Συμφέρον όλων να βγει η Ελλάδα από το κάδρο της ευρωπαϊκής κρίσηςΑναλύοντας το ενδεχόμενο διπλής συμφωνίας
Τη συνέντευξη πήρεο Παύλος Κλαυδιανός Οι εκπρόσωποι των θεσμών ταξίδεψαν στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η παρουσία τους εκεί και στην ομάδα Εργασίας του Γιούρογκρουπ ήταν προγραμματισμένη από καιρό. Πώς κρίνεις αυτή την εξέλιξη;Για να ερμηνεύσει κανείς την επιστροφή των θεσμών στις Βρυξέλλες θα πρέπει να λάβουμε υπόψη το κλίμα που προκύπτει από τις μέχρι τώρα συναντήσεις. Είναι σαφές πως όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές, δηλαδή η κυβέρνηση, το ΔΝΤ και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, θέλουν να κλείσει η αξιολόγηση. Και, μάλιστα, ο ορίζοντάς τους είναι το τέλος του Ιουλίου, προκειμένου να αποτραπούν ενδεχόμενα αναπάντεχα «ατυχήματα» για την Ευρωζώνη. Στο μεσοδιάστημα αυτό, πέραν της εκκρεμούς αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα βρίσκεται υπό την πίεση της νέας νομισματικής πολιτικής και ειδικά των αρνητικών επιτοκίων, ενώ ακόμα μεγαλύτερη πίεση θα ασκείται στο σύστημα των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών εταιρειών και στις επενδύσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Επιπλέον, το προσφυγικό θα είναι ακόμα ανοιχτό, με όλες τις εκδοχές πιθανές, ενώ στις 20 Ιουλίου θα πρέπει η Ελλάδα να εξοφλήσει τα 2,3 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ. Επιστέγασμα όλων αυτών είναι το δημοψήφισμα στη Βρετανία, όπου αν υπερψηφιστεί το Brexit, τότε θα είναι αναπόφευκτες οι υπεραντιδράσεις των διεθνών αγορών, ανοίγοντας έτσι μια ρωγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που κανείς δεν ξέρει πώς θα επουλωθεί. Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως είναι προς το συμφέρον όλων η Ελλάδα να μην είναι στο κάδρο μέχρι τον Ιούλιο.
Κρίσιμη η συνάντηση στην Ουάσιγκτον Επομένως κρίνεις πως η συνάντηση στην Ουάσιγκτον είναι κρίσιμη για την επίτευξη μιας συμφωνίας;Πράγματι είναι κρίσιμη. Όμως, υπάρχει μια σημαντική αντίφαση, η οποία θα κρίνει και την πορεία των διαπραγματεύσεων. Παρά την προφανή, όπως είπα, πρόθεση όλων να βγει η Ελλάδα από το κάδρο, ούτε οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, ούτε το ΔΝΤ έχουν υποχωρήσει στο ελάχιστο στις θέσεις τους. Ωστόσο, φαίνεται πως υπάρχει μια σιωπηρή, μέχρι στιγμής, συμφωνία ως προς την ικανοποίηση της πρόβλεψης των θεσμών πως το δημοσιονομικό κενό θα είναι έως το 2018 της τάξης του 3% του ΑΕΠ. Αυτός ο στόχος είναι διπλάσιος από αυτόν που εισηγείται η Ελλάδα, όμως είναι ταυτόχρονα και σαφώς μικρότερος από αυτόν που προβλέπει το ΔΝΤ (4,5-5%). Επομένως, αν πράγματι υπάρξει αποδοχή αυτού του σκέλους, τότε θα ανοίξει ο δρόμος ώστε στο Γιούρογκρουπ να επιβεβαιωθεί αυτή η συμφωνία και να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις στις υπόλοιπες εκκρεμότητες.
Σύμφωνα με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο ετοιμάζονται δύο σχέδια συμφωνίας, ένα με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ένα με το ΔΝΤ, με το δεύτερο να φαίνεται πως θα είναι επαχθέστερο του πρώτου. Πώς ερμηνεύεις αυτή την εξέλιξη;Καταρχάς να υπενθυμίσω πως δεν πρόκειται για πρωτότυπη κίνηση. Ακολουθείται το ίδιο μοντέλο με αυτό που είδαμε την άνοιξη του 2014, λίγο πριν τις ευρωεκλογές, όταν το Γιούρογκρουπ είχε ανακοινώσει πως το ελληνικό πρόγραμμα είναι «on track» («σε καλό δρόμο»), αλλά οι εκταμιεύσεις θα γίνονταν σταδιακά και σε συνάρτηση με την ικανοποίηση των επιμέρους εκκρεμοτήτων. Αυτό βέβαια τότε χαιρετήθηκε, καθώς έπρεπε να υποστηριχθεί το περιβόητο επιχείρημα του success story. Σήμερα, λοιπόν, με αυτά τα δύο σχέδια επιχειρείται να επιτευχθεί μια καταρχήν συμφωνία, η οποία θα επιτρέψει να γίνει η συνάντηση την άλλη βδομάδα στο ΔΝΤ με θέμα την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Αν συμβεί αυτό, αν δηλαδή συμφωνηθεί ο στόχος για εξοικονόμηση του 3% του ΑΕΠ έως το 2018, τότε θα δοθεί η εντύπωση πως η συμφωνία προχωρά, παρά τις εκκρεμότητες.
Υπάρχει το ενδεχόμενο να ισχύσουν και οι δύο συμφωνίες;Αυτό που ελπίζεται από ευρωπαϊκής και ελληνικής πλευράς είναι ότι η πορεία της ελληνικής οικονομίας θα διαψεύδει τις προβλέψεις του ΔΝΤ για υψηλότερο ΑΕΠ. Άλλωστε, δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα διαψευστεί το ΔΝΤ, το αντίθετο συμβαίνει με τελευταίο παράδειγμα την λανθασμένη πρόβλεψη που είχε κάνει για το 2015 πως το ΑΕΠ θα έπεφτε κατά 7%.
Προαπαιτούμενα για το χρέοςΑνέφερες πως η συνάντηση του ΔΝΤ θα συζητήσει το χρέος...Η συζήτηση θα κινηθεί σε γενικό πλαίσιο, καθώς είναι πολύ νωρίς ακόμα να μπει η συζήτηση στην ουσία. Ακόμα, όμως, και για να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση προαπαιτείται συμφωνία στο πλαίσιο του ασφαλιστικού και του φορολογικού, για το οποίο δημοσιεύεται αναλυτικό ρεπορτάζ μου στο «Κεφάλαιο» του Σαββάτου, όπως και η αποτύπωση του οδικού χάρτη για την αντιμετώπιση της διαχείρισης των κόκκινων δανείων. Το τελευταίο είναι ακόμα σε εκκρεμότητα, με το ΔΝΤ να αμφισβητεί το ενδεχόμενο δημιουργίας δημοσιονομικών πλεονασμάτων μέσω των μέτρων, ώστε να χρηματοδοτηθεί η ελληνική οικονομία. Γι’ αυτό επιμένει το ΔΝΤ πως αυτά μπορούν να προκύψουν μονάχα από τις εισπράξεις μέσω του τραπεζικού συστήματος, το οποίο θα αποκτήσει ρευστότητα μόνο αν απελευθερωθούν τα «αιχμάλωτα», λόγω των κόκκινων δανείων, κεφάλαια.
Από την άλλη, μπαίνει και πάλι στο τραπέζι από τη Γερμανία η συζήτηση περί ιδιωτικοποιήσεων. Γιατί;Η συζήτηση αυτή είναι σαν το λάστιχο, που τεντώνεται ή χαλαρώνει ανάλογα με τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται: ανάλογα, δηλαδή, με το σημείο στο οποίο βρίσκεται η διαπραγμάτευση, με τη σχέση μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ, με την πορεία της συζήτησης για το χρέος, κ.λπ. Το πώς, μάλιστα, αντιμετωπίζεται το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων δείχνει ποιες θα είναι οι συνέπειες για τη διευθέτηση του χρέους.
Η συζήτηση περί αξιολόγησης, από πλευράς όλων των μερών, καταλήγει κάθε φορά στην άποψη πως η επιτυχής έκβασή της θα είναι το ορόσημο για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Έχει βάση αυτή η σκέψη;Εάν η Ευρωζώνη βρισκόταν σε φάση οικονομικής ανόδου, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι θα μπορούσαν να δρομολογηθούν διαδικασίες που θα επισπεύσουν την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Να θυμίσω πως το ΔΝΤ, αλλά και η ΕΚΤ στις πρόσφατες εκθέσεις τους τονίζουν τη μεγάλη αβεβαιότητα για το διεθνές και κυρίως το ευρωπαϊκό περιβάλλον. Σε τέτοιο σημείο, μάλιστα, που ο κ. Ντράγκι δήλωσε την απαισιοδοξία του για τις εξελίξεις στην Ευρώπη, υπογραμμίζοντας πως η Ευρωζώνη δεν έχει επαρκείς αντοχές για να ανταπεξέλθει σε νέα εξωτερικά σοκ. Όταν ο κεντρικός τραπεζίτης υποχρεώνεται σε τέτοιες δηλώσεις είναι σαφές πως το διεθνές περιβάλλον δεν μπορεί να ευνοήσει μια αναπήδηση μιας οικονομίας που είναι στον πάτο του πηγαδιού τόσα χρόνια.
Επιχειρείται ενδιάμεση λύσηΤελικά πώς λειτούργησε, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, η αποκάλυψη των Wikileaks;Αυτό που στο τέλος έχει μείνει στο μυαλό όλων είναι πως το ΔΝΤ έχει μια θέση στην οποία θα επιμείνει πάση θυσία. Δείχνει πως το ΔΝΤ δεν διστάζει να ομολογεί την τακτική να σε φτάσει μέχρι την άκρη για να σε υποχρεώσει να σκύψεις το κεφάλι. Από την άλλη, ξεκαθαρίζει τη θέση του στην Γερμανία πως η ελάφρυνση του χρέους δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από την γερμανική κυβέρνηση αν απουσιάζει το ΔΝΤ.
Εν κατακλείδι, ποια κρίνεις πως θα είναι η εξέλιξη της αξιολόγησης;Αν μπορούσαμε να της δώσουμε ένα χαρακτηρισμό θα λέγαμε ότι επιχειρείται μια ενδιάμεση λύση, η οποία θα επιτρέπει να αρχίσει η συζήτηση για το χρέος αφενός, θα επιτρέπει στην ΕΚΤ να επαναφέρει διευκολύνσεις που είχε αφαιρέσει, αφετέρου, ενώ θα επιτρέπει στην Ελλάδα για τουλάχιστον τρεις μήνες να βγει έξω από το κάδρο της ευρωπαϊκής κρίσης.