18ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΚραυγές και ψίθυροι Του Στράτου ΚερσανίδηΤαινίες που αφουγκράζονται τις κραυγές των ανθρώπων σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης καθώς και τους ψιθύρους της ιστορίας προβλήθηκαν και φέτος στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Με πολύπλευρη θεματολογία, η οποία εστιάζει κυρίως στα σύγχρονα κοινωνικά πολιτικά προβλήματα, οι ταινίες θέτουν ερωτήματα και προσπαθούν να κινητοποιήσουν συνειδήσεις ώστε να δρομολογηθούν οι λύσεις.
Σε ένα τόσο μικρό σημείωμα είναι αδύνατον να «χωρέσει» το πολύχρωμο κινηματογραφικό μωσαϊκό που ξεδιπλώθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες του φεστιβάλ. Έτσι με ένα ούτως ή άλλως ελλιπές κείμενο θα επιχειρήσω να μεταφέρω μια μικρή γεύση εστιάζοντας κυρίως στις ελληνικές ταινίες.
Αρχίζω με τον Απόστολο Καρακάση και το ντοκιμαντέρ «Επόμενος σταθμός Ουτοπία», όπου ο σκηνοθέτης παρακολουθεί το αυτοδιαχειροστικό πείραμα της ΒΙΟ.ΜΕ., αποκαλύπτοντας την «κρυμμένη» πλευρά των γεγονότων, αποστασιοποιημένα και χωρίς ωραιοποιήσεις. Γιατί τα πράγματα έχουν συχνά όχι δύο αλλά περισσότερες πλευρές. Το σίγουρο είναι πως ο αγώνας συνεχίζεται και πως η παρούσα κυβέρνηση της Αριστεράς οφείλει να πράξει ό,τι είχε υποσχεθεί: να δώσει λύση υπέρ των εργαζομένων του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου της ΒΙΟ.ΜΕ.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 4 χρόνων από τη λειτουργία του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης (ΚΙΑ) στη Θεσσαλονίκη, η Χρύσα Τζελέπη και ο Άκης Κερσανίδης, επιμελούνται σκηνοθετικά το ντοκιμαντέρ «Solitaire ou Solidaire» (Μόνος ή Αλληλέγγυος;) παρουσιάζοντας τη δράση του και το πώς παρέχει υπηρεσίες υγείας σε ανασφάλιστους Έλληνες και ξένους. Το ενδιαφέρον είναι ότι, με αφορμή το ΚΙΑ, ξεδιπλώνεται ένα ολόκληρο κίνημα αλληλεγγύης το οποίο ξεκινά από το 2011, με την απεργία πείνας 300 μεταναστών και φθάνει μέχρι σήμερα, με τα όσα συμβαίνουν με το μεγάλο κύμα των προσφύγων.
Η Μαριάννα Οικονόμου με το «Ο πιο μακρύς δρόμος» αφηγείται τις περιπέτειες δύο προσφύγων κουρδικής καταγωγής από το Ιράκ και τη Συρία, οι οποίοι έχουν φυλακιστεί και κατηγορούνται για διακίνηση ανθρώπων. Μέσα από τις σπαρακτικές αφηγήσεις των δύο πρωταγωνιστών της αναδεικνύει το πώς τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες.
Ο «Σιωπηλός μάρτυρας» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, είναι η ξενάγηση στη φυλακή Τρικάλων, η οποία έκλεισε το 2006, μέσα από τις αφηγήσεις ανθρώπων που έχουν στενή σχέση μαζί της. Ανθρώπινες ιστορίες αλλά και ένα μυστικό που αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα, συνθέτουν μια σημαντική ταινία καταγραφής της μνήμης.
Στη φυλακή μας οδηγεί και ο Μενάλαος Καραμαγγιώλης, με τη «Δεύτερη ευκαιρία». Ήρωάς ένας νεαρός Ουκρανός, ο Γιόνας ο οποίος έχει καταδικαστεί για διακίνηση ναρκωτικών. Όμως στη φυλακή αρπάζει την ευκαιρία που του δίνεται, γράφεται στο σχολείο της φυλακής, αριστεύει και φτάνει να δώσει πανελλαδικές εξετάσεις στο Πολυτεχνείο.
«Μακροβούτι» λέγεται η ταινία της Ιρίνα Μπόικο, η οποία αφηγείται την ιστορία του Βρεζ από την Αρμενία. Ο Βρεζ είναι ανάπηρος από 8 μηνών, στα 4 του χρόνια έμαθε να γράφει και να διαβάζει μόνος του, στα 18 γράφει το πρώτο του βιβλίο, στα 20 πουλά τον πρώτο του πίνακα και στα 33 του είναι παντρεμένος και πατέρας μιας κόρης. Χωρίς υπερβολές, με απλή και ήρεμη σκηνοθεσία, αποφεύγει το μελό και δίνει μια ταινία γεμάτη αισιοδοξία.
Η Λυδία Κώνστα, με «Το φως πυκνώνει», σκηνοθετεί μια ταινία για την προσέγγιση των λαών μέσα από την ψύχραιμη αντιμετώπιση των τραυμάτων της Ιστορίας. Συγκεκριμένα των ναζιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα. Αφορμή είναι μια έκθεση καλλιτεχνών με αυτό το θέμα και ένας ηλικιωμένος γερμανός που έχει υπηρετήσει στη Βέρμαχτ. Δεν ξεχνάμε, συγχωρούμε αλλά και διεκδικούμε. Αυτό το τελευταίο ήταν που έλειψε, από την εύστοχη, κατά τα άλλα, και δυνατή σε συναισθήματα ταινία.
Ο Νίκος Νούλας στο «Γεια σας και καλή αντάμωση, ως νικητές», μέσα από τις αφηγήσεις του ήρωα πολεμιστή του ΔΣΕ, Ηλία Μεταλλίδη, και με σημαντικό αρχειακό υλικό, μας μεταφέρει στο Γράμμο και το Βίτσι και τις μάχες που δόθηκαν εκεί το 1948-1949. Μια καθαρά στρατευμένη ταινία, που ήταν άλλωστε και επιδίωξη του σκηνοθέτη.
Η δράση του αγωνιστή της εθνικής αντίστασης, γιατρού Θάνου Παπαθεοδώρου, είναι το θέμα της ταινίας «Όλοι στο βουνό», του Αλέξανδρου Παπαηλιού. Ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί τα βήματα του Παπαθεοδώρου με αφορμή ένα ταξίδι μνήμης που πραγματοποιούν τα παιδιά του.
Η Ανζελίκ Κουρούνη, στο «Χρυσή Αυγή: Προσωπική υπόθεση», προσπαθεί να εξερευνήσει το τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι ενός χρυσαυγίτη.
Αυτά εν συντομία από το 18ο Φετσιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαονίκης. Γνωρίζω πως πολλοί κινηματογραφιστές μπορεί να αισθανθούν αδικημένοι, αφού εκτός από την έλλειψη του χώρου, υπάρχουν και πολλές ταινίες που δεν κατάφερα να δω μιας και το κείμενο πρέπει να παραδοθεί έγκαιρα. Ζητώ ταπεινά συγνώμη και από αυτούς αλλά και από τους αναγνώστες της «Εποχής».
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Πέρα από τα βουνά» (Shan he gu ren) του Ζία Ζανγκέ: Το 1999, στην πόλη Φενγιάνγκ, δύο παιδικοί φίλοι, ο ανθρακωρύχος Λιανγκσί και ο ιδιοκτήτης βενζινάδικου Ζανγκ, είναι ερωτευμένοι με την ίδια κοπέλα, την Τάο. Η τελευταία διαλέγει τελικά τον πιο ευκατάστατο οικονομικά, τον Ζανγκ. Οι δυο νέοι παντρεύονται και αποκτούν ένα γιο, τον Ντόλαρ. Όμως το 2014, το ζευγάρι χωρίζει και ο Ντόλαρ μεταναστεύει στην Αυστραλία μαζί με τον επιχειρηματία πατέρα του. Τα χρόνια έχουν περάσει, φτάσαμε στο 2025, ο Ζανγκ έχει χρεοκοπήσει, ο Ντόλαρ σχεδόν δεν ξέρει κινέζικα και δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τον πατέρα του. Το μόνο που θυμάται για τη μητέρα του είναι το όνομά της, Τάο. Μια εμπεριστατωμένη ματιά στο μέλλον της Κίνας από έναν σκηνοθέτη ο οποίος βλέπει πως η πατρίδα του και οι συμπατριώτες του αρχίζουν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα ταυτότητας.
«Η κυρία και το φορτηγάκι» (Lady in the van) του Νίκολας Χάιτνερ: Μια ηλικιωμένη εκκεντρική άστεγη, η Μέρι Σέφερντ, η οποία ζει μέσα σε ένα παλιό φορτηγάκι, παρκάρει έξω από το σπίτι του θεατρικού συγγραφέα, Άλαν Μπένετ. Θα μείνει έξω από το σπίτι του Άλαν 15 ολόκληρα χρόνια και κάτι που ξεκίνησε ως μία άτυπη εξυπηρέτηση, θα αλλάξει τις ζωές και των δύο ανθρώπων.
«Η απόφαση» (Krigen) του Τομπίας Λίντχολμ: Ο Κλάους Πίτερσεν υπηρετεί στο Αφγανιστάν, ενώ η γυναίκα του, Μαρία, προσπαθεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή στη Δανία, μαζί με τα τρία παιδιά τους. Όμως όταν ο Κλάους και οι άνδρες του βρεθούν αναπάντεχα ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, αυτός πρέπει να πάρει μια απόφαση η οποία θα έχει συνέπειες για αυτόν και την οικογένειά του.
«Μια ανάσα» (Ein atem) του Κρίστιαν Τσούμπερτ: Η Έλενα μεταναστεύει για οικονομικούς λόγους στη Γερμα��ία και πιάνει δουλειά ως παιδαγωγός ενός μικρού κοριτσιού, της Λότε. Όμως μια μέρα η Λότε χάνεται χωρίς να αφήσει ίχνη, η Έλενα επιστρέφει στην Ελλάδα αλλά καταζητείται ως ύποπτη για την απαγωγή του κοριτσιού. Η μητέρα της Λότε, μέσα στην απελπισία της για την εξαφάνιση της κόρης της, αγνοεί τις συμβουλές του συζύγου της και της αστυνομίας και ταξιδεύει στην Ελλάδα για να ανακαλύψει τα ίχνη της Έλενας.
«Η μεγάλη διάσωση» (The finest hours) του Κρεγκ Γκιλέσπι: Φεβρουάριος του 1952, μια σφοδρή καταιγίδα πλήττει τη Νέα Αγγλία. Ένα τάνκερ κόβεται στα δύο, το πλήρωμα κινδυνεύει. Τέσσερις άνδρες της ακτοφυλακής με ένα μικρό σκάφος, αψηφώντας τον κίνδυνο, σπεύδουν να βοηθήσουν τους παγιδευμένους ναυτικούς.
«Δεύτερη μητέρα» (Que horas ela volta?) της Άνα Μουιλαέρτ: Μια γυναίκα εργάζεται ως οικονόμος και νταντά για πολλές δεκαετίες στην ίδια οικογένεια. Όταν έρχεται στην ίδια πόλη η κόρη της οι ισορροπίες διαταράσσονται.
«Kung Fu Panda 3» των Αλεσάντρο Καρλόνι, Τζένιφερ Γιου.
«Περηφάνια και προκατάληψη Ζόμπι» (Pride and prejudice and zombies) του Μπαρτ Στιρς: Η λογοτεχνική ηρωίδα της Τζέιν Όστιν έρχεται αντιμέτωπη με ορδές αρπακτικών ζόμπι.
«Η περίπτωση του Οιδίποδα» (Der fall O) του Ράινερ Σάιμον: Ελλάδα 1944. Σ’ ένα ορεινό γερμανικό στρατόπεδο κοντά στους Δελφούς, ο διοικητής του, καθηγητής της κλασικής φιλολογίας πριν τον πόλεμο, αποφασίζει να γυρίσει ταινία με θέμα την ιστορία του Οιδίποδα. Η αντιπολεμική αυτή ταινία ήταν η πρώτη που γυρίστηκε (1991) σε συνεργασία της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της εταιρείας Toro, από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, και του Έλληνα παραγωγού, Μηνά Τσοχατζόπουλου (Max Roman).
•