Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος ΚλαυδιανόςΤο Γιούρογκρουπ της προηγούμενης Δευτέρας υπήρξε, όντως, σημαντικό. Εσύ πώς το αξιολογείς;Πιστεύω ότι το αποτέλεσμα του Γιούρογκρουπ ήταν εξαιρετικά θετικό. Από τη μια μεριά συμφωνήθηκε το περιεχόμενο της αξιολόγησης, δηλαδή αναγνωρίζεται ότι η ελληνική πλευρά έχει υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της, όπως περιγράφονταν στη συμφωνία του Αυγούστου. Από την άλλη μεριά, μπαίνουν επιτέλους στο τραπέζι τα συγκεκριμένα εργαλεία που θα πετύχουν την απομείωση του βάρους του δημοσίου χρέους. Φυσικά, μένει να γίνει το οριστικό κλείσιμο της αξιολόγησης στο τέλος του μήνα, όπου θα έχουμε πλέον συγκεκριμένες λύσεις και σίγουρα μια μεγάλη αλλαγή στο οικονομικό κλίμα λόγω της άρσης της αβεβαιότητας.
Άρση της αβεβαιότηταςΣχετικά με το «δημοσιονομικό διορθωτή», δεν φοβίζει την κυβέρνηση το ότι ο μηχανισμός αυτός μπορεί να αποκτήσει μονιμότητα και να λειτουργεί ως διαρκής μηχανισμός ελέγχου;Αυτό είναι μια αλήθεια. Ο αυτόματος μηχανισμός θα λειτουργεί μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος ώστε να εγγυάται πως εάν αποκλίνουμε από τους στόχους θα εφαρμόζονται δημοσιονομικά μέτρα. Όμως, αν το δούμε ρεαλιστικά, αυτό ισχύει έτσι κι αλλιώς: Εφόσον η χώρα έχει δεσμευτεί σε συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους, σε κάθε περίπτωση απόκλισης από αυτούς θα πρέπει να εφαρμόζει διορθωτικά μέτρα. Η μόνη διαφορά είναι πως τα μέτρα θα λαμβάνονται σχετικά αυτόματα και δεν θα αναζητούνται κάθε φορά. Προσωπικά, πάντως, είμαι πεισμένος ότι θα πετύχουμε τους στόχους και δεν θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ποτέ ο αυτόματος μηχανισμός.
Ποιοι κατά τη γνώμη σου είναι οι βαθύτεροι λόγοι που η ελληνική οικονομία επέδειξε αυτή την αντοχή; Ποιες οι προοπτικές για το 2016;Η διαπραγμάτευση του 2015 και η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε μπορεί να είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά όχι στο βαθμό που περιέγραφαν διάφοροι καταστροφολόγοι. Άλλωστε, η αβεβαιότητα λειτουργεί εντονότερα σε συγκεκριμένες συνιστώσες του ΑΕΠ, όπως οι επενδύσεις που μειώθηκαν σημαντικά εντός του 2015, αλλά επηρεάζει λιγότερο την κατανάλωση, που αυξήθηκε οριακά το 2015. Τέλος, η μείωση των εισαγωγών λόγω των κεφαλαιακών ελέγχων βελτίωσε το εμπορικό ισοζύγιο και αυτό είχε θετική επίπτωση στην οικονομική μεγέθυνση. Μην ξεχνάμε, ακόμα, ότι η ελληνική οικονομία βρισκόταν ήδη από το 2013 στο χαμηλότερο σημείο της ύφεσης. Από ένα τέτοιο σημείο μόνο προς τα πάνω μπορούσε να πάει κανείς, δεν είναι δυνατόν μια οικονομία να συρρικνώνεται για πάντα. Η προσδοκία όλων είναι πως με το κλείσιμο της αξιολόγησης και τη ρύθμιση του χρέους θα έχουμε οριστική άρση της αβεβαιότητας και ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Μην ξεχνάμε, βέβαια, ότι η ελληνική οικονομία είναι σε δραματική κατάσταση με ανεργία 25% και θα πάρει καιρό μέχρι να επανέλθει το ΑΕΠ και η απασχόληση στα επίπεδα πριν την κρίση. Όμως, αυτό που προέχει τώρα είναι να ξεκινήσουμε το πρώτο βήμα.
Επιτακτική η επιτάχυνση μεταρρυθμίσεωνΠού οφείλεται η υπεραπόδοση εσόδων, ποια τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά; Έχει βάση η κριτική που ασκήθηκε ότι δεν μπορεί αυτή η απόδοση να έχει διάρκεια;Όσον αφορά γενικά το δημοσιονομικό αποτέλεσμα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που είναι δύσκολο να ανιχνεύσει κανείς με ακρίβεια. Καταρχάς, υπάρχουν αλλαγές στη μεθοδολογία: Για παράδειγμα, το 2015 εντάχθηκαν νέοι φορείς στη γενική κυβέρνηση που -εφόσον ήταν πλεονασματικοί- βελτίωσαν το συνολικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Από την άλλη, το αποτέλεσμα του 2015 επιβαρύνθηκε σημαντικά από τις παραχωρήσεις για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, λόγω της τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου των συμβάσεων το 2013. Όμως, υπάρχουν και στοιχεία ουσίας: Το 2015 εισπράξαμε σχεδόν 800 εκατ. φορολογικά έσοδα παραπάνω από όσα προβλέπαμε στον προϋπολογισμό που καταθέσαμε τον Οκτώβριο. Αυτό σημαίνει ότι η εισπραξιμότητα των φορολογικών μέτρων ήταν υψηλότερη από την αναμενόμενη και απαιτεί να αναθεωρήσουμε προς τα πάνω τις προβλέψεις των μελλοντικών εσόδων. Αντίστοιχα, ένα σημαντικό μέρος της συγκράτησης δαπανών έχει μόνιμα χαρακτηριστικά και δεν οφείλεται στην ταμειακή στενότητα. Με την ευκαιρία πρέπει να απαντήσω σε μια ανακρίβεια που επαναλαμβάνει συχνά η αντιπολίτευση: η δημιουργία ληξιπρόθεσμων δεν επηρεάζει το δημοσιονομικό αποτέλεσμα εφόσον υπολογίζεται σε δεδουλευμένη βάση και όχι ταμειακή, δηλαδή οι δαπάνες καταγράφονται στο έτος που δημιουργούνται οι υποχρεώσεις και όχι στο έτος που πληρώνονται. Σε γενικές γραμμές ένα σημαντικό μέρος του θετικού δημοσιονομικού αποτελέσματος του 2015 μεταφέρεται στα επόμενα έτη βελτιώνοντας το σενάριο βάσης.
Ποια είναι τα σημεία που, εξετάζοντας τις δημοσιονομικές εξελίξεις, σε κάνουν αισιόδοξο ότι οι στόχοι των επόμενων χρόνων θα υλοποιηθούν;Οι αποδόσεις των δημοσιονομικών μέτρων έχουν υπολογιστεί με βάση ρεαλιστικές υποθέσεις, πράγμα που προσφέρει βεβαιότητα στις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις. Το σημαντικότερο όμως είναι πως δεν έχουν προβλεφθεί έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής, την φορολογική συμμόρφωση, κλπ. όπως γίνονταν στο παρελθόν – και κατά κανόνα έπεφταν έξω. Αυτό μπορεί να δυσκόλεψε το σχεδιασμό των μέτρων, αλλά στην πράξη μας δίνει περιθώρια να πετύχουμε καλύτερο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο και να το αναδιανείμουμε με βάση τις κοινωνικές ανάγκες. Παράλληλα, όμως, καθιστά επιτακτική την επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων, όπως η επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η εφαρμογή σύγχρονων μέσων για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου, η αποκάλυψη κρυμμένων περιουσιακών στοιχείων, κλπ. Με άλλα λόγια, όσα περισσότερα καταφέρουμε να εισπράξουμε από τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φορολογικού μηχανισμού, τόσο πιο ουσιαστική κοινωνική προστασία θα μπορέσουμε να προσφέρουμε.
Ζήτημα αρχής η προστασία του δημόσιου χρήματος Σχεδιάζονται δομικές παρεμβάσεις στο δημοσιονομικό χώρο το επόμενο διάστημα που θα αλλάξουν το κλίμα και θα διευρύνουν το πλαίσιο άσκησης και της οικονομικής πολιτικής;Αυτή την περίοδο υλοποιείται ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο λογιστικό και αναφέρω ενδεικτικά: Το ενιαίο λογιστικό σχέδιο που θα καθιερώσει την ομοιόμορφη απεικόνιση των οικονομικών καταστάσεων στο σύνολο των φορέων της γενικής κυβέρνησης ακολουθώντας διεθνείς κανόνες σε δεδουλευμένη βάση, την αποκέντρωση της οικονομικής διαχείρισης με την κατάργηση των προληπτικών ελέγχων και την αντικατάστασή τους από κατασταλτικούς, την ανασκόπηση δαπανών που θα εξετάσει αναλυτικά τις δαπάνες κάθε φορέα και θα αξιολογήσει τη σκοπιμότητά τους με στόχο την ανακατανομή σε κοινωνικά δίκαιες και οικονομικά αποτελεσματικές χρήσεις και τέλος τη σύσταση του ενιαίου λογαριασμού διαθεσίμων που θα συγκεντρώσει τα ταμειακά διαθέσιμα του συνόλου των φορέων της γενικής κυβέρνησης σε μια ενιαία διαχείριση. Τα παραπάνω φαίνονται βαρετά λογιστικά θέματα και για αυτό δεν συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι θα επιφέρουν εξαιρετικά σημαντικές αλλαγές που εξασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ουσιαστικό πολιτικό θέμα. Η προστασία του δημόσιου χρήματος είναι ζήτημα αρχής που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποτιμήσουμε.