Η γυναίκα του Καίσαρα φορούσε μαντήλα;

Παρακολουθώντας τις πύρινες αντιδράσεις εναντίον της κ. Μπαζιάνα, δεν μπορούμε παρά να συνηγορήσουμε: Η ελληνική κοινωνία έχει ξεμπερδέψει με την καταπίεση τόσα πολλά χρόνια πια, που της είναι αδύνατον να αντιληφθεί τι συμβαίνει σε ένα σκλυροπυρηνικά θρησκευτικό καθεστώς. Φυσικά όχι μόνο για τις γυναίκες, αλλά εν προκειμένω για αυτές. Μας ήταν, επομένως, τρομερά δύσκολο να συλλάβουμε την κίνηση της κ. Μπαζιάνα, η οποία, συνοδεύοντας τον Αλέξη Τσίπρα στο Ιράν, δέχτηκε να φορέσει μαντήλα.

της Όλγας Στέφου

Προσφάτως (και τραγελαφικώς στα σημεία) η Ρώμη έδωσε μία γεύση του τι σημαίνει "επίσημα τετ α τετ" με το Ιράν. Προκειμένου να προετοιμαστούν για την επίσκεψη του ιρανού προέδρου, Χασάν Ροχανί, οι αρχές έντυσαν τα γυμνά αγάλματα. Κι αν αυτή η κίνηση θυμίζει ιταλική κωμωδία, στην πραγματικότητα αποτελεί περιγραφή μιας κατάστασης.

Ας τα πάρουμε από την αρχή

Ξεκινώντας, ας γνωρίσουμε πού βαδίζουμε: Στο Ιράν αν είσαι γυναίκα χωρίς μαντήλα, δεν μπαίνεις. Ήδη από το αεροδρόμιο. Υπάρχει "ειδικό" σώμα στην αστυνομία, το οποίο φροντίζει να σου... βάλει μυαλό, πριν σε τιμωρήσει με πρόστιμο. Ή φυλακή, για τις ντόπιες. Ή μαστίγωμα. Για την ακρίβεια, είναι πάμπολες οι ιστορίες (off-on the record) τόσο για γυναίκες που βασανίστηκαν, όσο και για επισκέπτριες που είτε αποκλείστηκαν από δραστηριότητες, είτε δέχθηκαν συστάσεις για την εμφάνισή τους. Η δε πρόσφατη κίνηση ομάδας νέων ιρανών κοριτσιών να διαμαρτυρηθούν βγάζοντας τη μαντήλα τους ήταν, λοιπόν, επαναστατική.

Κι εδώ έρχεται η κριτική στο πρόσωπο της κ. Μπαζιάνα. Χοντρικά, χωρίζεται σε δύο μπάντες: σε όσες και όσους απαίτησαν από εκείνη να ορθώσει το ανάστημά της για όλες εκείνες τις γυναίκες που καταπιέζονται, συμβολικά για τις ιρανές, συμβολικά και για σένα και για εμένα. Και σε εκείνη που την παρουσίαζαν, λίγο-πολύ, ως μία κυρία Κοκοβίκου (ουκ ολίγα "η Τσίπραινα" ακούστηκαν). Μια κυρία Κοκοβίκου, από την οποία υπάρχουν απαιτήσεις να διαφυλάξει κάποιες αξίες.

Ωστόσο, η κ. Μπαζιάνα δεν είναι η ίδια θεσμικό πρόσωπο. Είναι ο σύντροφός της. Αν ήταν θεσμικό πρόσωπο, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν ακόμα πιο αφελής η συζήτηση για τη μαντήλα. Θα σήμαινε την απαίτηση από μία υπουργό ή μία πρωθυπουργό να πυροδοτήσει, με τους δικούς της όρους, την δική της κανονικότητα, ένα πολύ σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο σε μία εξαιρετικά περίεργη συνθήκη. Αλλά το ζήτημα, είναι μια άλλου τύπου αντίληψη: Για ποιον λόγο η σύντροφος ενός πρωθυπουργού, και οποιουδήποτε άλλου άντρα, να πρέπει να συνδιαμορφώνει τον χαρακτήρα της με βάση την ιδιότητα του συντρόφου της; Για ποιον λόγο ξαναγυρίσαμε στην "γυναίκα του Καίσαρα";

Επειδή είναι σύντροφος πρωθυπουργού

Ξεκινά η ανάλυση για τη στάση της κ. Μπαζιάνα, η απαίτηση για μια επαναστατική πράξη. Ακριβώς επειδή είναι σύντροφος πρωθυπουργού. Επειδή η μαντήλα είναι σύμβολο καταπίεσης (που είναι, βέβαια το να είσαι γυναίκα είναι κοινωνικό στίγμα). Αλλά πώς γίνεται ως αυτό το σημείο πάντοτε να ξεχνάμε όχι μόνο τις διαφορές, αλλά και τη συστηματική αδιαφορία της δύσης για τις γυναίκες ενός -ακόμα κατώτερου- θεού;

Αναρωτιέμαι για το τι σημαίνει μια σοβαρή παρέμβαση από μία δυτική στο Ιράν για τις γυναίκες εκεί. Τι θα μπορούσε να είναι, θα ήταν ίσως σημαντική μια τέτοια συζήτηση. Αλλά, επιτρέψτε μου να πω, οι συζητήσεις είναι ούτως ή άλλως παγωμένες. Πέρα από τους λίγους ψιθύρους για το "γυναικείο ζήτημα", κυλιόμαστε σε σκοτάδια και άγνοιες και σιωπές. Οπότε όταν είδα τις αντιδράσεις για τη μαντήλα της κ. Μπαζιάνα, της "Τσίπραινας", συχνά συνοδευόμενες από το "ας μην πήγαινε στο ταξίδι" -δηλαδή ας καθόταν στα αυγά της...- μπορώ μόνο να φανταστώ ότι όλος ο ντόρος έγινε για να κριτικάρουν όχι αυτήν βασικά, αλλά τον σύντροφό της. Καμιά φορά είναι τόσο κραυγαλέα αυτή η γεύση, που υπονοεί πέρα από κάθε αμφιβολία ότι αν ο Τσίπρας ήταν σοβαρός αριστερός, θα διάλεγε μια σοβαρά αριστερή γυναίκα, οπότε πρόκειται για ένα μη σοβαρά αριστερό ζευγάρι, οπότε να το το κερασάκι στην τούρτα.

Η κ. Μπαζιάνα, λοίπον, είναι κάτι που θα έπρεπε, όπως διαφαίνεται από τα σχόλια, να είναι ο σύντροφός της. Μα κανένας δε ζήτησε από τον Τσίπρα να δηλώσει τη δυσφορία του για το θεσμό της μαντήλας. Προφανώς, δεν ήταν αντρική υπόθεση...

Και, προφανώς, η κ. Μπαζιάνα δεν είναι πια η κ. Μπαζιάνα. Είναι η γυναίκα του Καίσαρα. Ο δε φεμινισμός, σκουριάζει, παραπετιέται, αντιμετωπίζεται εργαλειακά. Σε μια χώρα (και, με σαρκαστική διάθεση σχολιάζοντας, σε μια Αριστερά) που, ενώ δεν απαγορεύεται να δείξεις τα μαλλιά σου, μπορεί μια γυναίκα να γίνει αντικείμενο χλεύης, οργής ή κριτικής επειδή εξακολουθεί να είναι του αντρός της.

Η γυναίκα του Καίσαρα φορούσε μαντήλα;

Tags