Ο Στέφαν Ζγκλιζίνσκι, διευθυντής της πολωνικής έκδοσης της «Le Monde Diplomatique», μιλάει στην «Εποχή» για τις αυθόρμητες διαδηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων στην Πολωνία, σχολιάζει την αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, και αναφέρει ότι το δίλημμα για την Ευρώπη εξακολουθεί να είναι το «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα». Σε ένα πρόσφατο άρθρο σου με τίτλο «Το αυγό του φιδιού», έγραψες ότι αυτή την στιγμή στην Πολωνία είστε μάρτυρες της γέννησης ενός νέου συστήματος εξουσίας. Μπορείς να μας πεις περισσότερα σχετικά με αυτό;
-Το PiS (Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης), το υπερ-εθνικιστικό, δεξιό και συντηρητικό κόμμα που στις εκλογές της 25
ης Οκτωβρίου κέρδισε την πλειοψηφία και τώρα κυβερνά μόνο του, μέσα σε δύο μόλις μήνες άλλαξε την πλειονότητα σημαντικών νόμων. Οι αλλαγές έγιναν, μεταξύ άλλων, στο Συνταγματικό Δικαστήριο (έτσι δεν υπάρχει κανείς να αμφισβητήσει το ασυμβίβαστο με τους νόμους που θεσπίζει το Σύνταγμα), στα ΜΜΕ, στις δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και στη δυνατότητα πλήρους παρακολούθησης των πολιτών. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει, είναι ότι για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση του πολωνικού κομμουνισμού το 1989, ένα κόμμα, το οποίο παρά το όνομά του δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον νόμο και με τη δικαιοσύνη, έχει την απόλυτη εξουσία στη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας, των δικαστηρίων και των εισαγγελέων.
-Ποιοι ήταν οι λόγοι που βγάζουν χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους τις τελευταίες εβδομάδες; Είναι μόνο η επίθεση που δέχτηκαν από την κυβέρνηση τα ΜΜΕ και η δικαιοσύνη, ή και μια βαθύτερη κοινωνική δυσφορία από την συνολική πολιτική του PiS;-Τις τελευταίες εβδομάδες, κάθε Σαββατοκύριακο βγαίνουν στους δρόμους πολλών πόλεων χιλιάδες άνθρωποι. Είναι ένα αυθόρμητα κοινωνικό κίνημα που προέκυψε μέσα από το κάλεσμα της Komitet Obrony Demokracji (Επιτροπή για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας), που οργανώνει αυτές τις διαδηλώσεις σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στους αντιδημοκρατικούς νόμους της κυβέρνησης που περιορίζουν τα πολιτικά δικαιώματα. Οι διαδηλώσεις είναι οι μεγαλύτερες που έγιναν στην Πολωνία μετά την πτώση του κομμουνισμού. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, δεδομένου ότι παρόμοιες εκδηλώσεις κοινωνικής δυσαρέσκειας δεν έγιναν (ή τουλάχιστον ήταν πολύ πιο περιορισμένες) κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, που είχαμε δραστικές νεοφιλελεύθερες αντιμεταρρυθμίσεις από όλες τις διαδοχικές πολωνικές κυβερνήσεις. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι οι Πολωνοί είναι πιο πρόθυμοι να συμβιβαστούν με την ανεργία, τους χαμηλούς μισθούς και τις κοινωνικές ανισότητες, από ότι με τη διάλυση του κράτους δικαίου και την επίθεση στις πολιτικές ελευθερίες. Πρέπει επομένως να περιμένουμε να δούμε ποια θα είναι η αντίδραση του πολωνικού λαού και για την κοινωνική και οικονομική πολιτική που επιδιώκει να εφαρμόσει το PiS.
-Πως εξηγείς την αύξηση του ευρωσκεπτικισμού στη χώρα σας; -Από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, η Πολωνία γνώρισε μια γιγαντιαία ανάπτυξη των υποδομών, η οποία κατέστη δυνατή χάρη στα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, αυτό φαίνεται να είναι άνευ σημασίας για την πλειοψηφία των ψηφοφόρων της δεξιάς και της άκρας δεξιάς (συμπεριλαμβανομένων των υποστηρικτών του PiS). Επιπλέον, μεταξύ εκείνων των κοινωνικών στρωμάτων που τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται με αυτά των θυμάτων των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, είναι ευρέως διαδεδομένη η αντίληψη ότι για την ανάπτυξη της Πολωνίας η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί εμπόδιο. Ένας από τους λόγους που οδήγησαν στην νίκη του PiS στις τελευταίες εκλογές, ήταν η άγρια εκστρατεία που εξαπόλυσε εναντίον των μεταναστών και των προσφύγων, που τους απεικόνισε ως μια ισλαμική, πολιτιστική και κοινωνική απειλή για την Καθολική Πολωνία. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πάρουμε ένα μικρό ποσοστό των προσφύγων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι ψηφοφόροι του PiS, και όχι μόνο αυτοί, την βλέπουν ως μια προσπάθεια να παρεμποδιστεί η κυριαρχία της Πολωνίας. Υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση, που ενισχύεται και από την μακροχρόνια εκστρατεία των δεξιών ΜΜΕ, που υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα φυτώριο «αντι-πολωνικών» αξιών, που ενισχύει την αντι-κληρικοφροσύνη, την ομοφυλοφιλία, τα ίσα δικαιώματα για τις γυναίκες, κ.λπ.
-Βλέπεις ελπιδοφόρες εξελίξεις για την πολωνική Αριστερά; Τι προοπτικές υπάρχουν για να δούμε μια ισχυρή Αριστερά στη χώρα σας; -Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Για πρώτη φορά από το 1989 δεν υπάρχει Αριστερά στο πολωνικό κοινοβούλιο, ούτε καν το μετακομμουνιστικό κόμμα, το οποίο, όπως τα σοσιαλδημοκρατικά ομολογά του σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για χρόνια είχε ασκήσει νεοφιλελεύθερες πολιτικές (σημ: αναφέρεται στην Συμμαχία της Δημοκρατικής Αριστεράς, που η εκλογική της κατάρρευση θυμίζει την αντίστοιχη πορεία του ΠΑΣΟΚ). Το Partia Razem (Κόμμα Μαζί), που ιδρύθηκε λίγο πριν από τις τελευταίες εκλογές και επηρεάστηκε αρκετά από το Ποδέμος, κέρδισε ένα εκπληκτικά υψηλό ποσοστό ψήφων (3,6%), το οποίο όμως ήταν κάτω από το όριο της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης. Το κόμμα πήρε τετραετή επιχορήγηση που θα διευκολύνει τη λειτουργία και την ανάπτυξή του, ωστόσο, η σημερινή πολιτική που ακολουθεί, των ίσων αποστάσεων από το PiS και την αντιπολίτευση, μπορεί να του κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Όλο και περισσότεροι υποστηρικτές της Αριστεράς, δεν καταλαβαίνουν γιατί το Partia Razem δεν συμμετέχει στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, και γιατί η κριτική που κάνει στο PiS είναι εξαιρετικά περιορισμένη και μόλις που ακούγεται. Έτσι, ο κύριος αντίπαλος του PiS, το μοναδικό κόμμα που επιτίθεται στην κυβέρνηση, είναι το υπερ-φιλελεύθερο Nowoczesna (Σύγχρονο Κόμμα). Κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές, οι οποίοι παρόλο που το κόμμα αυτό σιωπηλά υποστηρίζεται από το 1%, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η πολιτική του περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την μείωση της δραστηριότητας και της συμμετοχής των πολιτών.
-Ποιοι λόγοι σε οδήγησαν να υπογράψεις στο κάλεσμα για την ευρωπαϊκή διάσκεψη ενάντια στην λιτότητα και για την οικοδόμηση μιας πραγματικής δημοκρατίας, που θα γίνει στην Μαδρίτη 19 - 21 Φεβρουαρίου;-Είναι προφανές το γιατί υπέγραψα. Η πολιτική της λιτότητας, που αναγκάζονται από την τρόικα να ακολουθούν αρκετές από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και κυρίως η Ελλάδα, έχει οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη κρίση και οικονομική κατάρρευση. Είναι καιρός να τελειώνουμε με αυτήν, δεδομένου μάλιστα ότι η εναλλακτική πολιτική λύση είναι το τέλος της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, δηλαδή ο φασισμός, που υποστηρίζεται από απελπισμένους ψηφοφόρους κατακερματισμένους από τις οικονομικές πολιτικές της λιτότητας και της ιδιωτικοποίησης, και βρίσκεται σε άνοδο στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μόνη εναλλακτική λύση για το παραπάνω σενάριο, που επιτρέπει την συνεχιζόμενη ύπαρξη μιας δημοκρατικής Ευρώπης, είναι ο Σοσιαλισμός, για αυτό χρειαζόμαστε ενίσχυση των αντιστάσεων που θα οδηγήσουν στην πτώχευση του νεοφιλελεύθερου προτύπου. «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα», όπως συνήθιζε να λέει η Ρόζα Λούξεμπουργκ. Δυστυχώς, από την άποψη αυτή, είμαι επίσης απαισιόδοξος.
Την συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης