Της Ρένας ΔούρουΗ κριτική είναι γνωστή. Μία μόνο ημέρα αφιερωμένη στη Γυναίκα, ενώ τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ισότητα των φύλων αφορούν και τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου. Ελάχιστος φόρος τιμής σε ένα θέμα, που συνιστά καθημερινό σημείο αναφοράς. Σημείο αναφοράς σεξιστικών διακρίσεων, που ξεκινούν από το ντύσιμο και φθάνουν σε σημαντικές διακρίσεις στις αποδοχές μεταξύ γυναικών και ανδρών εργαζόμενων. Διακρίσεις, που όχι μόνο διαιωνίζονται, αλλά οι οποίες, λόγω της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης, έρχονται ξανά στο προσκήνιο στο πλαίσιο της επιστροφής σειράς πατριαρχικών προτύπων, τα οποία σχετίζονται με τη θέση της γυναίκας στην… εστία, να ασχολείται με τα… παραδοσιακά καθήκοντα της ανατροφής των παιδιών. Προτύπων που σχετίζονται άμεσα με την οπισθοδρόμηση σειράς κεκτημένων του κινήματος της γυναικείας χειραφέτησης, καθώς και με αυτό που ονομάζεται πλέον «ισότητα προς τα κάτω» -ένα φαινόμενο, που αναλύεται λεπτομερειακά και με ακρίβεια στο συλλογικό τόμο «Γυναίκες και λιτότητα. Η οικονομική κρίση και το μέλλον της ισότητας των φύλων». Και κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι για «πικρή εξίσωση των φύλων από την κρίση», κάνει λόγο η καθηγήτρια (και σήμερα Διοικήτρια του ΟΑΕΔ) Μαρία Καραμεσίνη, μία από τις συγγραφείς και επιμελήτρια του τόμου. Με άλλα λόγια, και αυτή η πραγματικότητα δεν αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα, αλλά πολλές ευρωπαϊκές, και όχι μόνο, χώρες. Είναι δηλαδή γεγονός ότι η ύφεση και οι πολιτικές λιτότητες έχουν οδηγήσει σε δραστική περικοπή των δημοσίων δαπανών, σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, με αποτέλεσμα, μεταξύ πολλών άλλων, την περιστολή της παροχής σειράς κοινωνικών υπηρεσιών, των οποίων οι κύριοι αποδέκτες ήσαν γυναίκες, μητέρες (μονογονεϊκών και μη οικογενειών). Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο συνθλίβεται σταδιακά από τις μυλόπετρες της οικονομικής κρίσης και οι γυναίκες αποτελούν τα πρώτα και ίσως τα σημαντικότερα θύματα αυτής της εξέλιξης...
Αφορμή για εγρήγορσηΜία λοιπόν Παγκόσμια Ημέρα δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά -ειδικά ενόψει τέτοιων σοβαρών εξελίξεων. Ωστόσο, η υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει ένας τέτοιου είδους εορτασμός, είναι διπλή. Μπορεί, δηλαδή, καταρχήν να υπομνηματίσει μια κατάσταση, η οποία βαίνει επιδεινούμενη -καθώς τα εργασιακά, κοινωνικά κεκτημένα, ύστερα από πολυετείς αγώνες, των γυναικών, περιστέλλονται και υποχωρούν. Και παράλληλα μπορεί να δώσει την αφορμή για εγρήγορση, να λειτουργήσει δηλαδή ως «στάση» για περίσκεψη ενόψει ενός αγώνα διαρκείας, προκειμένου να υπάρξουν ουσιαστικές και πραγματικές πρόοδοι.
Τα δεδομένα κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά είναι. Γιατί η επιδεινούμενη, π.χ. εργασιακή ανισότητα των γυναικών δεν αφορά μόνο την ευρωπαϊκή ήπειρο και την κρίση που τη μαστίζει, αλλά επεκτείνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα στοιχεία, που έδωσε στη δημοσιότητα, με αφορμή τη φετεινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, είναι αποθαρρυντικά: είκοσι χρόνια μετά από την Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ στο Πεκίνο για τις γυναίκες, «το ποσοστό, παγκοσμίως, της συμμετοχής των γυναικών στον ενεργό πληθυσμό πέρασε από το 52.4% στο 49.6%». Στο παγκόσμιο, επίσης, επίπεδο, οι πιθανότητες εισόδου των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι κατά 27% λιγότερες από εκείνες των ανδρών, σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό και, μάλιστα, αυτή η διαφορά, όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά σε περιοχές του κόσμου, όπως η νότιος και ανατολική Ασία, αυξάνεται...
Για μια νέα προσέγγιση του ζητήματοςΗ μεγάλη λοιπόν, η παγκόσμια εικόνα, όπως και η περιφερειακή, η ευρωπαϊκή και βέβαια, η τοπική, η εθνική, της χώρας μας κάθε άλλο παρά αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Αποτελούν ενδείξεις γενικότερης οπισθοδρόμησης. Μιας οπισθοδρόμησης, η οποία όμως δεν αφορά μόνο τα δικαιώματα των εργαζόμενων γυναικών, αλλά γενικότερα τα δικαιώματα όλων των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, εκείνων ακριβώς που έχουν ανάγκη τη στήριξη του κράτους πρόνοιας, των κοινωνικών προγραμμάτων. Με άλλα λόγια, η χειραφέτηση του «μισού του ουρανού» επιβάλλει την επιστροφή στο βασικό διακύβευμα: στην υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους μέσα από την οικοδόμηση ενός νέου αναπτυξιακού, οικονομικού προτύπου. Ενός προτύπου που θα δίνει στην απασχόληση και την εργασιακή ισότητα, όλη τη βαρύτητα που απαιτεί η κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη, σε αντίθεση με την άεργη ανάπτυξη και το βάθεμα όλων των ανισοτήτων (έμφυλων, ταξικών, περιουσιακών, κ.α.), που αυτή συνεπάγεται. Υπό αυτό το πρίσμα, ημέρες σαν την εν λόγω αποκτούν χρησιμότητα: εκείνη του σηματωρού για μια νέα προσέγγιση του ζητήματος της ισότητας.