Υπάρχει διέξοδος για την κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ελλάδα; 
Με το που ξέσπασε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας σερ Ε. Γκρέι προέβλεψε διορατικά: «Τα φώτα σβήνουν πάνω από την Ευρώπη». Δεν θα ήταν υπερβολικό να υποστηρίξουμε ότι μετά την εφαρμογή, για μια μακριά περίοδο, των ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών και ιδιαίτερα με την κρίση ρατσισμού που αγκαλιάζει σήμερα την ευρωπαϊκή ήπειρο με αφορμή την προσφυγικό ζήτημα, τα φώτα σβήνουν και πάλι πάνω από την Ευρώπη. Οι τυφλές δυνάμεις του ρατσισμού –ο οποίος έγινε και επίσημη κρατική πολιτική σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες- και της άκρας, ακόμα και φασιστικής δεξιάς, αναβιώνουν επικίνδυνα στην ευρωπαϊκή ήπειρο και την απειλούν με μια νέα εποχή των τεράτων.
Όλοι οι σοβαροί αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την τύχη τού σημερινού οικοδομήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που με τόσες ελπίδες ξεκίνησε πριν μερικές δεκαετίες.
Υπάρχει διέξοδος;Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στη διακυβέρνηση της χώρας και η πτώση του παραδοσιακού μεταπολιτευτικού δικομματισμού αποτέλεσε, στο πολιτικό πεδίο, το αποκορύφωμα μιας σειράς κοινωνικών και πολιτικών αγώνων – γενικές απεργίες, κινήματα πλατειών, εκλογικές διαδικασίες κλπ - με στόχο την απεμπλοκή της χώρας από τα μνημόνια και τις καταστροφικές συνέπειες της εσωτερικής υποτίμησης και των ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Η υπογραφή του 3ου Μνημονίου, παρά το γεγονός ότι ήταν αποτέλεσμα αφόρητων οικονομικών και πολιτικών εκβιασμών, αποτέλεσε μια στρατηγική ήττα τόσο για τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και για την ελληνική, και, από μια άποψη, και για την ευρωπαϊκή αριστερά.
Το ελληνικό «υπόδειγμα» - η εφαρμογή των καταστροφικών κυριολεκτικά πολιτικών των λεγόμενων «θεσμών» - αποτελεί εξέλιξη η οποία υπονομεύει την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η καταστρατήγηση των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι συνεχείς εκβιασμοί, τα τελεσίγραφα, η άρνηση, επί της ουσίας, κάθε είδους διαπραγμάτευσης, το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2015 και οι συνεχιζόμενες αφόρητες πιέσεις και εκβιασμοί, όπως απέδειξαν και αποκαλύψεις των συνομιλιών των στελεχών του ΔΝΤ, για την υιοθέτηση ακόμα πιο αντικοινωνικών μέτρων έχουν μέχρι σήμερα αποδείξει ότι στο δρόμο της «διαπραγμάτευσης» με τις κυρίαρχες, οικονομικά και πολιτικά, νεοφιλελεύθερες δυνάμεις της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν υπάρχει διέξοδος για την παραπαίουσα ελληνική οικονομία και τη βαριά πληγωμένη, σε όλα τα επίπεδα, ελληνική κοινωνία. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις, τόσο η ευρωπαϊκή δεξιά, σε όλες τις εκφάνσεις της, όσο και οι μεταλλαγμένες ηγεσίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, επιχειρούν να δώσουν λύσεις στην κρίση του νεοφιλελεύθερου, καπιταλιστικού μοντέλου με ακόμα πιο ισχυρή δόση νεοφιλελευθερισμού. Το ελληνικό «πειραματόζωο» δείχνει σήμερα στους ευρωπαίους εργαζομένους το εφιαλτικό τους μέλλον.
Ποια είναι λοιπόν η διέξοδος;
Η αντίληψη ότι η έξοδος από το ευρώ και πολύ περισσότερο η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει, στα πλαίσια ενός εθνικού κεϋνσιανού μοντέλου, μακροπρόθεσμη διέξοδο για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία και κοινωνία, σημαίνει εγκατάλειψη της πάλης για μια «άλλη Ευρώπη», για μια νέα αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η έξοδος δεν αποτελεί, δεν πρέπει να αποτελεί, στόχο της ριζοσπαστικής αριστεράς.
Το ζήτημα, όμως, παραμένει, και τίθεται το ερώτημα πώς θα αντιμετωπίσει η σημερινή ελληνική κυβέρνηση τις αφόρητες πιέσεις και τη συνέχιση του καταστροφικού μοντέλου, που προκαλεί πραγματική ασφυξία στην ελληνική κοινωνία. Τα νέα μέτρα που απαιτούν οι «θεσμοί», δεν προσφέρουν διέξοδο και επιτείνουν την ήδη αφόρητη κατάσταση, εξέλιξη που αποδυναμώνει και υπονομεύει τη σημερινή κυβέρνηση. Η πολιτική των «θεσμών» αποβλέπει στην ανατροπή της κυβέρνησης, την κατάρρευση του «αριστερού υποδείγματος» και κυρίως στην «τιμωρία» του ελληνικού λαού, ο οποίος, παρά την πρωτοφανείς τρομοκρατικές προτροπές τους, ψήφισε δύο φορές τον ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως βροντοφώναξε «Όχι» σε εκείνο το ανεπανάληπτο δημοψήφισμα. Οι «θεσμοί», στην ουσία οι κυρίαρχες ευρωπαϊκές ελίτ, κυνικοί, ανηλεείς και δεσποτικοί, έχουν κηρύξει πόλεμο πρωτοφανών διαστάσεων στην ελληνική κοινωνία.
Η αναμονή για αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών, με την αποδυνάμωση των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων στη σημερινή ενωμένη Ευρώπη, εφαρμόζοντας ταυτόχρονα τα μνημόνια, μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για την ελληνική κοινωνία. Οι δυνάμεις της αριστεράς και βασικά το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς - παρά τα βήματα που έχουν γίνει σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία, ακόμα και στη Βρετανία με την αλλαγή στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος - καθώς και τα κινήματα δεν είναι προς το παρόν σε θέση να εμποδίσουν την εφαρμογή, μέχρι τέλους, της σημερινής πολιτικής, που μοιραία θα καταλήξει στην πλήρη εξαθλίωση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία αργά ή γρήγορα θα παρασύρει και τη σημερινή κυβέρνηση.
Η εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού προγράμματοςΗ ελληνική κυβέρνηση είναι πλέον υποχρεωμένη, αφού αναγνωρίσει την αποτυχία των «διαπραγματεύσεων» και την έλλειψη αποφασιστικής υποστήριξης στα πλαίσια της Ευρώπης, να προχωρήσει, ενημερώνοντας αναλυτικά τον ελληνικό λαό, σε μονομερή εφαρμογή του προγράμματός της. Η κυβέρνηση πρέπει να είναι σαφής. Πρέπει να δηλώσει ότι δεν πρόκειται πλέον να υποκύψει σε τελεσίγραφα, απειλές και εκβιασμούς και ότι πολιτικό της πρόγραμμα είναι αυτή τη φορά αδιαπραγμάτευτο.
Η κυβέρνηση, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων, τομών και ριζικών αλλαγών στη χώρα - το συνεδριακό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σε πρώτη φάση επαρκές - ασφαλώς και θα εμπνεύσει τόσο τους εργαζόμενους και τα πλατιά στρώματα της ελληνικής κοινωνία, αλλά και τους εργαζόμενους, τις δυνάμεις της αριστεράς, της οικολογίας και των κινημάτων σε κάθε γωνιά της ηπείρου, ώστε να βρει την αναγκαία υποστήριξη. Πρωταρχικός στόχος μιας κυβέρνησης της Αριστερά σε μια χώρα της Ευρώπης είναι, πρέπει να είναι, η μάχη για την εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού προγράμματος. Αυτό είναι, ιδιαίτερα σήμερα, το καθήκον της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα μας.
Τι θα σημάνει όμως η άμεση εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού προγράμματος; Οι κυρίαρχες οικονομικά και πολιτικά δυνάμεις, και βασικά οι πολιτικοί εκπρόσωποι του γερμανικού και γαλλικού καπιταλισμού, σε συνεργασία με το αστικό σύστημα εξουσίας στο εσωτερικό τής χώρας, ασφαλώς και θα κηρύξουν στην κυβέρνηση οικονομικό και πολιτικό πόλεμο. Θα είναι οι κύριο εχθροί της κυβέρνησης, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι όλης της Ευρώπης θα είναι οι άμεσοι σύμμαχοι της.
Η κυβέρνηση πρέπει να ζητήσει από το ευρωπαϊκό κίνημα τόσο των χωρών του Νότου όσο και αυτών του Βορρά -πολιτικά κόμματα, συνδικάτα, μαζικά κινήματα, προσωπικότητες, εκπροσώπους του πνεύματος και της τέχνης- να υποστηρίξουν την απόφαση του ελληνικού λαού να δώσει στη χώρα του τον αγώνα για την απαλλαγή από τη σημερινή καταστροφική πολιτική. Το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, τα κόμματα και οι οργανώσεις του αντικαπιταλιστικού ρεύματος, τα κόμματα της ριζοσπαστικής οικολογίας και τα μαζικό κινήματα έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν αποφασιστικά μια ελληνική κυβέρνηση της Αριστεράς και μαζί με αυτή και τον αγώνα των ευρωπαίων εργαζομένων για ριζικούς μετασχηματισμούς σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού προγράμματος στην Ελλάδα σήμερα αποτελεί την πιο φιλοευρωπαϊκή πολιτική.
Αν η εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού αριστερού προγράμματος προκαλέσει την αποπομπή της χώρας ή την εξώθηση της σε αποχώρηση από την ευρωζώνη, αυτή η εξέλιξη θα είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας πολιτικής ρήξης με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της Ευρώπης και δεν θα είναι, δεν πρέπει να είναι, η προϋπόθεσή της. Η υποχρεωτική αλλαγή του νομίσματος μέσα σε αυτές τις συνθήκες - αν τελικά αυτή παρανόμως και σε αντίθεση ακόμα και με τους υπάρχοντες ευρωπαϊκούς κανόνες επιβληθεί από τους «εταίρους» - δεν θα αποτελεί επιλογή αλλά εξαναγκασμό. Δεν θα πρόκειται για εθνική αναδίπλωση στα πλαίσια ενός νέου στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά για μια αναγκαστική πορεία για τη σωτηρία της χώρας και σε τελευταία ανάλυση και για τη σωτηρία της ίδιας της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Η εφαρμογή των μνημονίων δεν είναι το μικρότερο κακό, αλλά το μεγαλύτερο εμπόδιο στην πάλη κατά της πολιτικής της διαρκούς λιτότητας και της πρωτοφανούς φτωχοποίησης. Ένας «ενάρετος» οικονομικός κύκλος στη βάση των μνημονίων, ακόμα κι αν μπορούσε να επιτευχθεί, όπως ευελπιστούν ορισμένοι ακόμα και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, μοιραία θα είναι βασισμένος πάνω στα ερείπια των κατακτήσεων των εργαζομένων και του κοινωνικού κράτους. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις είναι ενδεικτικές.
Ασφαλώς και χρειάζεται προετοιμασία για μια αλλαγή πορείας, πάνω από όλα, όμως, χρειάζεται πολιτική βούληση, επιστροφή στις συνεδριακές αποφάσεις, πρωτοβουλίες τόσο στο κοινοβούλιο όσο και κυρίως στο κίνημα, σύνδεση με την κοινωνία και προσφυγή στην ελληνικό λαό.
Η αποχώρηση και κυρίως η βίαιη αποπομπή οποιασδήποτε χώρας από την ευρωζώνη θα προκαλέσει, κατά πάσα πιθανότητα, μια κρίση όχι τόσο οικονομική και πολιτική, ασφαλώς θα έχει και τέτοιες συνέπειες, όσο κυρίως ευρωπαϊκής προοπτικής – το ζήτημα που θα τεθεί είναι ποια χώρα στη συνέχεια θα έχει σειρά – κρίση που πιθανά θα ανοίξει τον Ασκό του Αιόλου υπονομεύοντας την ύπαρξη τόσο της ευρωζώνης όσο και την ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ενδεχόμενο, εξάλλου, να διασπαστεί η σημερινή Ευρώπη σε Ευρώπη «δύο ταχυτήτων» - όπως επιθυμεί ένα τμήμα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού - ή ακόμα και να επιστρέψει στην Ευρώπη των εθνικών καθεστώτων στη βάση των σημερινών στρατηγικών επιλογών, δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Στον αστερισμό της επερχόμενης καπιταλιστικής κρίσηςΑυτή η πιθανότητα ήδη κυοφορείται στις σημερινές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξέλιξη που επιταχύνεται από τη νέα φάση της οικονομικής κρίσης, που ήδη απειλεί την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, καθώς και από τις απρόβλεπτες συνέπειες της προσφυγικής κρίσης. Δεν είναι τυχαίο ότι πέντε μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα και μόνο η Deutsche Bank είναι εκτεθειμένη σε παράγωγα στο ύψος του εξωφρενικού ποσού των 55 τρισ. ευρώ, περισσότερο από κάθε άλλη τράπεζα στον κόσμο! Το παγκόσμιο απόθεμα χρεών, τόσο το κρατικό όσο και το ιδιωτικό – παρά την εφαρμογή σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών- αυξήθηκε από 142 τρισ. ευρώ στα 2007 σε 200 τρισ. στα 2015 με αποτέλεσμα το ποσοστό του στο παγκόσμιο ΑΕΠ να αυξηθεί από το 269% στο 286%. Η κρίση της Lehman Brothers στα 2008 δεν ήταν παρά ένα απλό κρυολόγημα μπροστά στην επερχόμενη επιδημία ασθενειών που απειλεί τον χρηματιστικό τομέα, τον πιο ισχυρό πυλώνα του σύγχρονου παγκόσμιου καπιταλισμού. Οι τεράστιες «φούσκες» του χρηματοπιστωτικού τομέα οδηγούν το «μηχανισμό» της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας αργά ή γρήγορα στη δίνη του τριγώνου των Βερμούδων με απρόβλεπτες συνέπειες.
Η κυβέρνηση οφείλει σε κάθε περίπτωση να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει, από κοινού με τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, όλα τα πιθανά ενδεχόμενα έχοντας επίγνωση ότι σε κάθε περίπτωση θα βρεθεί στο στόχαστρο του αστικού συστήματος εξουσίας σε Ελλάδα και Ευρώπη. Το δημοψήφισμα του περασμένου Ιουλίου, ωστόσο, απέδειξε ότι η μεγάλη πλειοψηφία του εργαζόμενου λαού, οι μισθωτοί, οι άνεργοι, κυρίως οι νέοι, καθώς και οι συνταξιούχοι, ψήφισαν εντελώς συνειδητά γνωρίζοντας τους κινδύνους από τη σύγκρουση με τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες οικονομικά και πολιτικά δυνάμεις.
Το ελληνικό «πείραμα» της κυβέρνησης της Αριστεράς θα εδραιωθεί και θα αποκτήσει προοπτική, αν εμπνεύσει και συμβάλει στην πυροδότηση συνολικότερων αλλαγών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε αυτή την περίπτωση, η απαλλαγή από τα Μνημόνια της καταστροφής – ακόμα και αν επιβληθεί βίαια στη χώρα η έξοδος από την ευρωζώνη - θα αποτελεί μια αναγκαία μεταβατική φάση, όχι προς τα πίσω, στην εθνική αναδίπλωση, αλλά προς τα εμπρός, στη μακριά και δύσκολη πορεία των κοινών αγώνων των ευρωπαϊκών λαών, από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια – είτε οι χώρες τους βρίσκονται στην ευρωζώνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε όχι - για μια νέα αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ενοποίησης, για τη δημιουργία μιας «άλλης», θεμελιακά νέας, δημοκρατικής, κοινωνικής και ελκτικής Ευρώπης.
Για να θυμηθούμε και τους μεγάλους δασκάλους μας: ένα βήμα εμπρός, δύο βήματα πίσω.
Τάκης Μαστρογιαννόπουλος