Αιώνες τώρα μας ταλαιπωρεί η ρήση του απόστολου των εθνών «ο αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας» με τις ερμηνείες και τις παρερμηνείες της. Και καλά ο αποθανών, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, η ίδια η αμαρτία όμως; Μπορεί και η αμαρτία, ως συνειδητό αμάρτημα ή ως αθέλητο ημαρτημένο, να δικαιούται διαγραφή ή πολύ περισσότερο δικαίωση;
Ενας εκσυγχρονισμός εκτός χρόνου
Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για την ίδια την «αμαρτία», τη στιγμή ακριβώς που η φιλότιμη προσπάθεια αποτίμησης του έργου ενός πολιτικού, που διετέλεσε πρωθυπουργός σε κρίσιμες περιόδους, εξελίσσεται συχνά σε ύμνο προς τον εκσυγχρονισμό. Ετσι, χωρίς οποιοδήποτε επιθετικό προσδιορισμό, σαν απόλυτη αυταξία.
Συμπτωματικά, όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που τα ρεπορτάζ θορυβούν για τις τρεις – ίσως και περισσότερες – υπόγειες λίμνες, που διαβρώνουν επικίνδυνα τη θαμμένη πια κοίτη του Κηφισού και απειλούν ένα τεράστιο έργο, την οδική αρτηρία που χτίστηκε πάνω στο πτώμα της κοίτης. Εργο που έχει υπαχθεί στο συνεχές ενός εκσυγχρονισμού, που δεν γνωρίζει επιθετικούς προσδιορισμούς - δεξιός, κεντρώος ή κεντροαριστερός. Που δεν σταμάτησε ούτε όταν πια, τέλη δεκαετίας 1970 με αρχές της επόμενης, η επιστημονική κοινότητα έκλινε φανερά προς την πλευρά της απόρριψης τέτοιων επιλογών και μιλούσε ήδη για επαναφορά των πραγμάτων στη φυσική τους κατάσταση. Πλην όμως η Ελλάδα του εκσυγχρονισμού επέμενε παραδόξως στην πρακτική των αρχών του περασμένου αιώνα. Ετσι φτάσαμε να φάμε και το ένα τέταρτο του 21ου, για να μπορέσουμε να αρχίσουμε να συζητάμε ανατρεπτικές λύσεις, που από τότε ήταν σαφές πως είχαν το πρόσημο της ορθής επιλογής.
Με «απολίτικες» πολιτικές επιλογές
Τράβηξε σε μάκρος το παράδειγμα από την επικαιρότητα, αλλά μας χρειαζόταν ίσως, για να καταλάβουμε ότι κάθε τι που βαφτίζεται εκσυγχρονισμός, δεν είναι απαραίτητα σωστή επιλογή, γιατί υπάρχει πρόβλημα με τον ίδιο τον ορισμό του εκσυγχρονισμού, όταν χρησιμοποιείται σαν ψευδώνυμο. Στα χέρια ταχυδακτυλουργών παριστάνει τον μη πολιτικό, τον άχρωμο τεχνοκρατικό όρο, για να μπορεί να κρύψει την πολιτική επιλογή που κάθε φορά αντιπροσωπεύει. Για να περιβάλλει με το κύρος τής προοδευτικής πολιτικής την προσαρμογή στις δοξασίες και τις επιταγές μιας τακτικής ληστρικής εκμετάλλευσης των ανθρώπων και της φύσης.
Δεν είναι εκσυγχρονισμός το να ασπάζεσαι άκριτα την κυρίαρχη άποψη για το τι θεωρείται σήμερα σύγχρονο με βάση τα χτεσινά «νέα», υπηρετώντας στην πραγματικότητα τη συντήρηση του υπάρχοντος, αλλά το να ανοίγεις δρόμο για το αύριο προβλέποντας και προνοώντας με γνώμονα τις ανθρώπινες ανάγκες, την ελευθερία με ισότητα, την αλληλεγγύη, τη δημοκρατία, την ένταξη με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον που μας εμπεριέχει. Να επιλέγεις τις λύσεις, τις πολιτικές που οδηγούν από το απρόσφορο και συχνά αβίωτο σήμερα σε ένα επιθυμητό αύριο. Να συγχρονίζεις τα βήματά σου με όσους πορεύονται σ’ έναν τέτοιο δρόμο. Όχι να κουνάς το δάχτυλο μιλώντας για μονόδρομους καταναγκαστικούς, προκειμένου να προσδώσεις κύρος σε επιβεβλημένες από τη συντήρηση του χθες επιλογές εν ονόματι ενός δήθεν ρεαλισμού, που είναι τελικά επιλογή πλευράς σύμφωνα με τις επιταγές μιας αναχρονιστικής ιδεολογίας.
Ας γίνουμε, ενδεικτικά, λίγο πιο συγκεκριμένοι. Πόσο εκσυγχρονιστική ήταν:
H επιλογή εισόδου στη ζώνη του ευρώ με όπλο την εθνικά υπερήφανη καπατσοσύνη να μαγειρεύουμε τα στοιχεία για τους όρους ένταξης σ’ αυτήν και με αποτέλεσμα την άμεση και μακροπρόθεσμη ασφυκτική επιβάρυνση των λαϊκών τάξεων.
H εφαρμογή μιας αγροτικής πολιτικής, που μετρούσε την επιτυχία με μέτρο τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού, με αποτέλεσμα να έχουμε σήμερα τεράστιο άνοιγμα/έλλειμμα στο ισοζύγιο φυτικών και ζωικών προϊόντων σε μια χώρα με προνομιακές από κλιματολογική άποψη συνθήκες για την παραγωγή τους.
Η εγκατάλειψη του σιδηρόδρομου στην τύχη του, την ίδια περίοδο που τετραπλασιάζεται σχεδόν το δίκτυο των αυτοκινητόδρομων, για να παραδοθεί στους αδηφάγους εθνικούς εργολάβους.
Οι πανηγυρισμοί για την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, που κατεύθυνε πολύτιμους δημόσιους πόρους σε μια απίστευτη κερδοσκοπία για τους εθνικούς εργολάβους και μια χωρίς όρια επιβάρυνση του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα τη διασπορά ανά την επικράτεια πανάκριβων κουφαριών, που ήταν κάποτε ολυμπιακές εγκαταστάσεις.
Η ατολμία και η αναβλητικότητα στην επίλυση του Μακεδονικού υπό το φόβο της εσωτερικής αντιπολίτευσης ή του πολιτικού κόστους, που άφησε, τελικά, ως κληρονομιά την καταψήφιση από το ΠΑΣΟΚ της συμφωνίας των Πρεσπών.
Η αποθέωση του μύθου του Χρηματιστήριου και η προτροπή να εμπλακούν στο τζόγο του οι πάντες, με αποτέλεσμα την οικονομική καταστροφή των πολλών και τον απίστευτο πλουτισμό λίγων, χάρη στη βίαιη αναδιανομή πλούτου κατά την προβλεπόμενη και αναμενόμενη κατάρρευση της φούσκας του.
Για να μη μιλήσουμε για την πλημμυρίδα διαφθοράς που ακολούθησε την επικράτηση του πνεύματος του εύκολου, αθέμιτου και ανήθικου πλουτισμού, η οποία έφθειρε και τη στιλπνή επιφάνεια του ερζάτς εκσυγχρονισμού.
Το χρώμα του αφηγήματος
Οσο για την πολιτική απόχρωση ενός τέτοιου εκσυγχρονισμού, αρκεί να δούμε τα εκτός ΝΔ πρόσωπα που πλαισίωναν και πλαισιώνουν την προηγούμενη και την παρούσα κυβέρνηση Μητσοτάκη. Είναι τόσο… προοδευτική και εκσυγχρονιστική απόχρωση, που κάνει όλο αυτό το πολιτικό προσωπικό να νιώθει σαν το ψάρι μέσα στο νερό υπηρετώντας την πολιτική μιας νεοφιλελεύθερης, αυταρχικής δεξιάς κυβέρνησης.
Ο ψευδώνυμος εκσυγχρονισμός είναι στην πραγματικότητα ένας συμπλεγματικός μιμητισμός γεμάτος από το άγχος ότι κάποιοι άλλοι μας έχουν ξεπεράσει σ’ έναν αγώνα δρόμου, που στην πραγματικότητα είναι πηδήματα επί τόπου. Τυφλός μπροστά στις σαφέστατα ορατές σημερινές ανάγκες των ανθρώπων και τις ήδη καθαρά διακρινόμενες των αυριανών κοινωνιών τους. Και ανοιχτομάτης μπροστά στα σχέδια εκείνων που πάντα κάτι έχουν να κερδίσουν από το πουσάρισμα κάθε «μεγάλης ιδέας».