ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΗ ΔΑΜΙΑΝΟΜια δυνατή φωτιά Του Στράτου Κερσανίδη«(…) Και τι είναι αυτός ο μπαμπούλας πια της μεταναστευτικής παλίρροιας; (…) Οι οικονομικοί πρόσφυγες δεν πρόκειται να καταπιούν πολιτισμικά την Ελλάδα. Έτσι κι’ αλλιώς δεν έχουν εξουσία. (…) Εκείνο που θα μπορούσε να τσακίσει ένα πολιτισμό -κι αυτό πολύ δύσκολα γιατί οι λαϊκοί πολιτισμοί βρίσκονται στα κύτταρα -στοDΝΑ- των λαών, είναι η εξουσία (της Αμερικής και των πολυεθνικών εν προκειμένω) και οι πολιτικές γραμμές: Η μίμησις των εκ του πονηρού προτύπων που επιβάλλει η εξουσία, και όχι οι ταλαίπωροι μετανάστες. Δεν λένε “μπλιάχ”, ή “ουάουα” ή “φανταστικό” που σημαίνει αφάνταστο, (αφάνταστο = fantastik = φανταστικό!!!), ούτε οι Αλβανοί ούτε οι Κούρδοι ούτε οι Αφρικανοί. Το λένε οι Αμερικάνοι και τα μέσα ενημέρωσης. Και δυστυχώς λένε κι’ άλλα πολλά (…)»
Αυτά έλεγε ο Αλέξης Δαμιανός, σε συνέντευξή του στο Μίμη Τσακωνιάτη, το 2005. Και τα λόγια αυτά επέλεξα ως αντιπροσωπευτικά ενός ανθρώπου, ενός δημιουργού, ο οποίος άφησε βαθύ το αποτύπωμά του στον ελληνικό πολιτισμό και ειδικότερα στον ελληνικό κινηματογράφο. Με αφορμή το αφιέρωμα στον Αλέξη Δαμιανό που ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη και θα διαρκέσει ως την ερχόμενη Τετάρτη 11/5 στην Αλκυονίδα (Ιουλιανού 42-46), με τον τίτλο «Μια δυνατή φωτιά».
Ο Αλέξης Δαμιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921 και πέθανε το 2006. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού και στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ και, ως ηθοποιός εκείνα τα χρόνια, μαζί με την Αλέκα Παΐζη και το Γιώργο Σεβαστίκογλου ίδρυσαν το Λαϊκό Θέατρο. Αφού ασχολήθηκε με το θέατρο και έπαιξε διάφορους ρόλους ως ηθοποιός, το 1967 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, «Μέχρι το πλοίο». Σε αυτήν, ο ήρωάς του εγκαταλείπει τον τόπο του αναζητώντας το χαμένο παράδεισο στα ξένα. Η ταινία είναι βασισμένη στα διηγήματα «Το δαχτυλίδι» του Σπήλιου Πασαγιάννη και «Νανότα» του Γρηγόρη Ξενόπουλου και σε ένα λαϊκό τραγούδι.
Το 1971, η «Ευδοκία», έγινε μια ταινία-σταθμός για τον ελληνικό κινηματογράφο. Με τόλμη ο Δαμιανός στρέφεται εναντίον του συντηρητισμού της ελληνικής επαρχίας, του κοινωνικού συστήματος και των κατεστημένων αξιών. Οι ήρωές του, μια νεαρή πόρνη και ένας φαντάρος, βγαλμένοι μέσα από την αρχαία τραγωδία, συντρίβονται τελικά από την εξουσία της καθεστηκυίας αντίληψης.
Πέρασαν 24 χρόνια και το 1995, με τον «Ηνίοχο», ο Δαμιανός στοχάζεται επάνω στην ελληνική ιστορία και ιδιαίτερα στον Εμφύλιο, τις ρίζες του οποίοι αναζητά στο διχασμό ο οποίος υπήρχε και πριν από τον πόλεμο.
Η συνέχεια του προγράμματος είναι:
Κυριακή 8 Μάη: 14:00 «Μέχρι το πλοίο», 15:45 «Ευδοκία», 17:30 «Ηνίοχος», 20:15 «Λίγη φωτιά…» (για την ταινία Ηνίοχος, (ντοκ. 15’) 2004, σκηνοθέτης Δημήτρης Παντελιάς), 20:30 «Ο Αλέξης Δαμιανός συγγραφέας-ηθοποιός-σκηνοθέτης στο θέατρο» (παρουσίαση του βιβλίου «Η θεατρική όψη του Αλέξη Δαμιανού» από τον συγγραφέα Κ. Κυριακό, αν. καθηγητή Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Παν. Πατρών, εκδόσεις Αιγόκερως 200), «Το καλοκαίρι θα θερίσουμε» (1945 του Αλέξη Δαμιανού, θεατρικό αναλόγιο (50’) σε σκηνοθεσία Δημήτρη Παντελιά), 22:30 «Ο Αλέξης Δαμιανός στο θέατρο» (συζήτηση του συγγραφέα και των ηθοποιών με το κοινό).
Δευτέρα 9 Μάη: 18:00 «Αλέξης Δαμιανός», ο Έρωτας των πρώτων πλάνων (ντοκ. 50’) σκηνοθέτις Πένυ Παναγιωτοπούλου, 19:00 «Μέχρι το πλοίο», 20:30 «Αλέξης Δαμιανός o ανατρεπτικός», (συζήτηση), 21:15 «Κοιμάσαι άραγε;» για τον Αλέξη Δαμιανό, (15’) 2016, σκηνοθέτης Δημήτρης Παντελιάς, 21:30 «Το καλοκαίρι θα θερίσουμε», 22:30 «Ο Αλέξης Δαμιανός στο θέατρο» (συζήτηση).
Τρίτη 10 Μάη: 18:00 «Ο σκηνοθέτης τραγουδάει» (50’) Παρασκήνιο, σκηνοθέτης Λάκης Παπαστάθης, 19:00 «Ο Κλέφτης» (μικρού μήκους 20΄) ασπρόμαυρη, 1965, του Παντελή Βούλγαρη (1η εμφάνιση του Αλέξη Δαμιανού στον κινηματογράφο), 19:30 «Τον καιρό των Ελλήνων» (98’) έγχρωμη 1981, του Λάκη Παπαστάθη (πρωταγωνιστεί ο Αλέξης Δαμιανός), 21:00 «Ο Αλέξης Δαμιανός σκηνοθέτης και φίλος» (ο Γιάννης Σολδάτος παρουσιάζει τον Λάκη Παπαστάθη και τη σχέση του με τον Αλέξη Δαμιανό), 21:30 «Ευδοκία» (90΄) έγχρωμη, 1971, του Αλέξη Δαμιανού.
Τετάρτη 11 Μάη: 17:30 «Ηνίοχος», 20:00 «Λίγη φωτιά…» για την ταινία Ηνίοχος, (ντοκ 15’) 2004, σκηνοθέτης Δημήτρης Παντελιάς, 20:15 «Ο Αλέξης Δαμιανός στον Ηνίοχο», (συζήτηση), 21:00 μουσική από τις ταινίες του Αλέξη Δαμιανού, 21:30 «Ο Αλέξης Δαμιανός δημιουργός και άνθρωπος» (οι συντελεστές των ταινιών και φίλοι του θυμούνται στιγμές τους με τον Αλέξη),
22:30 Μουσική βραδιά με ρεμπέτικα τραγούδια και δημοτικά που αγαπούσε ο Αλέξης Δαμιανός. Ερμηνεύει η Ελένη Ροδά (η φωνή της Ευδοκίας στην ομότιτλη ταινία).
•
«ΨΕΥΤΗΣ ΗΛΙΟΣ» Η ιστορία συνεχίζεται Το 1994, ο Νικίτα Μιχάλκοφ με τον «Ψεύτη ήλιο», κέρδισε το ξενόγλωσσο Όσκαρ και το Βραβείο της Επιτροπής στο 47ο Φεστιβάλ των Κανών. Τότε, ο μεγάλος ρώσος σκηνοθέτης έβλεπε με κριτικό μάτι τη σταλινική περίοδο και με τρυφερότητα τους ανθρώπους, οι οποίοι από ήρωες βρέθηκαν ξαφνικά κατηγορούμενοι και είτε εκτελέστηκαν είτε εστάλησαν σε στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία. Ο στρατηγός Κότοφ ήταν ένας από αυτούς, τον οποίο βλέπουμε στο φινάλε της ταινίας να συλλαμβάνεται ενώ ένα αερόστατο με τη μορφή του Στάλιν πετάει στον ουρανό.
Πέρασαν πάνω από 20 χρόνια και ο Μιχάλκοφ αποφασίζει να δημιουργήσει μια τριλογία, σκηνοθετώντας ακόμη δύο ταινίες, τις «Ψεύτης ήλιος 2: Έξοδος» και «Ψεύτης ήλιος 3: Το οχυρό». Στην «Έξοδο», βλέπουμε πως ο Κότοφ έχει επιβιώσει από το σταλινικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και πολεμά τους ναζί. Μη έχοντας κανένα νέο από τη γυναίκα του, Μαρούσια και την κόρη του, Νάντια, πιστεύει πως έχουν πεθάνει. Στη συνέχεια, στο «Οχυρό», βλέπουμε τον Μίτια, τον άνθρωπο ο οποίος ευθύνεται για τη σύλληψη του Κότοφ, να είναι ταγματάρχης στην Κα Γκε Μπε. Ο ίδιος ο Στάλιν ζητά από τον Μίτια να βρει τον Κότοφ και να του αναθέσει μια δύσκολη αποστολή: Να ηγηθεί 15.000 ανδρών με σκοπό να καταλάβει ένα οχυρό που κρατούν οι ναζί μέσα στο σοβιετικό έδαφος. Ως αντάλλαγμα του προσφέρεται η αποκατάσταση του ονόματός του. Έτσι ο Κότοφ, στρατηγός ξανά, επιστρέφει στο σπίτι του στη Μόσχα. Εκεί θα ανακαλύψει πως η Μαρούσια ζει, έχει ξαναπαντρευτεί και περιμένει παιδί. Συντετριμμένος ξεκινά για την επικίνδυνη αποστολή του που ουσιαστικά είναι μια επιχείρηση-αυτοκτονία. Και ενώ ο στρατηγός μπαίνει μπροστά στη μάχη, η κόρη του, Νάντια, τον αναζητά μέσα στις φωτιές και τα χαρακώματα.
Προσωπικά, ενθουσιασμένος από την ταινία του 1994, τόσο αισθητικά όσο και πολιτικά, αδυνατώ να αντιληφθώ τη σκοπιμότητα της συνέχειάς της. Ο στόμφος και ο άκρατος διδακτισμός του Μιχάλκοφ γίνεται ενοχλητικός, ιδίως όταν γνωρίζουμε το θαυμασμό του για τη Ρωσία των Τσάρων. Και όπως και να το κάνουμε, άλλο πράγμα είναι η δημοκρατία και ο αντισταλινισμός και άλλο το τσαρικό καθεστώς.
Στρα. Κερ. ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Ο λύκος της ερήμου» (Theeb) του Νάτζι Αμπού Νουάρ: Το 1916, ενώ μαίνεται ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στην έρημο της Ιορδανίας ο μικρός βεδουίνος Τεέμπ, αποφασίζει να συνοδέψει σε ένα επικίνδυνο ταξίδι έναν βρετανό στρατιώτη. Βραβείο Σκηνοθεσίας στη Βενετία.
«Λευκοί ιππότες» (Les chevaliers blancs) του Γιοακίμ Λαφός: Μια μη κυβερνητική οργάνωση αναλαμβάνει να μεταφέρει από το Τσαντ, όπου μαίνεται εμφύλιος, 300 παιδιά για να υιοθετηθούν από οικογένειες στη Γαλλία. Μια δημοσιογράφος καταγράφει την ανθρωπιστική αυτή αποστολή. Είναι όμως έτσι;
«Ο ήχος της σιωπής» (Louder than bombs) του Γιοακίμ Τρίερ: Η φωτορεπόρτερ Ιζαμπέλ Ριντ έχει πεθάνει ξαφνικά πριν από τρία χρόνια και γίνεται προς τιμή της μια έκθεση φωτογραφίας. Έτσι ο άντρας της, Τζιν, θα συναντηθεί με τους δυο γιους του, τον Τζόνα, που λείπει καιρό, και τον Κόνραντ.
«Smac» του Ηλία Δημητρίου: Η Ελένη, στέλεχος σε τράπεζα, μαθαίνει πως πάσχει από καρκίνο, ενώ φιλοξενεί στο σπίτι της έναν άστεγο, τον Αντρέα. Η Ελένη ξεκινά τις θεραπείες ενώ η συμβίωση με τον Αντρέα αρχίζει να έχει προβλήματα. Μια αξιόλογη ταινία, που όμως, μετά από την πρώτη ώρα «φορτώνεται» με περιττά κλισέ.
«Mr. Right» του Πάκο Καμπέθας: Μια κοπέλα ερωτεύεται έναν γοητευτικό άνδρα. Αυτός όμως είναι επαγγελματίας εκτελεστής. Αισθηματική κωμωδία δράσης.
«Κάπτεν Αμέρικα: Εμφύλιος πόλεμος» (Captain America: Civil war) των Άντονι και Τζον Ρούσο: Απειλές για τον κόσμο και σωτήρες σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας.
«Friend request» του Σίμον Βερχόφεν: Ένα αίτημα φιλίας στο φέις μπουκ, η αρχή μιας τρομακτικής ιστορίας. Ταινία τρόμου.
Σινεφίλ