Μπορεί ο φωτογραφικός φακός να συλλάβει την οδύνη του εγκλεισμού; Είναι ορατές στα πορτρέτα των φυλακισμένων γυναικών του Παραρτήματος Θήβας και των συγκρατούμενων παιδιών τους οι ουλές που αφήνουν καθημερινά το κλείδωμα της βαριάς πόρτας, η αναμονή του άνοστου και ελλιπέστατου συσσιτίου, οι δυνατές φωνές από τα μεγάφωνα, η καθηλωτική μονοτονία και οι κάθε λογής μικρές και μεγάλες ελλείψεις; Γίνεται να παραμείνει κανείς παιδί όταν μεγαλώνει περιτριγυρισμένος από κάγκελα; Είναι δυνατόν να είσαι γονιός εν όσω είσαι σιδηροδέσμιος;
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τη βάρβαρη φύση της φυλακής και τις συνέπειες του εγκλεισμού θέτει η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων –η αλληλέγγυα οργάνωση που φέτος συμπληρώνει δέκα έτη δράσης στο πλευρό των φυλακισμένων– προσκαλώντας μας σε μια διαφορετική έκθεση φωτογραφίας, από τις 19 έως και τις 23 Φεβρουαρίου.
Πρόκειται για την έκθεση που φέρει τον τίτλο «Κλειδωμένα χαμόγελα», τίτλος που κάθε άλλο παρά μεταφορικός είναι, καθώς εδώ πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες δεν είναι άλλοι από τα κρατούμενα παιδιά 0 έως 3 ετών και οι μητέρες τους, αιχμάλωτοι αμφότεροι της ζοφερής πραγματικότητας των Γυναικείων Φυλακών Θήβας.
Η διοργάνωση της έκθεσης εντάσσεται στο πλαίσιο της καμπάνιας «Κανένα μωρό σε κελί», που έχει ξεκινήσει από τον περασμένο μήνα με τη συλλογή εκατοντάδων υπογραφών στον ιστότοπο www.tokeli.gr. Εκεί μπορεί κανείς να δει περισσότερα για τις δράσεις που προγραμματίζει η Πρωτοβουλία αλλά και να ενημερωθεί αναλυτικότερα για τη δύσκολη καθημερινότητα που βιώνουν τα παιδιά των ελληνικών φυλακών με βάση τα ενδιαφέροντα στοιχεία και συμπεράσματα που πρόεκυψαν έπειτα από την επίσκεψη που πραγματοποίησαν τον Γενάρη μέλη της ομάδας στις μωρομάνες της Θήβας.
Διττός σκοπόςΣτόχος της καμπάνιας αυτής είναι η προστασία των παιδιών, απαραίτητη προϋπόθεση της οποίας είναι η κατάργηση της κράτησης των μητέρων ανηλίκων και η αντικατάστασή της από άλλες, πιο ήπιες και σαφώς πιο αποτελεσματικές για την ψυχο-κοινωνική ανάπτυξη, μορφές επιτήρησης, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Δεν πρόκειται για μια εξωπραγματική διεκδίκηση, όπως τονίζει η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, αλλά για αίτημα που έχει ωριμάσει, καθώς, εφαρμόζεται ήδη στη χώρα μας για τους περισσότερους ανήλικους 15-18 ετών, ενώ εναλλακτικοί τρόποι επιτήρησης εφαρμόζονται για τις μωρομάνες και σε μια σειρά από ευρωπαϊκές και μη χώρες.
Σύμφωνα με όσα περιγράφονται σε ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας, ο πρόσφατος νόμος Παρασκευόπουλου –ο οποίος μένει να δούμε αν θα εφαρμοστεί ή αν θα σκοντάψει στη συνήθη άρνηση και κωλυσιεργία των δικαστικών συμβουλίων– προβλέπει την αποφυλάκιση μόνο για τις λιγοστές εκείνες κρατούμενες που έχουν καταδικαστεί σε κάθειρξη μικρότερη των 10 ετών, εφόσον είναι μητέρες παιδιών νεότερων των 8 ετών, ενώ αγνοεί, παντελώς αδικαιολόγητα, τις υπόλοιπες περιπτώσεις. Έτσι, με βάση τις θέσεις της οργάνωσης, το υπουργείο Δικαιοσύνης καταλήγει να εστιάσει σε μια μερική μόνο επίλυση του προβλήματος, αντί να επιδείξει την αναγκαία πολιτική βούληση που απαιτούν οι βαθιές τομές που έχει ανάγκη το σωφρονιστικό σύστημα και συνολικότερα η κοινωνία στην οποία θα κληθούν κάποτε να επανενταχθούν οι κρατούμενες των ελληνικών φυλακών.
Το άγος του έγκλειστου χρόνουΧαρακτηριστική του διττού σκοπού –φιλοτεχνικού και ανθρωπιστικού– της πενθήμερης δράσης στήριξης των κρατουμένων και των παιδιών τους είναι η δήλωση μέλους της Πρωτοβουλίας, στην «Εποχή»: «Μπορεί ο φωτογραφικός φακός να συλλάβει τη φρίκη του εγκλεισμού; Ελάτε να δείτε και να μας πείτε. Τα πορτρέτα είναι κάτι παραπάνω από συγκλονιστικά. Κι αυτό γιατί ο φακός του Javier Sirvent, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά για την υποστήριξη του σκοπού μας –όπως και το Εργαστήρι Μαιρηβή για την παραχώρηση του φιλόξενου χώρου του–, κατορθώνει το ασύλληπτο. Αιχμαλωτίζει το πολύπλοκο άγος του χαμένου έγκλειστου χρόνου τη στιγμή που αδυνατεί, λες, να αποσπάσει κάτι πολύ απλούστερο από τα μοντέλα του: ένα ολόκληρο, ατόφιο χαμόγελο».
*Τα εγκαίνια της πενθήμερης φωτογραφικής έκθεσης πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Παρασκευή και η έκθεση θα διαρκέσει έως και την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου. Ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Έχε το νου σου στο παιδί: Να καταργηθεί η κράτηση βρεφών και νηπίων» θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 22/2 στις 7 μ.μ., με τη συμμετοχή ειδικών επιστημόνων, μελών ανθρωπιστικών οργανώσεων και συγγενών κρατουμένων.
Ώρες λειτουργίας 12-8 μ.μ., Εργαστήρι Μαιρηβή (Δεληγιώργη 33, στάση μετρό Κεραμεικός).
Δήμητρα Αρβανιτάκη