Δύο διαφορετικά πολιτικά μέτωπα φαίνεται να διαμορφώθηκαν κατά τη Σύνοδο Κορυφής την Πέμπτη και την Παρασκευή όσον αφορά στην επίλυση της προσφυγικής κρίσης, ενώ καθόλη την εβδομάδα που πέρασε, διάφορες χώρες προχώρησαν μονομερώς σε κρατικές πολιτικές συνόρων και χρησιμοποιούν το χαρτί του προσφυγικού για την επίτευξη εθνικών στόχων και την ικανοποίηση εθνικών ακροατηρίων.
«Το μέλλον της Ευρώπης δεν είναι τα τείχη και η ξενοφοβία και η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι μόνο κανόνες για κάποιους και à la carte για άλλους», δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά την είσοδό του στη Σύνοδο, ξεκαθαρίζοντας και στην κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον τσέχο πρωθυπουργό πως η Ελλάδα δεν πρόκειται να ακολουθήσει παράνομες πρακτικές πνιγμών και επαναπροωθήσεων στα σύνορά της.
Ο κίνδυνος απομόνωσης της Ελλάδας έχει κατευνάσει, γεγονός που φάνηκε και κατά τις προηγούμενες μέρες της εβδομάδας, με τον Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κατά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό να τονίζει πως ο αποκλεισμός της χώρας από τη Σένγκεν δεν είναι λύση, θέτοντας όμως σαν πρόβλημα προς επίλυση το πόσο ελκυστική είναι η Ευρώπη για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Σύμμαχος στη στάση της ελληνικής κυβέρνησης δήλωσε με επιστολή του και ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα, προτείνοντας διμερή συμφωνία ώστε να φιλοξενηθούν κάποιες χιλιάδες αιτούντων άσυλο της χώρας μας.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, συνεχάρη την Ελλάδα για την πρόοδο που έχει κάνει για τα κέντρα καταγραφής, ταυτοποίησης και φιλοξενίας και τάχθηκε υπέρ συνεργατικών λύσεων για το προσφυγικό, αντί μονομερών ενεργειών.
Μια λύση που θα συμφωνούν και οι 28 ευρωπαϊκές χώρες υπερασπίστηκε και η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, λέγοντας ότι «το σημαντικό ζήτημα είναι η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και η καταπολέμηση του δουλεμπορίου. Πρέπει να βρούμε τρόπους για το πώς, ιδιαίτερα οι πρόσφυγες από τη Συρία, θα μπορούν με νόμιμο τρόπο να έρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Την ανάγκη ανοιχτών συνόρων και ευρωτουρκικής προσέγγισης του ζητήματος είχε θέσει και τις προηγούμενες μέρες στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της Μπούντεσταγκ. Η καγκελάριος, όμως, δέχεται σκληρή κριτική για τη στάση της στο προσφυγικό ακόμα και μέσα από το ίδιο της το κόμμα, με τον υπουργό οικονομικών της Βαυαρίας να βρίσκεται πιο κοντά στις θέσεις των τεσσάρων του Βίσεγκραντ για αυστηρότερους ελέγχους και αποκλεισμό της Ελλάδας από την Σένγκεν, αν δεν τα καταφέρει, και τον Βαυαρό πρωθυπουργό να ζητά εθνική λύση για μείωση των ροών στην Γερμανία. «Το στρατόπεδο της Μέρκελ για ανοιχτά σύνορα είναι εύθραυστο από την πρώτη στιγμή. Μέχρι τις 12 Μαΐου, που λήγει το τελεσίγραφο της Κομισιόν προς την Ελλάδα, υπάρχει πιθανότητα να αναδιπλωθεί», εξηγεί στην Εποχή ο Δημήτρης Χριστόπουλος, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Κατά το κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου καταγράφηκε η αποκατάσταση με συντονισμένο τρόπο της ομαλής λειτουργίας του χώρου Σένγκεν, όπως επίσης η ανάγκη ταχείας αναχαίτισης των ροών, η προστασία των εξωτερικών συνόρων και η μείωση της παράνομης μετανάστευσης. Ενώ τη δέσμευση διατήρησης του υπάρχοντος status quo των συνόρων διατύπωσε εκ νέου η καγκελάριος Α. Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Φρ. Ολάντ κατά την τριμερή συνάντηση με την Ελλάδα.
Ακραίες φωνές και πολιτικέςΤο μέτωπο των ευρωπαϊκών κοινών λύσεων και των ανοιχτών συνόρων δεν φαίνεται να είναι και τόσο αρραγές και εξαιτίας χωρών που σε επικοινωνιακό επίπεδο είναι πιο μετριοπαθείς, αλλά πρακτικά ακολουθούν άλλες πολιτικές, όπως η Αυστρία.«Η Αυστρία προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση της σε μια στρατηγική συμμαχία με τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης», σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ομοσπονδίας.
Ο καγκελάριος Βέρνερ Φάιμαν δηλώνει αντίθετος στον αποκλεισμό της Ελλάδας από τη Σένγκεν και σε άλλες ακραίες λύσεις, χαρακτηρίζοντας ως ακραίους κυνικούς τις χώρες του Βίσεγκραντ. Ταυτόχρονα, όμως, η κυβέρνησή του αποφάσισε να θέσει ως όριο στην υποδοχή προσφύγων στην επικράτεια της χώρας, τους 3.200 και 80 αιτούντες άσυλο την ημέρα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε σφοδρές κριτικές κατά τη Σύνοδο Κορυφής, με τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και τον επίτροπο μετανάστευσης Δ. Αβραμόπουλο να επικρίνουν τον παράνομο χαρακτήρα της απόφασης, που αντίκειται στο κοινοτικό δίκαιο.
Το άλλο μέτωπο έχει ως επικεφαλής τις τέσσερις χώρες του Βίσεγκραντ (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία και Σλοβακία) που ήδη πριν τη Σύνοδο έχουν τεθεί υπέρ ενός σχεδίου Β που προβλέπει σε περίπτωση αδυναμίας μείωσης των προσφυγικών ροών από την Ελλάδα, να κλείσουν τα σύνορα της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας. Σχέδιο που δεν αποτελεί ακριβώς δεύτερη επιλογή, καθώς η Βουλγαρία ήδη εντείνει τους ελέγχους με την ψήφιση από το κοινοβούλιό της για ανάπτυξη στρατού στα σύνορα με την Ελλάδα, παρά τη ρητορική των προηγούμενων ημερών πως «η Βουλγαρία επιβεβαιώνει την αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα και τη διαφωνία της με την ιδέα να κλείσει τα σύνορα μεταξύ της ΠΓΔΜ και την Ελλάδα», όπως αναφερόταν σε δελτίο τύπου της χώρας.
Την ίδια στιγμή, κοινοί έλεγχοι και καταγραφή των προσφύγων συμφωνήθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις των ΠΓΔΜ, Σερβίας, Σλοβενίας, Κροατίας και Αυστρίας στη Γευγελή, ώστε να μην αναπτυχθούν άλλοι προσφυγικοί διάδρομοι. Η Ουγγαρία αποφάσισε το κλείσιμο τριών σιδηροδρομικών διόδων με την Κροατία για 30 ημέρες και η Σλοβενία αναπτύσσει και αυτή στρατό στα σύνορά της.
Ο παίκτης-κλειδίΤα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής παρέμειναν σε επίπεδο των γνωστών συμπερασμάτων, χωρίς λήψη κάποιας απόφασης, καθώς και λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων στην Άγκυρα, ο πρωθυπουργός της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου ακύρωσε την παρουσία του και δεν πραγματοποιήθηκε η τριμερής συνάντηση με Ελλάδα και Γερμανία, όπως και η μίνι Σύνοδος των 11. Γι’ αυτό το λόγο συμφωνήθηκε εκ νέου έκτακτη Σύνοδος για τις αρχές του Μαρτίου με συμμετοχή της χώρας, αφού αποτελεί ένα βασικό παράγοντα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Ξυδάκη να χαρακτηρίζει την Τουρκία ως «παίκτη-κλειδί». Ένα ρόλο που η ίδια τον γνωρίζει, παίζοντας το χαρτί του προσφυγικού για την επίτευξη εθνικών στόχων, όπως τη στήριξη, ή έστω σιωπή, της ΕΕ στο κουρδικό ζήτημα, αλλά και για την ένταξή στην Ένωση.
Επιδίωξη που φαίνεται να θέλει να εξυπηρετήσει και η ΠΓΔΜ που τόνισε τις προηγούμενες μέρες πως η ΕΕ ζητά από την χώρα να αναλάβει μεγάλες ευθύνες, ενώ είναι μόνο υποψήφια προς ένταξη, ζητώντας παράλληλα την οικονομική και πολιτική υποστήριξη της Ένωσης. «Όλα πρέπει να τα δούμε ως μικρές συνιστώσες ενός μεγάλου παζλ, που δεν είναι μόνο το Αιγαίο, ούτε καν η μικρόψυχη ξενοφοβία της Ευρώπης ενάντια στους πρόσφυγες, αλλά ο περιφερειακός πόλεμος που πλέον γίνεται στην Τουρκία και η πιθανότητα ανάφλεξής του σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πεδίο» σημειώνει ο Δημήτρης Χριστόπουλος.
Τζ. Α