Ετερόκλητα συμφέροντα επιβάλλουν στη Μέρκελ απλώς να στέκει αμήχανη, ενώ ο Ερντογάν επιμένει να εκβιάζει Η ενεργοποίηση του ΝΑΤΟ στο προσφυγικό, τι υποδηλώνει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο;Την πολιτική αμηχανία, καταρχάς, της κ. Μέρκελ και άλλων πολιτικών ηγεσιών στην Ευρώπη που προσπαθούν με επικοινωνιακά πυροτεχνήματα να μαζέψουν το κόστος από το προσφυγικό, έτσι όπως έχει προκύψει, για μια σειρά από λόγους. Δεν πιστεύω, δηλαδή, ότι η ΝΑΤΟϊκή δύναμη μπορεί, στα όρια της ανοχής και του πολιτικά ορθού που διέπουν σήμερα τη Δύση, να κάνει κάτι παραπάνω από ό,τι κάνει μια ακτοφυλακή ή το λιμενικό. Τι θα κάνει; Θα απωθήσει τα φουσκωτά με τους πρόσφυγες; Να αναλάβει την ευθύνη της βύθισής τους; Αυτά είναι αδιανόητα. Είναι μία επίδειξη ετοιμότητας, ισχύος και μεγαλύτερου βαθμού εμπλοκής ο οποίος προορίζεται για εθνική κατανάλωση. Αυτό αφορά την ευρωπαϊκή πλευρά. Για την τουρκική υπάρχουν άλλες σκοπιμότητες.
Υπάρχει το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και εμπλοκής του ΝΑΤΟ εδώ. Η πρόθεση της ευρωπαϊκής πλευράς είναι να κάνει ένα δωράκι στον Ερντογάν, με την προσδοκία, τουλάχιστον, επικοινωνιακά ότι θα μπορούσε να δώσει την αίσθηση ότι περιορίζει τις προσφυγικές ροές κάτι που ο ηγέτης της Τουρκίας ούτε θέλει ούτε μπορεί να το κάνει. Ούτε θέλει, διότι έτσι θα εγκλωβιστούν εκατομμύρια στη χώρα του, και ούτε μπορεί, δεδομένου ότι η μεθόριος Συρίας - Τουρκίας, απ’ όπου προκύπτει ο κύριος όγκος, είναι πεδίο μάχης και από τις δυο μεριές. Θα μπορούσε να επιδείξει την καλή του θέληση, αν ήθελε, περιορίζοντας τις ροές της παράτυπης μετανάστευσης, περικόπτοντας τις πτήσεις τσάρτερ από το Μαρόκο προς την Κωνσταντινούπολη, που με 50 ευρώ έρχεται από την Αλγερία, το Μαρόκο και την Υποσαχάρια περιοχή προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Ποιος εμποδίζει, π.χ., τον κ. Ερντογάν να καθιερώσει βίζα από το Μαρόκο; Έρχονται νομίμως στην Τουρκία, σαν τουρίστες. Η Τουρκία αυτή τη στιγμή, με στόχο να πιέζει για συνυπολογισμό των εισροών στην περιοχή της Συρίας, εκβιάζει την ΕΕ με όπλο το ανεξέλεγκτο των προσφυγικών ροών. Και όντως κάποια αποτελέσματα σε επίπεδο ρητορικής τα είχε. Είδαμε την Μέρκελ στην Άγκυρα να κρατάει σκληρή στάση για τους ρωσικούς βομβαρδισμούς στη Συρία οι οποίοι, ωστόσο, είναι φανερό, γίνονται με την ανοχή αν όχι με συνενοχή των ΗΠΑ. Αυτό ήταν μια επιτυχία. Εκεί που ήταν απομονωμένος, εκεί που είχε απέναντί του τις ΗΠΑ, το Ιράκ, το Ιράν, το Ισραήλ, το κουρδικό κίνημα, τη Ρωσία, και τους Χεζμπολάχ, πέτυχε να σέρνεται πίσω του και να τον παρακαλεί η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης, τουλάχιστον να διευκολύνει την Μέρκελ με κάποιες επικοινωνιακές χειρονομίες.
Δεν ήταν ενήμερες οι ΗΠΑ για τη γερμανική πρόταση για το ΝΑΤΟ;Δεν μπορεί η Γερμανία να έκανε μια τέτοια κίνηση, σε σχέση με το ΝΑΤΟ, χωρίς την πρότερη συνεννόηση με τις ΗΠΑ. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να περιγράψουμε τη στάση της Τουρκίας ως προς την εμπλοκή του ΝΑΤΟ; Εάν η εμπλοκή αφορά μια επιχείρηση δημοσίων σχέσεων για εξυπηρέτηση του Ερντογάν στο Αιγαίο και έχουμε παρενοχλήσεις προς την ελληνική πλευρά δεν έχουν πρόβλημα οι ΗΠΑ. Αυτό που φοβούνται είναι ότι ο Ερντογάν θα θέλει να τραβήξει την αρχή εμπλοκής του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και στα μικρασιατικά παράλια της Τουρκίας, ώστε το ΝΑΤΟ να καλύψει τις ενέργειές του στη νοτιοανατολική Τουρκία. Αν σημειωθεί, π.χ., ένα νέο θερμό επεισόδιο μεταξύ Ρωσίας -Τουρκίας σε ένα απροσδιόριστο εναέριο χώρο - αν είναι Συρία ή Τουρκία - να μπορεί να επικαλεσθεί την επιχειρησιακή ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή. Είναι κάτι που δεν πρόκειται να γίνει, αλλά αυτό θέλει.
Δεν τους ενδιαφέρει η ελληνοτουρκική πτυχή διότι τη θεωρούν ελεγχόμενη;Ναι. Πιστεύουν ότι εκεί μπορεί να κρατηθούν τα προσχήματα. Νομίζω ότι το Αιγαίο, παρόλο που ποτέ δεν φεύγει από τις προτεραιότητες της Τουρκίας, δεν είναι αυτή τη στιγμή. Η απόλυτη προτεραιότητά της είναι να αντιμετωπίσει μια κατάσταση εκτός ελέγχου όπου το ΡΚΚ, με το συριακό όνομα PYR, έχει αναγνωρισθεί ως επίσημος σύμμαχος των ΗΠΑ, το κουρδικό αντάρτικο της Συρίας ανεφοδιάζεται από μεταγωγικά αμερικανικά αεροπλάνα και οι Ρώσοι με τους βομβαρδισμούς τους διευκολύνουν την προέλαση των Κούρδων ανταρτών. Την Πέμπτη, μάλιστα, κατέλαβαν μια στρατηγικής σημασίας αεροπορική βάση μεταξύ Χαλεπιού και συνόρων με την Τουρκία. Φοβάται ο Ερντογάν ότι την επόμενη μέρα στη Συρία δεν θα έχει κανένα λόγο. Ότι το μόνο που του έχει μείνει είναι να παρενοχλεί, να εκβιάζει πολιτική διαφοροποίηση της Ευρώπης απέναντι στη ντε φάκτο συμμαχία ΗΠΑ - Ιράν - Ρωσίας στην περιοχή και να προβαίνει σε λεκτικούς λεονταρισμούς ότι θα εισβάλει στη Συρία.
Σύρεται μεν η Γερμανία, δεν δίνει, όμως, στην Τουρκία, πραγματικά οφέλη.Εννοείται. Αυτή τη στιγμή η κ. Μέρκελ αντιμετωπίζει την πιο δύσκολη στιγμή της καριέρας της. Επίκεινται εκλογές σε τρία κρατίδια. Αν εκεί δούμε την ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» να σημειώνει επιτυχίες και την επόμενη μέρα να ξεσπάει κύμα εσωκομματικής αμφισβήτησης από τα δεξιά, θα πρέπει να το παλέψει σκληρά για να παραμείνει στην κομματική και κυβερνητική εξουσία παρόλο που έχει το πλεονέκτημα ότι δεν υπάρχει προσωπικότητα που να μπορεί να κρατάει τις ισορροπίες όπως αυτή.
Η ελληνική κυβέρνηση, αν το αποδίδω σωστά, με προσοχή, βάζοντας και κάποιους όρους, αποδέχθηκε την πραγματικότητα.Ήταν η μοναδική υπεύθυνη στάση που μπορούσε να κρατήσει. Σε καμιά περίπτωση, όσες ανησυχίες και να έχει, διότι άλλο είναι όσα συμφωνούνται και άλλα τα όσα μπορούν, στην πράξη, να γίνουν και να συμβούν στο Αιγαίο, δεν μπορούσε να αναλάβει το πολιτικό κόστος της ματαίωσης μιας παρόμοιας επιχείρησης. Θα είχε απέναντί της όχι μόνο τη Γερμανία αλλά και το γκρουπ των χωρών του Βίζεγκραντ – Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία – που επενδύουν στον φόβο του προσφυγικού για δικούς τους λόγους, παρόλο που δεν είναι χώρες προορισμού. Μοιάζει με την υπόθεση των βομβαρδισμών της Γιουγκοσλαβίας το 1994, που ενώ ήταν σαφές και η κυβέρνηση Σημίτη τότε είχε πλήρη επίγνωση ότι διαλύουν την ενιαία Γιουγκοσλαβία, η Ελλάδα δεν μπορούσε να αναλάβει το κόστος μιας απομόνωσης της διαφοροποίησής της.
Η ΝΔ, κυρίως, προσάπτει στην κυβέρνηση ευθύνη ότι οι καθυστερήσεις της στην υλοποίηση συμφωνιών ή αντιμετώπισης του προσφυγικού προβλήματος, ώθησε τη Γερμανία σ’ αυτή την ενέργεια.Δεν νομίζω ότι σχετίζονται όλα αυτά. Η αρχική θέση της κ. Μέρκελ ήταν υπεύθυνη ευρωπαϊκή θέση και σύμφωνη με τα συμφέροντα της Γερμανίας με δεδομένο ότι σε 15 - 20 χρόνια θα χρειάζεται εκατομμύρια νέους μετανάστες για να καλύψει το δημογραφικό της κενό. Όταν η κ. Μέρκελ είδε ότι η κατάσταση δεν μαζεύεται, ότι έχει γίνει μια ανίερη συμμαχία Βαρσοβίας, Βουδαπέστης, Μπρατισλάβας, Πράγας, με την «Εναλλακτική για τη Γερμανία» και με τους Βαυαρούς Χριστιανό-Κοινωνιστές του Ζεεχόφερ, τότε αποφάσισε να κάνει ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Πήγε στην Άγκυρα να δείξει στους ανησυχούντες στη χώρα της ότι επιδιώκει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην πηγή του. Όμως, όλα είναι επικοινωνιακά, διότι όχι πέντε αλλά τριάντα και σαράντα hot-spots να γίνουν στην Ελλάδα, στην Τουρκία ή αλλού, κανένας δεν πιστεύει στα σοβαρά ότι μπορούν να ανασχεθούν οι προσφυγικές ροές, εάν δεν τίθενται υπό έλεγχο με μία εκεχειρία, που να εφαρμόζεται, στη Συρία. Έχει γίνει, όμως, σημαία της ακροδεξιάς και των εθνικιστών ο κίνδυνος της ταυτότητας της Ευρώπης κ.τ.λ. Με άξονα αναφοράς την επερχόμενη δημογραφική κατάρρευση, η οποία είναι παράγοντας ύφεσης της οικονομίας και βιωσιμότητας κράτους πρόνοιας και ασφαλιστικών ταμείων, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η Γερμανία θα ανοίξει τα σύνορά της σε μεγάλες μεταναστευτικές ροές. Δεν μπορεί να ξεφύγει από το πρόβλημα.
Επανέρχεται στο τραπέζι το ζήτημα της πολύ χαλαρής, έστω, σύνδεσης αξιολόγησης και προσφυγικού;Σε στιγμή τόσων ταυτόχρονων κρίσεων στην Ευρώπη, με το δημοψήφισμα στην Αγγλία να μην είναι σίγουρο, με το προσφυγικό να τροφοδοτεί την ακροδεξιά παντού, με τη λιτότητα της Γερμανίας να μην είναι διαχειρίσιμη σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία αλλά και η Γαλλία, δεν νομίζω ότι είναι στις προτεραιότητες της γερμανικής πολιτικής ηγεσίας και των κοινοτικών θεσμών να δημιουργήσουν νέα περιπλοκή στην Ελλάδα. Θα υπάρξει, νομίζω, ένα είδος χαλάρωσης στην πράξη, όμως όχι επισήμως και ρητορικά, όπως συμβαίνει, εξάλλου με τη Γαλλία και την Ιταλία.