Συνέντευξη με την Αλεξάνδρα Στρίκνερ, οικονομολόγο και πρόεδρο της ATTAC στην Αυστρία Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης Πώς βλέπετε την κρίση του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη;Μετά την οικονομική κατάρρευση του 2008 φάνηκε ότι ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός και ο νεοφιλελευθερισμός ήταν «συμπτώματα» του παρελθόντος, που για μερικούς μήνες οι ηγέτες του κόσμου τα καταδίκασαν λεκτικά και έδωσαν την υπόσχεση για μια ελπιδοφόρα μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα και ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Ωστόσο, από τότε ο νεοφιλελευθερισμός έχει επιστρέψει, τόσο ιδεολογικά όσο και οικονομικά, και ασκεί ακόμη μεγαλύτερη κυριαρχία στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ έχουν χρησιμοποιήσει την κρίση για να πιέσουν για νεοφιλελεύθερες πολιτικές, τις οποίες είχαν αρχίσει να προωθούν από τη δεκαετία του 1980. Έχουν καταφέρει να αλλάξουν εντελώς την αφήγηση προσπαθώντας να δείξουν ότι η τρέχουσα κρίση δεν είναι του καπιταλισμού, του νεοφιλελευθερισμού και της χρηματοδότησης, αλλά του δημόσιου χρέος και των ανεύθυνων κυβερνήσεων. Έτσι, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου ενώ ο νεοφιλελευθερισμός βρίσκεται σε βαθιά κρίση είναι ισχυρότερος από ποτέ.
Έχετε υπογράψει στο κάλεσμα για την ευρωπαϊκή διάσκεψη που θα γίνει στην Μαδρίτη 19 - 21 Φεβρουαρίου, ενάντια στη λιτότητα και για την οικοδόμηση μιας πραγματικής δημοκρατίας. Πώς αντιμετωπίζετε τους προβληματισμούς και τις πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση;Χαιρετίζουμε τις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με την ΕΕ στα αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα. Πιστεύουμε ότι είναι καιρός για έναν στρατηγικό επαναπροσανατολισμό των αγώνων μας, και οποιεσδήποτε πρωτοβουλίες οργανώνονται για να εμπλουτίσουν τη σχετική συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων, είναι ευπρόσδεκτες και αναγκαίες.
Πώς βλέπετε το μέλλον της δημοκρατίας στην Ευρώπη; Τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει λιγότερο δημοκρατική και πιο αυταρχική. Επίσης, είναι προφανές ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αιχμαλωτίζονται όλο και περισσότερο από τις εταιρείες. Οι ευρωπαϊκές ελίτ έχουν εφαρμόσει σκληρά μέτρα λιτότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη ενάντια στα συμφέροντα και τη θέληση των λαών, ή, για παράδειγμα, πιέζουν τώρα για την ΤΤΙΡ, μια συμφωνία που θα δώσει τεράστια δικαιώματα και προνόμια στις μεγάλες εταιρείες. Μέσα στην Ευρώπη, η Ελλάδα είναι το χειρότερο παράδειγμα για το πώς οι δημοκρατικές επιλογές των ανθρώπων απορρίπτονται από τα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά η Ελλάδα δεν είναι το μόνο παράδειγμα. Κοιτάξτε το πώς καθορίζονται οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες: όχι τόσο ως νόμοι της ΕΕ αλλά ως διεθνές δίκαιο, για να παρακαμφτούν οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Μια άλλη πτυχή του προβλήματος είναι η συμπεριφορά της ΕΚΤ. Η ΕΚΤ δεν έχει καμία εξουσιοδότηση στην οικονομική πολιτική, αλλά παρόλα αυτά συνεχίζει να παρεμβαίνει στις αποφάσεις των κρατών μελών. Το πιο θλιβερό παράδειγμα είναι οι επιστολές που έστειλε προς τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Ιρλανδίας απαιτώντας περαιτέρω περικοπές και μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά, με την απειλή ότι αν δεν εφαρμοστούν θα σταματήσει να υποστηρίζει τα κρατικά ομόλογα τους. Ο χειρισμός της κρίσης έχει δείξει ότι η δημοκρατία περιορίζεται μόλις τα οικονομικά συμφέροντα του 1% βλαφτούν.
Ποιες θεωρείτε ότι είναι σήμερα οι προκλήσεις για την Ευρώπη από τις μετακινήσεις των προσφυγικών πληθυσμών;Οι κυβερνητικές πολιτικές γίνονται περισσότερο ρατσιστικές μέρα με τη μέρα, με την ΕΕ να καθιερώνει τα λεγόμενα «hot spots», την αυστριακή κυβέρνηση να εφαρμόζει «ανώτατα όρια» για τους πρόσφυγες και τη Δανία μαζί με ορισμένες περιοχές της Γερμανίας να προχωρούν στην κατάσχεση χρημάτων και τιμαλφών από τους πρόσφυγες, για να δώσω μόνο μερικά παραδείγματα. Η κοινή γνώμη μετατοπίζεται όλο και περισσότερο προς τα δεξιά, και οι άνθρωποι φαίνεται να δέχονται τη βία κατά των προσφύγων, κάτι που θα ήταν αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια. Ταυτόχρονα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση μετά από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών λιτότητας, η οποία επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων στην Ευρώπη και τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματά τους. Στην Αυστρία, συντηρητικές και ακροδεξιές ομάδες χρησιμοποιούν ανοιχτά την προσφυγική κρίση για να επιτεθούν στα κοινωνικά δικαιώματα, όπως στην ελάχιστη κοινωνική υποστήριξη που πρέπει να έχει ο κάθε άνθρωπος. Έτσι, έχουμε την πρόκληση να αντιμετωπίσουμε τη μετατόπιση προς τα δεξιά σε δύο επίπεδα: παλεύοντας για τα δικαιώματα των προσφύγων, και, ταυτόχρονα, παλεύοντας ενάντια στην επίθεση που γίνεται στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα. Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα κίνημα αλληλεγγύης και να αγωνιστούμε για τα δικαιώματα των προσφύγων, και συγχρόνως και για εκείνους που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό λόγω της οικονομικής κρίσης στις χώρες μας.
Η ιστορία της ATTAC είναι στενά συνδεδεμένη με το κίνημα της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης και το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ. Σήμερα ποια θεωρείτε ότι είναι η παρακαταθήκη αυτών των αγώνων και τι σημαίνει για εσάς το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός»; Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ ήταν ένας σημαντικός χώρος διαλόγου και δικτύωσης μεταξύ των κοινωνικών κινημάτων, σημαντικοί αγώνες και πολλές κινητοποιήσεις προκύψαν μέσα από αυτήν την κινηματική διαδικασία. Οι σημερινοί αγώνες εναντίον του ελεύθερου εμπορίου, της εταιρικής εξουσίας, της κλιματικής αλλαγής, της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων αγαθών έρχονται σε επαφή και συνδέονται μεταξύ τους λόγω των Παγκόσμιων Κοινωνικών Φόρουμ, αλλά και άλλων κοινών στιγμών των κοινωνικών κινημάτων. Το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» συνεχίζει να είναι σημαντικό στο σημερινό κόσμο, όπου πολλές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις μας λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Πρέπει να συνεχίσουμε να αμφισβητούμε τη λογική της ΤΙΝΑ λέγοντας όχι, υπάρχει και είναι εφικτός ένας άλλος κόσμος. Και αυτός ο άλλος κόσμος δημιουργείται μέρα με τη μέρα από τους ανθρώπους που αντιστέκονται στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και οικοδομούν συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις από τα κάτω: για τη διατροφική κυριαρχία, για τους συνεταιρισμούς και την αυτοδιαχείριση, για την ενεργειακή δημοκρατία, για την ανάκτηση των δημόσιων υπηρεσιών κ.λπ.
Να μιλήσουμε και για την ATTAC στην Αυστρία. Ποιες είναι οι κυριότερες εκστρατείες που «τρέχετε» αυτήν την περίοδο; Δύο από τις σημαντικότερες εκστρατείες μας εξακολουθούν να είναι ενάντια στην ΤΤΙΡ και την CETA, με δεδομένη την τεράστια επίθεση που αντιπροσωπεύουν αυτές οι συμφωνίες για τα δικαιώματα των λαών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Επίσης, εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση μιας ευρύτερης συζήτησης σχετικά με το ζήτημα της Ευρώπης. Ένα βήμα προς την κατεύθυνση αυτής της συζήτησης θα είναι το ετήσιο θερινό μας Πανεπιστήμιο τον Ιούλιο, μια συνάντηση η οποία θα είναι αφιερωμένη στον προβληματισμό σχετικά με την κρίση των προσφύγων και τις επιθέσεις στο κράτος κοινωνικής πρόνοιας που αντιμετωπίζουμε. Ακόμα, τον Μάρτιο θα δημοσιεύσουμε ένα βιβλίο για την εξουσία των εταιρειών, με στόχο να προωθήσουμε τους σχετικούς προβληματισμούς. Μαζί με πολλά άλλα κινήματα, συνεχίζουμε να ενισχύουμε το κίνημα γύρω από την αλλαγή του συστήματος και όχι την αλλαγή του κλίματος στην Αυστρία, και να προωθούμε εναλλακτικές λύσεις από τα κάτω για μια σειρά θεμάτων, όπως για την επισιτιστική κυριαρχία, την οικονομία, την ενέργεια, τη δημοκρατία, και άλλα.