«Ο μεγάλος μας ποιητής (σσ. Άγγελος Σικελιανός), πιστεύει στον άνθρωπο, στο ήθος, στις χάρες, στο μυαλό, στα επιτεύγματα του ανθρώπου», εξηγεί στην Εποχή ο ηθοποιός Αλέξανδρος Νταβρής, ο οποίος υποδύεται τον Άγγελο Σικελιανό σε νεαρή ηλικία στην παράσταση του Γιάννη Φαλκώνη «Σικελιανός: Μέτρον πάντων ο άνθρωπος». Οι ανθρωπιστικές αξίες, η ζωή και το έργο του ποιητή Άγγελου Σικελιανού ξεδιπλώνονται μέσω της παράστασης, που παίζεται για λίγες ακόμα παραστάσεις.
Με αφορμή την επέτειο των 140 χρόνων από τη γέννηση του Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα (15 Μαρτίου 1884 - 19 Ιουνίου 1951) και των 150 χρόνων από την γέννηση της Εύας Πάλμερ (9 Ιανουαρίου 1874 - 4 Ιουνίου 1952) στην Αμερική, ο Γιάννης Φαλκώνης προσκαλεί το κοινό σε ένα «ταξίδι» στην πορεία και το όραμα του ζευγαριού, εστιάζοντας στην πανανθρώπινη προσφορά τους και στην επιδίωξή τους για παγκόσμια ειρήνη και αδελφοσύνη μέσω των τεχνών. Ένα εξίσου σημαντικό γεγονός είναι ότι η παράσταση βασίζεται σε ανέκδοτο αρχειακό υλικό του σκηνοθέτη Γιάννη Φαλκώνη, που περιλαμβάνει επιστολές, αλληλογραφία και συνεντεύξεις με μέλη της οικογένειας και σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους της εποχής.
Όπως εξηγούν και οι συντελεστές της παράστασης, ο «αλαφροΐσκιωτος» Άγγελος, μαζί με την πολυδιάστατη Εύα, υλοποίησαν το όραμά τους το 1927 και το 1930 με τις Δελφικές Εορτές, προσπαθώντας να προλάβουν αυτό που ακολούθησε: τον καταστροφικό δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Άγγελος Σικελιανός, ως σύγχρονος Προμηθέας, επεδίωξε να αφυπνίσει την ανθρωπότητα, προβάλλοντας διαχρονικές ανθρωπιστικές αξίες που εξυψώνουν την ύπαρξη πάνω από το σκοτάδι της άγνοιας και της καταστροφής, τις έριδες, τη διχόνοια, το μίσος, τα αδιέξοδα, τον πόλεμο και τον φρικαλέο θάνατο.
Ο ηθοποιός Αλέξανδρος Νταβρής μιλά στην Εποχή για την παράσταση, τις ανθρωπιστικές αξίες του Σικελιανού και σχολιάζει κατά πόσο συνεχίζει να είναι στις μέρες μας «μέτρον πάντων ο άνθρωπος».
Η παράσταση εστιάζει στην πανανθρώπινη προσφορά του Άγγελου Σικελιανού και της συζύγου του Εύας και στην επιδίωξή τους για παγκόσμια ειρήνη και αδελφοσύνη μέσω των τεχνών. Ποιες στιγμές της ζωής τους φωτίζονται μέσα από την παράσταση και ποιες από αυτές σας κέντρισαν περισσότερο το ενδιαφέρον;
Ο σκοπός της παράστασης είναι να ακολουθήσει χρονικά τη ζωή του μεγάλου έλληνα ποιητή, εστιάζοντας στις σημαντικότερες στιγμές της ζωής του σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και στο έργο του, ανακαλύπτοντας παράλληλα πτυχές της προσωπικότητάς του. Η ιστορία μας ξεκινάει από τη γνωριμία του και το μοιραίο πάθος με την Εύα Πάλμερ. Μετά, το κείμενο, μας ταξιδεύει στον γάμο τους, στις στιγμές που έζησαν μαζί στη Λευκάδα και στον ερχομό του μονάκριβου γιου τους, Γλαύκου. Κατά τη διάρκεια όλης αυτής της διαδρομής, βλέπουμε, πως επώαζε τη Δελφική Ιδέα και πως έφτασαν μέχρι την πραγματοποίηση της. Ο Άγγελος Σικελιανός αφιέρωσε μεγάλο τμήμα της περιουσίας του και πολύ χρόνο για να ενώσει όλα τα μεγάλα πνεύματα της εποχής σε έναν τόπο για να συζητήσουν τις πανανθρώπινες ιδέες και αξίες. Η εξιστόρηση του πρώτου μέρους της παράστασης, που ανακαλύπτει αυτό το μεγάλο έρωτα, γίνεται μέσα από πολύ γνωστά ποιήματά του Άγγελου Σικελιανού.
Το δεύτερο μέρος της παράστασης μας ταξιδεύει στην εποχή του Άγγελου Σικελιανού, που έχοντας αποχωριστεί από την Εύα, γνωρίζει τη δεύτερη μεγάλη μούσα του, την Άννα Σικελιανού. Η παράσταση φτάνει στο τέλος της ρίχνοντας φως στο αντιστασιακό έργο του Άγγελου Σικελιανού κατά τη γερμανική κατοχή. Με συνοδοιπόρο την Άννα Σικελιανού προσπάθησαν να αφυπνίσουν το έθνος, με αποκορύφωμα τον επικήδειο που εκφώνησε ο Άγγελος Σικελιανός στην κηδεία του Κωστή Παλαμά το 1943. Προσωπικά, διαβάζοντας και μελετώντας τα γραπτά και τη ζωή του ποιητή, με κέντρισαν οι σχέσεις που δημιούργησε με τους έλληνες ποιητές, με τις δύο γυναίκες της ζωής του και με τον κόσμο που τόσο αγάπησε και τόσο βοήθησε.
Ποιες οι ανθρωπιστικές αξίες που προσπάθησε να προβάλει ο Σικελιανός και που αποτυπώνονται στην παράσταση;
Όποιος έχει μελετήσει έστω και λίγο τον Άγγελο Σικελιανό θα ξέρει πως ο μεγάλος μας ποιητής, πιστεύει στον άνθρωπο, στο ήθος, στις χάρες, στο μυαλό, στα επιτεύγματα του ανθρώπου. Ο ίδιος μέσα από τη ζωή που έζησε έκανε πράξη τις ανθρωπιστικές αξίες της αγάπης, της εκτίμησης, της συμπόνιας προς τον συνάνθρωπο που πάσχει. Η πρώτη και σημαντικότερη ανθρωπιστική αξία που προβάλλει μέσα από το έργο του νομίζω ότι θα μπορούσε να συμπεριληφθεί σε μία και μόνο λέξη: ελευθερία. Ελευθερία πνευματική, ελευθερία πολιτική και πάνω απ’ όλα ελευθερία πανανθρώπινη.
Το έργο βασίζεται σε ανέκδοτο αρχειακό υλικό του σκηνοθέτη Γιάννη Φαλκώνη. Ποια η συμβολή του Σικελιανού στην εμψύχωση του λαού και στη μάχη ενάντια στον ναζισμό κατά την περίοδο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου;
Το αντιστασιακό έργο του Άγγελου Σικελιανού είναι γνωστό. Η δύναμη του ήταν πάντα η πένα του και μέσω της πένας του προσπάθησε και κατάφερε να εμψυχώσει τον ελληνικό λαό στην πιο κρίσιμη στιγμή του στη σύγχρονη ιστορία. Με τα κείμενα του, με τα «παράνομα» αντιστασιακά κείμενα του, κατάφερε να κρατήσει ζωντανές τις ελπίδες για απελευθέρωση του ελληνικού λαού. Νομίζω πως όλοι οι Έλληνες θα συμφωνήσουν πως η κυριότερη και σημαντικότερη αντιστασιακή στιγμή του ενάντια στο ναζισμό ήταν οι επτά λέξεις που είπε στην κηδεία του Κωστή Παλαμά «Σε αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα».
Δανείζομαι τον τίτλο της παράστασης «Μέτρον πάντων ο άνθρωπος». Κατά τη γνώμη σας, ισχύει αυτό στις μέρες μας;
Με μια γρήγορη σκέψη θα έλεγα πως ο σημερινός πολιτισμός έχει απομακρυνθεί από τον ανθρωποκεντρικό πολιτισμό της ελληνικής αρχαιότητας, που πρέσβευε και ο ίδιος ο Άγγελος Σικελιανός. Ο άνθρωπος και οι επιλογές του δεν είναι πια σημείο αναφοράς.
Συγγραφή - σκηνοθεσία: Γιάννης Φαλκώνης, μουσική: Κυριάκος Σφέτσας, φωτισμοί: Δημήτρης Κουτάς, σκηνική και ενδυματολογική επιμέλεια: Γιάννης Βλάχος, σκηνικά - κοστούμια: Έφη Γερουλάκου
Παίζουν με σειρά εμφάνισης οι: Γεωργία Ζώη, Αλέξανδρος Νταβρής, Αλεξάνδρα Καρακατσάνη, Γιάννης Γαβρίλης
Παραστάσεις: Δευτέρα και Τρίτη στις 9μμ, έως 21 Ιανουαρίου 2025, στο θέατρο Αλκμήνη.