Αυτή την Κυριακή, στις 21 Φεβρουαρίου, ο λαός της Βολιβίας θα κληθεί να επιλέξει εάν ο Ίβο Μοράλες θα παραμείνει πρόεδρος της χώρας ως το 2025. Σύμφωνα με την αλλαγή του βολιβιανού συντάγματος το 2009, δεν μπορεί να να είναι κάποιος υποψήφιος για πρόεδρος πάνω από δυο φορές. Ο Μοράλες, ο οποίος γιόρτασε πρόσφατα δέκα χρόνια εξουσίας, εκλέχθηκε για πρώτη φορά το 2006 και έγινε ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος σπάζοντας την ως τότε πρωτοκαθεδρία των λευκών, που αποτελούν μόλις το 14% του πληθυσμού. Απολαμβάνοντας τη στήριξη της πλατιάς, φτωχής μάζας ιθαγενών ο Μοράλες κέρδισε τρεις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις και τώρα με δημοψήφισμα, ζητά από τον κόσμο την ευκαιρία να είναι υποψήφιος για τέταρτη φορά.
Διχασμένη η κοινή γνώμηΗ κοινή γνώμη φαίνεται διχασμένη ως τώρα στις δημοσκοπήσεις. Το μεγάλο ρεύμα που ακολούθησε τον Μοράλες και του έδωσε την προεδρία της χώρας έχει αποδυναμωθεί σε σχέση με τις προηγούμενες αναμετρήσεις. Οι αντίπαλοί του χρησιμοποιούν ως επιχειρήματα εναντίον του ότι δεν διαθέτει πανεπιστημιακή μόρφωση και οικογένεια. Επιπλέον, του καταλογίζουν διαφθορά, παρά την αντικαπιταλιστική και σοσιαλιστική ρητορική του. Αυτό τον καιρό την προσπάθεια του Μοράλες, επισκιάζει η σχέση της κυβέρνησης με την κινέζική κατασκευαστική εταιρία CAMC. Η εταιρία αυτή έχει συνάψει με το δημόσιο συμβόλαια αξίας 576 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ κατέχει υψηλή διευθυντική θέση γυναίκα με την οποία ο Μοράλες έχει παραδεχτεί δημοσίως ότι διατηρούσε σχέση επί δυο χρόνια. Λέγοντας ότι δεν έχει τίποτα να κρύψει ο πρόεδρος, διέταξε να διεξαχθεί έρευνα για να ελεγχθούν αν οι διαδικασίες ανάθεσης των έργων ήταν σύννομες.
Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Βολιβίας, το 62% περίπου, είναι ιθαγενείς που σε μεγάλο ποσοστό ζούσαν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Η εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας, όπως η εξόρυξη υδρογονάνθρακα χρηματοδότησε εν πολλοίς την κοινωνική πολιτική του Μοράλες. Πλέον όσοι ζούσαν σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας έχουν μειωθεί κατά 50%. Ο κατώτατος μισθός έχει ανέβει κατά 87.7% , από το 2005 ως το 2012 οι δαπάνες για την υγεία ανέβηκαν από τα 195 εκατομμύρια δολάρια στα 600 και τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας μειώθηκαν αισθητά. Η οικονομία βρίσκεται σε ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 5,1% ετησίως. Περίπου το 40% του πληθυσμού παίρνει κάποιο επίδομα, κυρίως οι συνταξιούχοι, οι έγκυες, και οι μαθητές για να μην αναγκάζονται να διακόψουν τις σπουδές τους. Τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα ακόμα στηρίζουν τον Μοράλες και εφόσον δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος που να προέρχεται από αυτά διστάζουν να αλλάξουν πρόεδρο, καθώς θεωρούν ότι δεν υπερασπιστεί άλλος τα συμφέροντά τους. Επιπλέον και σε πιο συμβολικό επίπεδο, στους εορτασμούς για τα δέκα χρόνια του Μοράλες στον προεδρικό θώκο συμμετείχαν ιθαγενείς, οι λεγόμενοι “cholas” και “cholitas” στους οποίους παλιότερα απαγορευόταν να κάθονται σε πλατείες και άλλα κεντρικά μέρη επειδή ανήκαν σε κατώτερη κοινωνικά τάξη.
Προσκόλληση στην εξουσία;Από την άλλη πλευρά, ένα μέρος των υποστηρικτών του διστάζει να επικυρώσει μια τέταρτη ενδεχόμενη υποψηφιότητα του βολιβιανού ηγέτη, θεωρώντας ότι η κίνησή του δείχνει τάση προσκόλλησης στην εξουσία. Ο Μοράλες που ανήκει στο κύμα των σοσιαλιστών που πρωτοστάτησαν στην πολιτική σκηνή της Λατινικής Αμερικής την προηγούμενη δεκαετία, έχει δηλώσει ότι έχει ως πρότυπα τον Φιντέλ Κάστρο και τον Ούγκο Τσάβεζ, αλλά ελπίζουν οι πολιτικές του συμπάθειες να μην τον οδηγήσουν στο να μονοπωλήσει το ίδιο την εξουσία. Ανάλογο δημοψήφισμα είχε γίνει και το 2009 στην Βενεζουέλα και στο Εκουαδόρ ο Ραφαέλ Κορρέα έχει ήδη ξεκινήσει την εκστρατεία για τη συνταγματική αλλαγή που θα του επιτρέψει να θέσει ξανά υποψηφιότητα όταν η θητεία του λήξει. Ο Μοράλες έχει καταφερθεί εναντίον της εκστρατείας του «όχι» στο δημοψήφισμα που διεξάγεται σήμερα, λέγοντας ότι κατευθύνεται από τις ΗΠΑ, που θέλουν να τον δουν να εγκαταλείπει την θέση του. Λατινοαμερικάνοι καλλιτέχνες, πολιτικοί συντάκτες και διανοούμενοι έχουν ταχθεί υπέρ του «ναι» και της επιμήκυνσης της θητείας του, δημιουργώντας μια Διεθνή Επιτροπή.
Όλγα Βερελή