Φωτογραφία: Νίκη Ηλιοπούλου
Ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου. Ονειρεύεται και ανακαλύπτει τον κόσμο σχεδόν όπως κάθε παιδί, μα ένα «λάθος» που κουβαλάει τον στιγματίζει, τον απομονώνει και την ίδια στιγμή τον πεισμώνει. Με όχημα τη μοναδική του ματιά για τα πράγματα, το χιούμορ αλλά και την αγάπη των ανθρώπων του, αντιμετωπίζει καταστάσεις που μοιάζουν να συνθέτουν το ψηφιδωτό ενός παράξενου, μαγικού κόσμου. Το παιδί ενηλικιώνεται, αλλά πόσα «λάθη» χωράνε σε ένα κόσμο γεμάτο «σωστούς» ανθρώπους;
«Το χρονικό ενός δυσλεκτικού» του Γιάννη Πάσχου ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο θέατρο 104, σε σκηνοθεσία Ντίνου Ψυχογιού με τον Δημήτρη Μαμιό.
Ο συγγραφέας του έργου δεν ασχολείται με τη δυσλεξία ως επιστήμονας αλλά ως άνθρωπος που αγωνίστηκε μια ολόκληρη ζωή για να μπορέσει να «υπάρχει» σε έναν κόσμο αφιλόξενο για νευροδιαφορετικούς.
Με αφορμή την παράσταση, ο Ντίνος Ψυχογιός μιλά στην Εποχή για τη δυσλεξία, τη διαφορετικότητα και το σήμερα.
Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε το έργο «Το χρονικό ενός δυσλεκτικού»;
Έπεσε κάποια στιγμή το βιβλίο στα χέρια μου και με κέρδισε ολοκληρωτικά. Ο ζωντανός τρόπος με τον οποίο αποδίδεται η ιστορία, η ειλικρίνεια του αυτοβιογραφικού αφηγήματος, το χιούμορ και η τρυφερότητα ήταν μόνο λίγα από τα στοιχεία που με έκαναν να σκεφτώ πως θα μπορούσε να γίνει μια πολύ όμορφη παράσταση.
Ποια σημεία του χρονικού σας κέντρισαν περισσότερο το ενδιαφέρον;
Οι εικόνες. Ζωντανές και σπαρταριστές. Οι μικρές περιπέτειες του ήρωα, αυθεντικές και τόσο όμορφα δοσμένες. Η ανθρωπιά, όλα τα στοιχεία που μας διακρίνουν καθώς προσπαθούμε να ενηλικιωθούμε και να αποκτήσουμε μια θέση στον κόσμο. Ο αγώνας. Του ήρωα αλλά και κατά επέκταση κάθε διαφορετικού παιδιού, ή ενήλικα. Και τέλος το χιούμορ. Διαβάζοντας το βιβλίο έπιασα τον εαυτό μου να γελάω τρανταχτά μόνος μου. Αυτό με κέρδισε περισσότερο από όλα.
Ένα «λάθος» στιγματίζει τον ήρωα του έργου. Πώς αντιλαμβάνεται αυτό το λάθος;
Ο ήρωας όσο μεγαλώνει μαθαίνει. Να τραβάει μπροστά, να πιστεύει στον εαυτό του και στους άλλους. Και τέλος να αγαπάει το ποιος είναι. Το λάθος δεν το αναγνωρίζει ακριβώς πιστεύω σαν παιδί. Δεν το έχει σαν κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό του. Μεγαλώνοντας μαθαίνει πως έχει κάτι ιδιαίτερο, με όνομα και διάγνωση. Νομίζω πως ακριβώς αυτό, το να μην ακούσει ποτέ ένα παιδί «ξέρεις έχεις κάτι που το έχουν πολλοί, δεν είναι κάτι, θα το αντιμετωπίσουμε» κάνει την καθημερινότητα και τον αγώνα ακόμα πιο δύσκολο.
Ο ήρωας του έργου πώς ορίζει το σωστό και το λάθος;
Υπάρχουν πολλών ειδών λάθη και σωστά. Όσον αφορά τις αξίες και τα ιδανικά του θα έλεγα πως είναι περίπου όπως όλα τα παιδιά. Επηρεάζεται από το σπίτι και το σχολείο και πορεύεται μαθαίνοντας. Η μόνη διαφορά στις απόλυτες έννοιες του λάθους και του σωστού ακαδημαϊκά. Ορθογραφία, μαθηματικά, γλώσσα. Εκεί τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Φανταστείτε να βλέπει κανείς τον κόσμο με άλλα μάτια και να του λένε πως μόνο ένας τρόπος υπάρχει και να τον τιμωρούν που δεν είναι σαν όλους τους άλλους. Άρα σίγουρα έχει και μια αντιδραστικότητα απέναντι σε αυτές τις έννοιες όταν είναι αυστηρές και απόλυτες.
Πόσο εύκολη είναι για εκείνον η αποδοχή της διαφορετικότητας;
Είναι ένας συνεχής αγώνας. Κανένας αγώνας δεν είναι εύκολος. Αλλά συνήθως είναι κάτι το απαραίτητο. Αυτοί που αγωνίζονται να υπάρχουν δεν νιώθουν πως έχουν άλλη επιλογή. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω αν ο ίδιος βλέπει τον εαυτό του σαν διαφορετικό. Αν το κάνει μπορεί να είναι επειδή του το λένε συνεχώς οι άλλοι. Αλλά αν τον αφαιρούσαμε από ένα περιβάλλον μάθησης και διδασκαλίας, πόσο διαφορετικός θα ήταν από τα άλλα παιδιά;
Παλαιότερα, η δυσλεξία αποτελούσε ένα ταμπού. Κατά τη γνώμη σας αυτό ισχύει και σήμερα;
Νομίζω πως ισχύει σε πολύ μικρό βαθμό πλέον. Κανένας γονιός δεν θέλει το παιδί του να ξεχωρίζει για πράγματα που το δυσκολεύουν. Ή που το κάνουν να διαφέρει έντονα από τους άλλους. Αλλά τουλάχιστον σήμερα οι άνθρωποι λέμε αυτή τη λέξη χωρίς να δυσκολευτούμε και χωρίς να διστάσουμε. Είναι καλύτερα τα πράγματα. Πρέπει όμως να συνεχίζεται πάντα η προσπάθεια. Άλλωστε έχουμε πολλά ακόμη τέτοια «θηρία» να εξημερώσουμε και ταμπού να διαλύσουμε.
Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα που θα θέλατε να πάρουν οι θεατές, φεύγοντας από την παράσταση;
Δεν έχω κάτι συγκεκριμένο και προσεκτικά διατυπωμένο που θέλω να καταλάβει το κοινό. Για εμένα το ζητούμενο είναι να πούμε την ιστορία, χρωματίζοντας και ενισχύοντας αυτά που μας αγγίζουν. Οι θεατές πρέπει να περάσουν καλά, να νιώσουν πράγματα, αυτό με ενδιαφέρει. Το μήνυμα που λέμε είναι δύσκολο να είναι συγκεκριμένο. Άλλο μήνυμα μπορεί να πάρει ένας γονιός, άλλο ένας δυσλεκτικός, άλλο ένας δάσκαλος. Το σημαντικό είναι να αισθανόμαστε, να σκεφτόμαστε και να προβληματιζόμαστε. Αν στην πορεία μάθουμε και κάτι, τόσο το καλύτερο.
Κείμενο: Γιάννης Πάσχος, σκηνοθεσία: Ντίνος Ψυχογιός, δραματουργική επεξεργασία: Ελένη Σπετσιώτη, μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης, σκηνογραφία - ενδυματολογία: Νίκη Ψυχογιού, φωτισμοί: Μαριέττα Παυλάκη
Παίζει ο Δημήτρης Μαμιός.
Παραστάσεις: Σάββατο στις 9μμ και Κυριακή στις 6.15μμ, στο Θέατρο 104.