Τη συνέντευξη πήρε η Τζέλα ΑλιπράντηΑπό την κριτική στα κλειστά σύνορα, η ΕΕ στη συμφωνία της με την Τουρκία αποφάσισε να το θέσει σαν επίσημη πολιτική, προβλέποντας ακόμα και επιστροφή προσφύγων, που αντιτίθεται στις διεθνείς συμβάσεις.Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ ήταν, και αυτό είχαμε αποσπάσει, να διατηρηθεί το status quo του βαλκανικού διαδρόμου, μέχρι ότου στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής να δημιουργούταν ένας νόμιμος τρόπος εισόδου των προσφύγων στην Ευρώπη. Αυτή η συμφωνία παραβιάστηκε μονομερώς. Καταγγέλθηκε από όλους, αλλά δημιούργησε de facto γεγονότα. Δεν γίνεται να πεις σε μια χώρα με το ζόρι τι να κάνει, ούτε να κάνεις πόλεμο. Επομένως, αυτό που έκανε η επόμενη Σύνοδος ήταν να πιστοποιήσει ένα γεγονός που ήδη υπήρχε. Δεν νομίζω ότι η πρόταση που θα είχε να κάνει η ελληνική κυβέρνηση και γενικά η αριστερά, ήταν να παραμείνει απλά η Ειδομένη. Η πρόταση θα έπρεπε να είναι να παραμείνει ανοιχτός αυτός ο δρόμος και να φτιαχτεί ένας νόμιμος. Ξέρω ότι μπορεί να σχολιαστεί ειρωνικά, για πρώτη φορά, όμως, εγκαταστάθηκε και ένας νόμιμος δρόμος για να πηγαίνουν οι πρόσφυγες στην Ευρώπη, η επανεγκατάσταση από την Τουρκία, χωρίς να περνάνε το Αιγαίο και να υπάρχουν αυτές οι εικόνες που βλέπουμε στις ειδήσεις. Αυτές οι εικόνες δεν είναι νίκη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τότε τις κατακρίναμε. Επίσης, ειπώθηκε ότι θα υπάρξει και μετεγκατάσταση από αυτούς που έχουν παγιδευτεί στην Ελλάδα. Το αρνητικό, που γίνεται μια πολύ έντονη κριτική, κατά την άποψή μου με σωστά στοιχεία, αλλά υπερβολική, είναι ότι όποιος έρχεται στην Ελλάδα, θα επιστρέφεται στην Τουρκία, εφόσον δεν εγκρίνεται το άσυλό του. Αυτό είναι οριακό, αλλά εντός ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μένει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί. Και η κυβέρνησή μας έχει αποφασίσει να εφαρμοστεί τηρώντας τους διεθνείς κανόνες, δηλαδή ο καθένας να έχει δικαίωμα αίτησης ασύλου, με δικαίωμα προσφυγής σε περίπτωση απόρριψης. Αν απορριφτεί και η προσφυγή, τότε θα επιστρέφεται στην Τουρκία. Εγώ προσωπικά συμφωνώ με αυτό. Θα ήθελα να γίνεται αλλιώς, αλλά για να γίνουν συμφωνίες, χρειάζονται δύο. Δεν ξέρω αν θα μπορέσει να εφαρμοστεί η συμφωνία, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε, γιατί η άλλη λύση είναι πολλές Ειδομένες και αυτό είναι κατάφωρη παραβίαση δικαιωμάτων.
Εφόσον, όμως, η Τουρκία αναγνωριστεί σαν ασφαλής χώρα, δεν υπάρχει κίνδυνος οι περισσότερες αιτήσεις ασύλου να κρίνονται σαν απαράδεκτες και να επιστρέφονται; Και κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί μια χώρα ασφαλής, όταν υπάρχουν καταγγελίες για καταπάτηση δικαιωμάτων των προσφύγων;Είναι πιθανό να κρίνονται σαν απαράδεκτες. Εμείς δεν έχουμε νομοθετική ανάγκη να θεωρήσουμε την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα, επομένως οι υπηρεσίες ασύλου μας θα συνεχίσουν να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Εδώ πέρα, όμως, υπάρχει μια παρανόηση τι εννοούμε ασφαλής τρίτη χώρα. Εννοούμε πως ένας πρόσφυγας πολέμου, ο Σύρος για παράδειγμα που είναι αναγνωρισμένος, να μπορεί να ζητήσει και να πάρει άσυλο και να είναι υπό προστασία. Αυτό συμβαίνει στην Τουρκία πέντε χρόνια τώρα, υπάρχει αναβάθμιση του ασύλου της, που πλησιάζει τα ευρωπαϊκά κεκτημένα, τους παρέχεται η δυνατότητα για εργασία και εκπαίδευση. Πέντε χρόνια τώρα δεν υπάρχουν καταγγελίες για μαζική παραβίαση δικαιωμάτων, μπορεί βέβαια να υπήρξε μεμονωμένα. Όλοι αυτοί που φωνάζουν σήμερα για την Ελλάδα, ποτέ δεν φώναξαν πριν για την Τουρκία. Έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα, που κατά την άποψή μου, είναι υποκριτικό. Μπορεί να μπερδεύεται με το εξής: η Τουρκία δεν είναι ασφαλής χώρα για ένα Κούρδο. Αυτό, όμως, δεν είναι θέμα ασφαλούς τρίτης χώρας, αλλά είναι θέμα ασφαλούς χώρας καταγωγής. Η εξατομικευμένη διαδικασία για το άσυλο εγγυάται το διεθνές δίκαιο. Δεν είναι μια διαδικασία 40 λεπτών, αλλά 10-14 ημερών. Νομίζω, λοιπόν, ότι παρέχονται όλα τα εχέγγυα για μια διαδικασία που θα αποδίδει το δικαίωμα του πρόσφυγα στην ασφάλεια. Αυτό είναι το δικαίωμά του, όχι το να πάει στη Γερμανία ή στον Καναδά, αυτό είναι δεύτερο δικαίωμα.
Αναβάθμιση της υπηρεσίας ασύλουΜέχρι τώρα η υπηρεσία ασύλου της Ελλάδας είναι υποστελεχωμένη. Πώς θα ανταποκριθεί στον όγκο δουλειάς; Και έπειτα τίθεται και το ζήτημα των κριτηρίων του ασύλου.Πρέπει να καταγραφεί ότι η νομοθεσία ασύλου και τα κριτήρια δεν θα αλλάξουν σε τίποτα απ’ ό,τι γνωρίζαμε. Την άλλη βδομάδα καταθέτουμε ένα νομοσχέδιο που θα αναβαθμίζει την υπηρεσία ασύλου, προβλέποντας αρκετές προσλήψεις, βάσει των κριτηρίων που γίνονταν πάντα. Ούτε σε αυτό θα αλλάξει κάτι, θα παραμείνει η ίδια διευθύντρια ασύλου, που αναμόρφωσε την υπηρεσία και έχει κάνει πολύ καλή δουλειά. Ακόμα και με αυτές τις προσλήψεις, όμως, δεν γίνεται να ανταποκριθούμε στον όγκο δουλειάς και γι’ αυτό η Ευρώπη έχει αναλάβει να στείλει περίπου 2.000 ειδικούς επιστήμονες πάνω στο άσυλο. Έχουμε φτιάξει ένα πλάνο συνεργασίας, ώστε να γίνουν αυτές οι διαδικασίες απευθείας στα νησιά. Είναι ένα στοίχημα, είναι πολύ δύσκολο, αλλά από τη δική μας την πλευρά πρέπει να προσπαθήσουμε να το κερδίσουμε.
Έχει δημιουργηθεί ένα ζήτημα με τα κέντρα καταγραφής και πιστοποίησης. Πολλές ΜΚΟ έχουν δηλώσει πως αν αλλάξει το καθεστώς τους σε κλειστού τύπου, θα αποχωρήσουν. Τι χαρακτήρα, λοιπόν, θα έχουν;Ο χαρακτήρας των κέντρων καταγραφής θα είναι αυτός που ήταν εξ ορισμού πάντα. Θα είναι κλειστά κέντρα. Οι άνθρωποι μπαίνουν μέσα, κάνουν μπάνιο, παίρνουν καθαρά ρούχα, τρώνε και ξεκουράζονται και έπειτα πάνε στη διαδικασία καταγραφής. Στο τέλος υπάρχουν οι υπηρεσίες ασύλου και δικαιωμάτων και ασκούν ή όχι τα δικαιώματά τους. Αν τα ασκήσουν, παραμένουν μέσα στο κέντρο, μέχρι να βγει η απόφαση. Αν όχι, την άλλη μέρα ή σε δύο, επιστρέφονται στην Τουρκία. Δεν πρόκειται για προαναχωρησιακά κέντρα, όπως η Κόρινθος, ή κράτησης, όπως η Αμυγδαλέζα. Δεν κρατούνται, είναι υπό περιορισμό και αν υπάρχει υπερπληθυσμός θα μεταφέρονται αλλού. Όταν πάρουν άσυλο είναι τελείως ελεύθεροι. Οι ΜΚΟ μας κατηγορούν για καταπάτηση δικαιωμάτων, που δεν υπάρχει, γιατί θα ακολουθηθούν όλες οι διαδικασίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με την κοινωνία στάθηκαν αλληλέγγυοι τόσο καιρό στους πρόσφυγες.
Μορφή στο χάοςΟι 30.000 νέες θέσεις φιλοξενίας θα έχουν χαρακτήρα πιο μόνιμης διαμονής, με τα καινούργια δεδομένα;Θα είναι ανοιχτές δομές προσωρινής φιλοξενίας. Χρειαζόμαστε άμεσα 50.000 θέσεις, όπως τις ονομάζω, χωρίς να είμαι περήφανος για αυτό, στοιχειώδους αξιοπρέπειας. Αυτό θα πει να έχουν στέγη, τροφή, νερό, τουαλέτα και γιατρό. Πρέπει να δώσουμε στο χάος μια μορφή. Σε δεύτερο επίπεδο θα κάνουμε πιο μόνιμες εγκαταστάσεις, τώρα μπορεί να φτιάξουμε 50 κακές, αλλά σε δυο μήνες 20 καλές. Θα είναι σαν τον Ελαιώνα, με ανθρώπινες συνθήκες. Θα κάνουμε διαχωρισμό οικογενειών Σύρων, Αφγανών για να μην υπάρχουν εντάσεις, ασυνόδευτων κτλ και θα κουμπώσουμε δίπλα υπηρεσίες δικαιωμάτων, υγειονομικού, ασύλου, μετεγκατάστασης. Αυτή η κατάσταση δεν θα φτιάξει αμέσως, αν δουλέψουμε καλά, θα πάρει ένα μήνα. Το ζήτημα θα λυθεί, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με την κοινωνία θα το λύσει.
Οι δήμοι πώς σκοπεύουν να κινηθούν; Θα λάβουν ενεργό ρόλο σε αυτό;Με τους δήμους γνωρίζετε τα προβλήματα που υπάρχουν, η πρώτη αντίδραση είναι να πάνε οι πρόσφυγες στο διπλανό δήμο. Τώρα πια έχουμε βρει ένα mondus vivendi. Δεν έχουμε άριστες σχέσεις, ωστόσο νομίζω ότι καλυτερεύουν συνέχεια και η τοπική αυτοδιοίκηση μαθαίνει από το πρόβλημα και εμείς μαθαίνουμε πώς να συμπεριφερόμαστε με μεγαλύτερο σεβασμό στους δήμους και πώς να χειριζόμαστε μαζί την κατάσταση. Είναι προφανές ότι η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να ενταχθεί στην προσπάθεια, χρειάζονται νομοθετικές ρυθμίσεις, είναι στα σκαριά, αλλά δεν είμαστε και σε μια κοινωνία αγγέλων, η πρώτη αντίδραση είναι αρνητική. Η κυβέρνηση πρέπει να τους μεταπείσει ήπια και είμαι αισιόδοξος ότι θα συμβεί.
Καμία πιθανότητα βίαςΠώς θα χειριστεί το υπουργείο το ζήτημα της Ειδομένης;Δήλωσα στη Βουλή ότι η κυβέρνηση έχει το στοίχημα μέσα σε ένα μήνα να λυθεί η κατάσταση στην Ειδομένη, με πειθώ και κίνητρα. Να πούμε, δηλαδή, σε αυτούς τους απελπισμένους ανθρώπους ότι υπάρχουν χώροι να πάνε, που θα έχουν δικαίωμα μετεγκατάστασης και καλύτερες συνθήκες. Η βία είναι έξω από το μυαλό μας, δεν είναι στη λογική της αριστεράς.
Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης από την Ελλάδα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες πώς θα κινηθεί και τι θα διεκδικήσει γενικά η κυβέρνηση από την ΕΕ;Θα συνεχίσουμε τις διεκδικήσεις μας στο ίδιο μοτίβο. Η μετεγκατάσταση όσων έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα αποτελεί νόμιμο διάδρομο και πρέπει να επιβληθεί. Το προσφυγικό, όμως, είναι πολυπαραγοντικό. Οι αντιδράσεις μετά το χτύπημα στις Βρυξέλλες ποιες θα είναι; Η Πολωνία ήδη δήλωσε ότι δεν θα δεχθεί τη μετεγκατάσταση. Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι τα πάντα ζήτημα προθέσεων, αλλά δυνατοτήτων. Το χτύπημα θα μας αφαιρέσει δυνατότητες που θα πρέπει να επανακτήσουμε.