Διαβάζω σε ρεπορτάζ του Κ. Σαββόπουλου (TVXS): «Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ εκτιμά ότι “πρέπει να στρίψει το τιμόνι αριστερά” υποστηρίζοντας ότι “η στρατηγική του κέντρου πρέπει να είναι ενεργή, αλλά να μην υπερτιμάται”. Υπενθυμίζει με νόημα ότι μόλις το 15% του εκλογικού σώματος αυτοπροσδιορίζεται στο πολιτικό κέντρο. “Πρόκειται για ποσοστό σημαντικό, αλλά όχι ηγεμονικό” επισημαίνει και εκτιμά ότι “οι κεντρογενείς ψηφοφόροι θα ακολουθήσουν, αν εκφωνηθεί καθαρός λόγος και συγκρουστούμε με τη ΝΔ”».
Η εγκυρότητα του ρεπόρτερ και η χρήση εισαγωγικών δεν αφήνουν αμφιβολία ότι στο ανώτατο επίπεδο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ αναπτύσσονται σκέψεις που έχουν βάση όχι μόνο στη σημερινή πολιτική συγκυρία, αλλά και στην ελληνική ιστορική εμπειρία. Σκέψεις που έρχονται σε καταφανή αναντιστοιχία με θεωρίες άστοχες και εξαιρετικά βλαπτικές για την Αριστερά, οι οποίες κυριάρχησαν για μεγάλο διάστημα και φαίνεται πως επικρατούν ακόμα στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Σύμφωνα με τις οποίες, η στροφή προς το Κέντρο και το «κεντροαριστερό» αφήγημα ήταν που θα έδινε αέρα στα πανιά του – και είδαμε τι απέδωσε.
Εκεί που κρίνεται ο αγώνας
Μια παραδοχή σαν κι αυτή που αναφέραμε πιο πάνω, σημαίνει με άλλα λόγια ότι ο αγώνας για την εξασφάλιση της κοινωνικής και πολιτικής πλειονότητας δεν διεξάγεται σε κάποιο γήπεδο του Κέντρου, αλλά στον δυνάμει κοινωνικό και πολιτικό χώρο της Αριστεράς και το αποτέλεσμά του κρίνεται κάθε φορά από τις εξελίξεις που σημειώνονται στην αντιπαράθεση που αναπτύσσεται στον άξονα Αριστερά – Δεξιά. Όπου η μεν Δεξιά μάχεται να αδρανοποιήσει τις «αριστερόστροφες» δυνάμεις και να κερδίσει «κεντρώες», οι δε αντίπαλοί της να τις ενεργοποιήσουν ριζοσπαστικοποιώντας τον λόγο και την πολιτική τους.
Χωρίς να καταφύγουμε σε εκτενέστερες αναλύσεις, θα επικαλεστούμε την εμπειρία της προδικτατορικής Ένωσης Κέντρου και τη μεταπολιτευτική του ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ, αλλά και την εκ του αντιθέτου εμπειρία του ιδρυτικού ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς την κινητοποίηση και την ηγεμονική άσκηση επιρροής στις εν δυνάμει δυνάμεις της Αριστεράς δεν θα μπορούσε να σχηματιστεί το ρεύμα ανατροπής της δεξιάς πολιτικής, όποιος κι αν είχε την πρωτοβουλία και τη δυνατότητα να την επιχειρήσει.
Δεν έχει τώρα σημασία να συζητήσουμε κατά πόσο μπορεί ή και θέλει σήμερα το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να πραγματοποιήσει μια τέτοια «στροφή». Σημασία έχει ότι εντοπίζει αυτή την καίρια πλευρά του προβλήματος. Πράγμα που δεν αντιλαμβάνεται σε όλη την έκταση και το βάθος μεγάλο μέρος της Αριστεράς. Κι αυτό δεν το λέμε απλά για να καταγράψουμε τη σημαντική διαφορά, αλλά γιατί η διαπίστωση αυτή συνεπάγεται ότι, αν δεν αναδειχτεί η Αριστερά σε δύναμη καθοριστική των πολιτικών εξελίξεων και των διεργασιών στο κοινωνικό σώμα, τον ρόλο αυτό θα τον διεκδικήσουν άλλες δυνάμεις, δεδομένου ότι και η πολιτική δεν ανέχεται τα κενά.
Η ρεαλιστική εναλλακτική
Την ευθύνη για μια αποτυχία στο πεδίο αυτό δεν την έχουν μόνο όσοι επιμένουν σε μια πολιτική γραμμή και στάση εξόφθαλμα άστοχη και βλαπτική. Μερίδιο ευθύνης θα έχουν και όσοι δεν κάνουν τα αδύνατα δυνατά, ώστε να αποδειχτεί το άτοπό της και μέσα από την πρόκληση μιας αναγκαίας διαδικασίας ανοιχτής, δημόσιας συζήτησης με στόχο την αναζήτηση κοινών τόπων για κοινή δράση όλων των δυνάμεων της Αριστεράς. Εκείνων τουλάχιστον που πιστεύουν ότι είναι δυνατή και αναγκαία μια τέτοια στόχευση, ως ιστορική υποχρέωση απέναντι στις κοινωνικές δυνάμεις που το νιώθουν σαν ανάγκη, αλλά δεν μπορούν να περιμένουν στο διηνεκές πότε θα ωριμάσουν οι υποκειμενικές λεγόμενες συνθήκες.
Μπροστά στις πιεστικές ανάγκες της ίδιας της κοινωνίας και απέναντι στις εύκολες λύσεις τεχνητών συγκολλήσεων που ενισχύουν το προφίλ μιας αναξιόπιστης Αριστεράς, η ρεαλιστική εναλλακτική είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης για μια νέα ενότητα μέσα από την ανασύνθεση και την ανασυγκρότηση της Αριστεράς με αφετηρία την αναζήτηση της κοινής δράσης, όπου αυτή είναι δυνατή ή μπορεί να καταστεί επιτακτική από την ίδια την πίεση των πραγμάτων. Και ενδιάμεσο σταθμό τη σύγκλιση σε προγραμματική βάση, που θα μπορούσε να εμπνεύσει μια νέα σχέση εμπιστοσύνης με τις λαϊκές τάξεις, την κοινωνική πλειονότητα.
Αυτό μπορεί να φαντάζει τώρα αδύνατο. Όμως, αριστερή πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού, είναι η τέχνη να κάνεις εφικτό το φαινομενικά ανέφικτο.
Παρ’ όλα αυτά «καλή χρονιά»
Μέρες που είναι, συνήθως αποφεύγονται οι πικρές κουβέντες. Όμως, μπορεί κανείς να κρύψει την αλήθεια ότι είναι τραγική η ανεπάρκεια, η προφανής έλλειψη επίμονης προσπάθειας και πρωτοβουλιών με ανταπόκριση προς αυτή την κατεύθυνση; Θα αφήσουμε, λοιπόν, τα πράγματα να παίρνουν τον δρόμο τους, παρακολουθώντας το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να στρέφει πιθανόν την προσοχή του εκεί που υπάρχει έδαφος προς κατάκτηση και την περίφημη στροφή προς το Κέντρο να παραμένει στο πεδίο σαν μια δήθεν μεγάλη ιδέα, που μοιάζει όλο και περισσότερο με εγκαταλειμμένο ορφανό; Οι επερχόμενοι θα μας επερωτήσουν για όλα αυτά.
Αλλά και οι συγκαιρινοί μας, όταν μεθαύριο, παραμονή πρωτοχρονιάς ή και κάθε μέρα του καινούργιου χρόνου, θα πάει κάθε μια μικρότερη ή μεγαλύτερη από τις πολλές συνιστώσες της Αριστεράς, με το δικό της τριγωνάκι και το στολισμένο καραβάκι της να τους πει τα κάλαντα, δεν υπάρχει ορατός ο κίνδυνος να της αποκριθούν: «Μας τα ‘παν άλλοι»; Και σίγουρα δεν θα φταίνε γι’ αυτό «οι άλλοι».