενικά, οι υπερασπιστές της ανεξαρτησίας πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις δεκαετίες καταστολής, παραπληροφόρησης και κυρίαρχων αφηγήσεων που απεικονίζουν την αποικιακή εξάρτηση ως απαραίτητη για την επιβίωση. Τα κόμματα που είναι υπέρ της κρατικής υπόστασης και υπέρ του σημερινού στάτους κβο χειραγωγούν αυτούς τους φόβους, διαδίδοντας την ιδέα ότι η ανεξαρτησία θα οδηγούσε σε οικονομική κατάρρευση και κοινωνικό χάος. Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το κίνημα της ανεξαρτησίας έχει αγωνιστεί ιστορικά για να εξισορροπήσει τις μεθοδολογικές διαφορές μεταξύ της βάσης του σχετικά με την αμφισβήτηση της αποικιοκρατίας. Αντίθετα, οι πρόσφατες συμμαχίες, όπως αυτή μεταξύ του ΡΙΡ και του MCV, αποτελούν απόδειξη της προόδου μας. Ξεπερνάμε τον πανάρχαιο φόβο ότι η ανεξαρτησία είναι θανατική καταδίκη. Παρά αυτή την πρόοδο, ωστόσο, ο οικονομικός καταναγκασμός και η πολιτική χειραγώγηση του εκλογικού συστήματος καθιστούν τη διάλυση της αποικιοκρατίας μια δύσκολη μάχη. Για αυτό, χρειαζόμαστε τη διεθνή αλληλεγγύη περισσότερο από ποτέ.