Του Κώστα Βογιατζή*Τέσσερα χρόνια, τόσο πυκνά σε εξελίξεις και γεγονότα όσο ποτέ μετά τη Μεταπολίτευση. Και, όμως, μας φαίνεται σαν χτες η μέρα εκείνη που τον αποχαιρετίσαμε στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας. Ήταν μια συνέλευση, ειπώθηκε τότε, εκείνος ο αποχαιρετισμός.
Και επειδή ο Γιάννης, μέσα σε όλα τα άλλα, σήμαινε και πολιτικές διαδικασίες, εκείνη τη μέρα συνέπεσε να έχει προγραμματιστεί η συνδιάσκεψη της ΑΚΟΑ. Θυμάμαι πάντα τα λόγια του προέδρου Αλέξη Τσίπρα, στην παρέμβαση του στις διαδικασίες της συνδιάσκεψης. «Έφυγε ικανοποιημένος βλέποντας το δημιούργημά του, τον ΣΥΡΙΖΑ, να βρίσκεται σε καλό δρόμο». Πράγματι, ενάμιση μήνα μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ πήγαινε στο 17% και μετά άλλο ένα μήνα, στο 27%.
Τον Γιάννη Μπανιά τον γνώρισα το 1976, μετά την εκλογή του στην ΚΕ του ΚΚΕ Εσωτερικού από το 1ο (9ο ) συνέδριο του κόμματος. Όμως, ήταν η τριετία 1977–1980 που είχαμε στενή πολιτική συνεργασία, εγώ σαν μέλος του Γραφείου της ΚΟΕ (κομματική οργάνωση επιστημόνων) και εκείνος σαν καθοδήγηση κατ’ ευθείαν από την ΚΕ. Από τότε η κομματική μας συμπόρευση δεν έπαψε ποτέ, μέχρι που ο Γιάννης έφυγε από τη ζωή.
Η άποψη που δικαιώθηκεΑκολούθησε το 1982, η εκλογή του Γιάννη στη θέση του γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ Εσωτερικού, που συνοδευόταν και από την ανάδειξη στην ηγεσία μιας σειράς στελεχών από την γενιά του, αλλά και νεότερους. Μια ομάδα στελεχών που θα έπαιρνε τη σκυτάλη από τη γενιά της Εθνικής Αντίστασης. Το κόμμα είχε υποστεί σοβαρή ήττα στις εκλογές του 1981 και η χώρα έμπαινε στην περιπέτεια της πασοκικής διακυβέρνησης, της οποίας τα αποτελέσματα γνωρίζουμε πολύ καλά σήμερα. Το κόμμα υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Μπανιά έπαιρνε στάση κριτικής στήριξης αρχικά, της πρώτης μη δεξιάς κυβέρνησης της χώρας μετά από δεκαετίες, για να περάσει αργότερα σε στάση αντιπολιτευτική, όταν η πασοκική διακυβέρνηση υιοθετούσε δεξιά πολιτική. Ήταν το 1983-84, όταν ο Γιάννης επεσήμανε ότι η ηγεσία του ΚΚΕ έκανε ακριβώς το αντίθετο και πέρναγε στην πολιτική του μορατόριουμ.
Αυτή η πολιτική, που ο Γιάννης Μπανιάς προσδιόριζε στο κόμμα, ήταν που έφερε το πολύ καλό για το ΚΚΕ Εσωτερικού ποσοστό 3,42% στις Ευρωεκλογές του 1984. Ευρωεκλογές που είχαν ιδιαίτερη πολιτική σημασία και πόλωση, αφού ο Αβέρωφ είχε θέσει θέμα πτώσης της κυβέρνησης, αν τις κέρδιζε.
Ακριβώς, όμως, το θέμα της στάσης της Αριστεράς απέναντι στο κόμμα και την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ήταν που θα ταλάνιζε το ΚΚΕ Εσωτερικού και θα οδηγούσε στη διάσπασή του. Σήμερα ξέρουμε ποια άποψη δικαιώθηκε.
Σήμερα το κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κυρίαρχη πολιτική δύναμη της χώρας και αποτελεί τον κορμό της κυβέρνησης.
Πορεία στην έρημοΜετά τη διάσπαση, ο Γιάννης Μπανιάς και όσοι τον ακολούθησαν στο ΚΚΕ Εσωτερικού Ανανεωτική Αριστερά, έμπαιναν σε μία πορεία στην έρημο, που δεν μπορούσαν να ξέρουν πόσο θα κρατούσε. Όμως, ήταν μια πορεία που σηματοδοτούσε την επιλογής της άλλης λύσης, της λύσης της Αριστεράς, απέναντι σε απόψεις της μιας ή της άλλης πασοκικής-σοσιαλδημοκρατικής επιλογής. Ή, ακόμα, συνεργασίας με τέτοιες πολιτικές δυνάμεις.
Ακριβώς, λοιπόν, η αντίληψη αυτή της λύσης της Αριστεράς δημιουργούσε από τότε εν σπέρματι ,την προοπτική της δημιουργίας του ΣΥΡΙΖΑ και επρόκειτο να είναι η κατάληξη της μακράς πορείας στην έρημο. Είναι χαρακτηριστικό το σύνθημα με το οποίο κατέβηκε στις εκλογές του 1989 το ΚΚΕ εσωτερικού Α.Α: «Η ψήφος που μένει στην Αριστερά».
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για εικοσαετή πορεία στην έρημο, 1987–2007, αφού με τις εκλογές του 2007 μπαίνει σε δρόμο ο ΣΥΡΙΖΑ (παρά τα μπρος πίσω που ακολούθησαν) και υπάρχει και ο συμβολισμός της εκλογής του Γιάννη Μπανιά στη Βουλή.
Στο μεταξύ το 2001, με αφορμή την αποκορύφωση της εφαρμογής νεοφιλελεύθερης πολιτικής από την κυβέρνηση Σημίτη, που ήταν το νομοσχέδιο Γιανίτση, δημιουργείται ο Χώρος Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς, που αποτέλεσε τον προπομπό του ΣΥΡΙΖΑ. Πρωταγωνιστής στη δημιουργία του ο Γιάννης Μπανιάς. Δεν ήταν τυχαίο που τα γραφεία της κίνησης ήταν στα γραφεία της ΑΚΟΑ. Άλλωστε, η ΑΚΟΑ είχε αυτοπροσδιοριστεί σαν πολιτική δύναμη που εργάζεται για την ανασύνθεση της Αριστεράς.
Ενότητα και ανασύνθεση της ΑριστεράςΑν, λοιπόν, έχει γίνει λόγος για την ανιδιοτελή εμμονή του Γιάννη Μπανιά, πρόκειται για την εμμονή του στην ανάγκη ενότητας και ανασύνθεσης της Αριστεράς. Αυτή η ενότητα και ανασύνθεση της Αριστεράς, στο βαθμό που υλοποιήθηκε, έκανε την Αριστερά κυρίαρχη πολιτική δύναμη της χώρας.
Στη σημερινή, ιδιαίτερα δύσκολη, συγκυρία με τη χώρα μέσα στη δίνη της οικονομικής και της προσφυγικής κρίσης, η Αριστερά προσπαθεί να είναι το αποκούμπι του ελληνικού λαού. Αποτελεί διακριτό πολιτικό πόλο και πέρα από τα σύνορα της χώρας. Δουλεύει και παλεύει σταθερά για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κάθε μιας από τις δύο μεγάλες κρίσεις και αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις προοδευτικές δυνάμεις μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών.
Σ’ αυτές τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, μας λείπει ιδιαίτερα η πολιτική συμβολή του Γιάννη. Έχουμε καθήκον να προσπαθήσουμε να καλύψουμε το δυσαναπλήρωτο κενό που μας άφησε και αυτό να το κάνουμε στα πλαίσια της βασικής πολιτικής αντίληψης, που, μαζί με εκείνον, σειρά συντρόφων και συντροφισσών υπηρέτησε.
*Μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ.