«ANOMALISA» Στον αφόρητο κόσμο της ομοιομορφίαςΤου Στράτου ΚερσανίδηΖούμε στα χρόνια της απώλειας. Στα χρόνια που η οικονομία βρίσκεται πάνω από κυβερνήσεις, πολιτικούς και ιδεολογίες και επιδιώκοντας τη μεγιστοποίηση του κέρδους επιβάλλει, συν τοις άλλοις, και κώδικες καθημερινής συμπεριφοράς. Όλα αυτά παρουσιάζονται ενδυόμενα το μανδύα των «αξιών» του δυτικού πολιτισμού, αλλά δεν είναι τίποτε περισσότερο από επιστημονικές μεθόδους που επιβάλλει ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός στο όνομα της «δημοκρατίας». Έτσι βρισκόμαστε να ζούμε μέσα σε ένα κόσμο προτύπων: καταναλωτικών, ενδυματολογικών, διαιτητικών, οικογενειακών, συμπεριφοράς κ.λπ. Έναν κόσμο αφόρητης ομοιομορφίας, από τον οποίο η παρέκκλιση οδηγεί σε ένα είδος εξοστρακισμού. Είναι ένα μοντέλο το οποίο θυμίζει μεν ολοκληρωτισμό φασιστικού ή σταλινικού τύπου, αλλά εμφανίζεται ως «δημοκρατία» πόρρω απέχουσα όμως από τις αξίες του διαφωτισμού.
Ας μη συνεχίσω με τη βαριά θεωρητικολογία και ας μπω στο «ζουμί», δηλαδή στην ταινία των Τσάρλι Κάουφμαν και Ντιουκ Τζόνσον, «Anomalisa». Η ταινία αφηγείται μερικές ώρες από τη ζωή του Μάικλ Στόουν. Στέλεχος, σύμβουλος επιχειρήσεων ή κάτι τέτοιο, αλλά και συγγραφέας ενός επιτυχημένου μπεστ σέλερ με θέμα την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και τις υπηρεσίες που αυτό μπορεί να προσφέρει, φτάνει σε κάποιο ξενοδοχείο στο Σινσινάτι, για να δώσει διάλεξη.
Ο Στόουν είναι άνθρωπος ο οποίος υπηρετεί το σύστημα. Οικογενειάρχης, επιτυχημένος, έξυπνος, διαθέτει όλες τις προδιαγραφές των κοινωνικών προτύπων. Η οπτική του για τον κόσμο είναι συγκεκριμένη. Οι άνθρωποι γύρω του είναι ίδιοι, δεν διαφέρουν, υπάρχουν για να εξυπηρετήσουν ένα συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι τους βλέπει και τους ακούει, ως ομοιόμορφα όντα ο ρόλος των οποίων είναι ένας και μοναδικός: να κινηθεί η μηχανή όσο το δυνατόν καλύτερα.
Όμως επειδή η επιτυχία δεν είναι συνώνυμη της ευτυχίας, διαπιστώνουμε πως ο Στόουν είναι ένας δυστυχισμένος άνθρωπος. Προσπαθεί να «βγει» από το «φαίνεται» και το «πρέπει», να είναι και να γίνει αυτό που «θέλει»! Τότε γνωρίζει τη Λίζα, μια νεαρή, όχι ιδιαίτερα όμορφη θαυμάστριά του, η οποία έχει έρθει να παρακολουθήσει τη διάλεξή του. Στο πρόσωπό της διακρίνει το διαφορετικό, αυτό που ξεφεύγει από την αφόρητη ομοιομορφία κάτι που τον γοητεύει αφάνταστα. Ο Μάικλ Στόουν ερωτεύεται την Λίζα, εκείνη ανταποκρίνεται, περνούν τη νύχτα μαζί. Ο άχρωμος, μονότονος και επίπεδος κόσμος του Στόουν αποκτά νόημα, βλέπει τη ζωή διαφορετικά, ανακαλύπτει το χαμένο του χρόνο, ανακαλύπτει το συναίσθημα! Τι θα κάνει;
Δηλώνω εξαρχής γοητευμένος από την ταινία. Δεν περίμενα ποτέ πως μια ταινία κινουμένων σχεδίων θα μπορούσε να εισχωρήσει τόσο βαθιά στην ψυχή μου και να με συγκινήσει. Σπαρακτικά μελαγχολική, κυριαρχείται αρχικά από τη μοναξιά του ήρωά της. Ύστερα η ομίχλη αρχίζει να διαλύεται, η Λίζα φωτίζει το πρόσωπό του και την οθόνη. Μοναδικά ανθρώπινη, απολύτως αληθινή, η ταινία αναδεικνύει μέσα από τα προσωπικά αδιέξοδα του ήρωά της, τα κοινωνικά αδιέξοδα τα οποία αναδύονται όταν τα άτομα υποτάσσονται και παραχωρούν το δικαίωμα της επιλογής. Όταν υποτάσσουν τις επιθυμίες στους έξωθεν επιβαλλόμενους κανόνες.
Η «Anomalisa» έρχεται ως μία αναπάντεχη έκπληξη μεν, απολύτως ευπρόσδεκτη δε. Αξίζει να σημειώσω τη συγκλονιστικά τρυφερή ερωτική σκηνή, μια από τις ομορφότερες που έχω δει στον κινηματογράφο!
Η ταινία είναι υποψήφια για το Όσκαρ στην κατηγορία κινουμένων σχεδίων ενώ έχει κερδίσει το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com «ILLUSION»Σκοτεινοί έρωτες Εχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε τον έρωτα με το φως. Όμως δεν είναι πάντοτε έτσι. Υπάρχουν κάποιοι έρωτες σκοτεινοί, επικίνδυνοι, που μυρίζουν θάνατο!
Ένας τέτοιος σκοτεινός έρωτας είναι το θέμα γύρω από το οποίο ξεδιπλώνεται η ταινία του Σάββα Καρύδα, «Illusion».
Ο τίτλος της ταινίας προέρχεται από ένα στριπτιζάδικο, θα μπορούσε όμως να είναι από τον ίδιο τον έρωτα, ο οποίος δεν είναι τίποτε άλλο από μία ψευδαίσθηση! Εκεί, στην Ψευδαίσθηση (Illusion), ο Σωτήρης, οικονομικός συντάκτης σε εφημερίδα, θα γνωρίσει την Όλγα, μια πανέμορφη ρωσίδα χορεύτρια. Για κακή του τύχη όμως, η Όλγα είναι ερωμένη του μαφιόζου ιδιοκτήτη του στριπτιζάδικου. Νομίζει πως μπορεί να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, να ξεγελάσει το μαφιόζο και να φύγει με την Όλγα. Ο συνάδελφος και παιδικός του φίλος, ο Μάνος, τον συμβουλεύει. Από τη στιγμή που ο Σωτήρης μπήκε στο χορό πρέπει να χορέψει. Και είναι ένας χορός επικίνδυνος στον οποίο δεν γνωρίζει που βρίσκεται η αλήθεια και που το ψέμα. Ποιος είναι ειλικρινής και ποιος όχι.
Ο Σάββας Καρύδας σκηνοθετεί ένα καθαρόαιμο φιλμ νουάρ. Με αρκετά καλό σκηνοθετικό ρυθμό και ανατροπές, σκιαγραφεί ένα τοπίο ψευδαισθήσεων και εξαπάτησης. Ένα ανελέητο κόσμο απληστίας, βίας και έρωτα. Εκεί, σε αυτήν την τρικυμισμένη θάλασσα προσπαθεί να κολυμπήσει ο Σωτήρης και να φτάσει στην ακτή μαζί με την αγαπημένη του. Στη μάχη του με τα κύματα αναζητά σωσίβια, μόνο που δεν γνωρίζει εάν είναι τρύπια ή όχι. Γιατί μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό της εξαπάτησης ποτέ δεν ξέρει κανείς ποιος είναι φίλος και ποιος εχθρός.
Το φιλμ νουάρ μπορεί να έχει περάσει στη συνείδηση του κόσμου ως ένα είδος αστυνομικού φιλμ αλλά πάντοτε κουβαλούσε, κάτω από την επιφάνεια, κοινωνικές αναφορές. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε σε τι εποχές άκμασε το είδος και τότε θα αντιληφθούμε και τον κοινωνικό περίγυρο στον οποίο γυρίζει την ταινία του ο Σάββας Καρύδας. Οικονομική κρίση -όπως τότε-, έκπτωση των ηθών -όπως τότε-, εκμετάλλευση και προδοσία. Και φυσικά όλα αυτά να παρουσιάζονται διαφορετικά, μέσα από μια ψευδαίσθηση που ενώ μοιάζει με έρωτα, φιλία και πλούτο δεν είναι παρά συντριβή, προδοσία και εξαπάτηση.
Νομίζω πως ο σκηνοθέτης ξέρει τι θέλει να κάνει και, το πιο σημαντικό, ξέρει πως να το κάνει! Γι’ αυτό το «Illusion» είναι μια ταινία με καλοδουλεμένο σενάριο, αξιόλογη σκηνοθεσία και πολύ καλές ερμηνείες. Με σασπένς και με μια μεγάλη ανατροπή στο φινάλε, η ταινία σέβεται το θεατή, ο οποίος δεν πρέπει να την αγνοήσει.
Στρα. Κερ. ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Χαίρε Καίσαρ!» (Hail Caesar!) των Ίθαν και Τζόελ Κοέν: Ο Έντι Μάνιξ είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος τη δεκαετία του 1950 φρόντιζε ώστε τα σκάνδαλα των αστέρων του Χόλιγουντ να μη φτάνουν ποτέ στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Η απαγωγή ενός διάσημου ηθοποιού και πρωταγωνιστή στην ταινία εποχής «Χαίρε Καίσαρ» από τα γυρίσματα θα φέρει τον Έντι μπροστά σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Ταινία στην οποία το ανατρεπτικό, καυστικό χιούμορ των αδελφών Κοέν αποτελεί εγγύηση ποιότητας.
«Deadpool» του Τιμ Μίλερ: Πρώην πράκτορας, πάσχει από ανίατη ασθένεια και αποφασίζει να δοκιμάσει μια πειραματική θεραπεία. Όμως τα πράγματα δεν πάνε καλά και μετατρέπεται σε ένα πλάσμα με υπεράνθρωπες ικανότητες.
«Μια αγκαλιά στην άκρη του κόσμου» (Un plus une) του Κλοντ Λελούς: Ο Αντουάν είναι μουσικός, γράφει μουσική για τον κινηματογράφο. Επιτυχημένος, γοητευτικός ζει χαλαρά και χωρίς να βάζει πολλά βάσανα στο κεφάλι του. Μια πρωτότυπη εκδοχή του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», στην οποία καλείται να γράψει τη μουσική, τον φέρνει στην Ινδία. Εκεί γνωρίζεται με την Άννα, μια γυναίκα που τον γοητεύει αφάνταστα και που θεωρεί, πως δεν μοιάζει με καμία από όσες έχει γνωρίσει. Οι δυο τους ζουν μια απίστευτη περιπέτεια και η ζωή φαίνεται να αποκτά άλλη διάσταση πλέον στα μάτια τους.
«Οι σουφραζέτες» (Suffragette) της Σάρα Γκαβρόν: Ένας δύσκολος, ένας ηρωικός αγώνας ήταν ο αγώνας των γυναικών για να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου. Στη συντηρητική Αγγλία του 1912, οι γυναίκες αυτές που πρωτοστάτησαν στο κίνημα ονομάστηκαν χλευαστικά «σουφραζέτες». Ήταν γυναίκες εργαζόμενες οι οποίες διαπίστωσαν πως δεν υπάρχει ειρηνικός τρόπος για να κερδίσουν. Και αναγκάστηκαν να στραφούν σε βίαιες μεθόδους διακινδυνεύοντας τα πάντα. Μια από αυτές είναι η Μοντ, μια γυναίκα που με τον αγώνα της ενέπνευσε χιλιάδες γυναίκες σε όλον τον κόσμο.
Σινεφίλ