Ο «Δρόμος του Μεταξιού» είναι στρωμένος με εκπλήξεις

Του Κωστή Γιούργου

Τα επείγοντα που απασχολούν την ελληνική και ευρω-ατλαντική επικαιρότητα φέρνουν, διά της τεθλασμένης, στο κέντρο του ενδιαφέροντος δύο διεθνείς εξελίξεις, διόλου άσχετες με αυτήν. Την είδηση, πριν λίγες εβδομάδες, ότι η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα αναλαμβάνει δράση, και την πιο πρόσφατη είδηση, από τη Βραζιλία αυτή, ότι η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή της χώρας αποφάσισε να παραπέμψει στην ολομέλεια πρόταση αποπομπής της Ντίλμα Ρούσεφ από το αξίωμα της προέδρου της χώρας.

Η δημιουργία μιας αναπτυξιακής τράπεζας από τις οικονομίες της Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής ( BRICS), εντοπίζεται αφετηριακά στη σύνοδο των BRICS στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής τον Μάρτιο του 2013. Η αναγγελία της ίδρυσης της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας (NDB) ακολούθησε ένα χρόνο μετά, στη σύνοδο στην Φορταλέζα της Βραζιλίας. Το στίγμα του εγχειρήματος έδωσε καθαρά η επόμενη σύνοδος, τον Ιούλιο του 2015 στην Ουφά της Ρωσίας. Προβληματισμένοι από την αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τις διακυμάνσεις στις τιμές του πετρελαίου, οι πέντε εταίροι δεσμεύτηκαν στο στόχο της εξασφάλισης της σταθερότητας και ανάπτυξης των οικονομιών τους στη βάση μιας ευρείας οικονομικής, χρηματοπιστωτικής, πολιτιστικής και πολιτικής συνεργασίας. Σε συμβολικό επίπεδο, η σύνοδος της Ουφά επιβεβαίωσε την αποτυχία της Δύσης να απομονώσει διεθνώς τη Ρωσία μέσω της επιβολής κυρώσεων. Σε πρακτικό επίπεδο έστειλε μήνυμα απεξάρτησης από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα: Η NDB «θα αποτελέσει τμήμα του νέου διεθνούς χρηματοπιστωτικού δικτύου, παράλληλα με το χρηματοπιστωτικό δίκτυο που τελεί υπό την αιγίδα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπου κυριαρχεί η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ». Στόχος, η στήριξη, μέσω χορήγησης πιστώσεων σε εμπορικές τράπεζες, «μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που ασφυκτιούν χρηματοδοτικά» και η υποστήριξη αναπτυξιακών προγραμμάτων και έργων υποδομής, που «θα μειώσει δραστικά τη στενότητα που περιορίζει τις αναπτυσσόμενες χώρες επί μακρόν».

Αποκλίσεις και υπερβάσεις

Η «καθυστέρηση» από το Ντέρμπαν μέχρι την ανακοίνωση των BRICS ότι διευθετήθηκαν και τα τελευταία ανοιχτά ζητήματα και ότι η νέα τράπεζα είναι έτοιμη να διαθέσει πιστώσεις, αποδόθηκε σε διαφορές στα επιμέρους εθνικά συμφέροντα, στην άνιση ανάπτυξη των οικονομιών τους και, κυρίως, στη φροντίδα αποφυγής του ενδεχόμενου η τράπεζα να περιέλθει στον έλεγχο του Πεκίνου, αν η Κίνα κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος του αρχικού κεφαλαίου. Όμως το ότι οι BRICS δεν ταυτίζονται ως προς τους γεωπολιτικούς τους στόχους δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά διεθνή κανόνα. Ανάλογα, η απόκλιση στους ρυθμούς ανάπτυξης δεν δρα αποθαρρυντικά, αλλά ως πρόκληση, η υπέρβαση της οποίας αποτελεί βασικό λόγο ύπαρξης των BRICS. Το κυρίαρχα καθοριστικό είναι ότι πρόκειται για χώρες που ο πληθυσμός τους ξεπερνά το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και παράγουν το 1/3 του παγκόσμιου πλούτου. Χώρες που, με το συνολικό ΑΕΠ τους να έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία κατά 300%, εν συγκρίσει με το ισχνό 60% των ανεπτυγμένων χωρών, μπορούν να επηρεάσουν την αρχιτεκτονική της διεθνούς οικονομίας, που για πρώτη φορά μεταπολεμικά οικοδομείται ερήμην των ΗΠΑ.

Αποθεματικό ταμείο

Εν όψει των παραπάνω, λίγους εξέπληξε το ότι η Κίνα κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλαίου εκκίνησης, εξασφαλίζοντας ότι η έδρα της NDB θα είναι η Σαγκάη, με τη θέση του προέδρου να καταλαμβάνεται εκ περιτροπής από όλες τις χώρες-μέλη. Οι οποίες προχωρούν, επιπλέον, στη δημιουργία ενός αποθεματικού ταμείου, στο οποίο η Κίνα θα καταθέσει 41 δισ. δολ., η Ρωσία, η Ινδία και η Βραζιλία από 18 και η Ν. Αφρική 5 δισ., και στο οποίο θα μπορούν να προσφεύγουν σε περίπτωση προβλημάτων με τους ισολογισμούς τους, παρακάμπτοντας την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Στην ίδια κατεύθυνση, αναζητούν νέα αναπτυξιακά πεδία, προσβλέποντας στην ολοκλήρωση της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και στην οικονομική ζώνη που δημιουργεί η Κίνα και σχεδιάζεται να φτάνει, διασχίζοντας την Κεντρική και τη Νότια Ασία, μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο λόγος για την περίφημη ζώνη του «Δρόμου του Μεταξιού». Ποιούς θα δυσαρεστούσε και ποιους όχι μια ενδεχόμενη μετεξέλιξη, σε υποθετικό χρόνο, του λιμανιού του Πειραιά σε πύλη εισόδου στη Γηραιά Ήπειρο; Ζούμε καιρούς μεταβατικούς; Τηρουμένων των αναλογιών, η Νότια Αφρική ως χώρα «κλειδί» στη Μαύρη Ήπειρο δεν έγινε δεκτή το 2010 στη λέσχη των BRICS;

Παραμερίζοντας το δολάριο και το ευρώ

Να προστεθούν δύο επιπλέον στοιχεία. Πρώτο, η σύσταση, με πρωτοβουλία της Κίνας, της Ασιατικής Επενδυτικής Τράπεζας Υποδομών (AIIB), στην οποία έχουν προσχωρήσει ήδη πάνω από 40 χώρες, ανήσυχες από τα σχέδια των ΗΠΑ να οργανώσουν –με γνώμονα τα δικά τους συμφέροντα και ερήμην Κίνας και Ρωσίας– το οικονομικό τοπίο της Ασίας και του Ειρηνικού στο πλαίσιο της Υπερ-Ειρηνικής Συνεργασίας (ΤΡP). Δεύτερο, η δημιουργία ενός ενιαίου νομίσματος, στην προοπτική εκτόπισηςτου δολαρίου και του ευρώ. Το τελευταίο αυτό αναμένεται να απασχολήσει τη σύνοδο των BRICS στο Νέο Δελχί το καλοκαίρι. Πράγμα που επαναφέρει τη σκέψη στην αρχή του νήματος, σε σύνδεση με πιθανές ανατρεπτικές εξελίξεις στο ζήτημα της αποπομπής ή μη της προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ από το αξίωμά της. Η Βραζιλία, κρίσιμος εταίρος των BRICS ως και εκ της γεωπολιτικής θέσης της στο νευραλγικό για της ΗΠΑ λατινοαμερικανικό χώρο, ταλανίζεται, ως γνωστό, από παρατεταμένη πολιτική αστάθεια, αποτέλεσμα των προσπαθειών της δεξιάς αντιπολίτευσης να ανατρέψει το κυβερνών αριστερό Κόμμα των Εργαζομένων (ΡΤ), επικαλούμενη οικονομικά σκάνδαλα και πολιτική διαφθορά. Ο τελευταίος που θα δυσαρεστούταν στη θέα ενός δεξιού προέδρου της Βραζιλίας στη σύνοδο των BRICS στο νέο Δελχί θα ήταν οι ΗΠΑ. Οι πρώτοι που θα πρέπει να ανησυχούν είναι οι BRICS. Οι υπόλοιποι περιμένουμε με ενδιαφέρον αν η πρόταση για την αποπομπή της Ρούσεφ συγκεντρώσει ή όχι, σήμερα Κυριακή, την πλειοψηφία των δύο τρίτων, που απαιτείται για να φτάσει η υπόθεση στη Γερουσία.

Ο «Δρόμος του Μεταξιού» είναι στρωμένος με εκπλήξεις

Tags