ΠΟΛΩΝΙΑΠοινικοποίηση της αυτοδιάθεσης του σώματος των γυναικών
Η βαθιά συντηρητική πολωνική κυβέρνηση, για άλλη μια φορά, αλλάζει τα ευρωπαϊκά δεδομένα και προτιμά την οπισθοδρόμηση. Στόχος της τώρα είναι η πλήρης απαγόρευση των εκτρώσεων.
Μέχρι στιγμής ήταν γνωστό ότι η Πολωνία είχε τους πιο αυστηρούς νόμους πανευρωπαϊκά σχετικά με τις αμβλώσεις. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται η διακοπή της κύησης μόνο εάν η μητέρα είναι θύμα βιασμού, διατρέχει κίνδυνο η ζωή της ή το έμβρυο έχει σοβαρά προβλήματα υγείας. Οι συνέπειες που επιφέρει η παράβαση, σύμφωνα με τον ισχύων νόμο, είναι ποινή φυλάκισης για τους γιατρούς που τελούν την επέμβαση, από το 1993, που έχει τεθεί σε ισχύ όμως, κανένας γιατρός ή βοηθός δεν έχει διωχθεί ποινικά. Το αποτέλεσμα της νομοθεσίας, βέβαια, είναι οι παράνομες εκτρώσεις να αποτελούν αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο, θέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές χιλιάδων γυναικών. Επιπλέον, το καθεστώς αυτό κάνει τις τιμές των αμβλώσεων απλησίαστες για τις γυναίκες που ανήκουν στα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα, αφού κυμαίνονται στα 600 με 700 ευρώ, όσο δηλαδή είναι ο μέσος μισθός στη χώρα. Οι γυναικολόγοι θησαυρίζουν με την υπάρχουσα κατάσταση και η επιλογή για τη μέση Πολωνή να απευθυνθεί σε νοσοκομεία γειτονικών χωρών είναι εξίσου δυσβάσταχτη οικονομικά. Φεμινιστικές και αριστερές οργανώσεις είχαν ήδη τονίσει το πρόβλημα αυτό που μαστίζει τις γυναίκες και γενικότερα τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, προσθέτοντάς τους ένα τεράστιο οικονομικό βάρος.
Πλήρης απαγόρευση του δικαιώματος στην έκτρωση Το ακροδεξιό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» που κυβερνά, αποφάσισε πρόσφατα να επανεξετάσει το ζήτημα των εκτρώσεων και να εισηγηθεί ένα νομοσχέδιο πολύ πιο συντηρητικό με την έγκριση της καθολικής πολωνικής εκκλησίας. Πρόθεσή του είναι να απαγορευθεί γενικώς οποιαδήποτε παρέμβαση που μπορεί να οδηγήσει σε διακοπή εγκυμοσύνης. Στο νομοσχέδιο που επεξεργάζεται δεν θα επιτρέπεται η έκτρωση ούτε σε θύματα βιασμού, ούτε σε γυναίκες με ασθένειες, όπως καρκίνος, ούτε σε περιπτώσεις όπου το έμβρυο δεν πρόκειται να γεννηθεί υγιές. Εν ολίγοις απαγορεύεται εξ ολοκλήρου το δικαίωμα της γυναίκας στην αυτοδιάθεση του σώματός της και, μάλιστα, ποινικοποιείται. Γιατροί, αλλά και γυναίκες που θα αποφασίζουν να προβούν σε τέτοια επέμβαση θα υφίστανται ποινή φυλάκισης τριών μηνών έως και πέντε χρόνων. Δεν θα εξαιρούνται ούτε οι έφηβες έως 15 χρονών, παρότι είναι το κατώτερο ηλικιακά όριο για να συναινέσει το άτομο σε σεξουαλική πράξη, σύμφωνα με την πολωνική νομοθεσία.
Το κυβερνών κόμμα αν και σε πρώτη φάση δημοσίευσε τα παραπάνω, ανακοίνωσε ότι δεν είναι η τελική μορφή του νόμου. Οι αντιδράσεις που ξέσπασαν είναι έντονες και οι κινητοποιήσεις μαζικές. Χιλιάδες γυναίκες κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την καταπίεση των αναπαραγωγικών τους δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση υπερασπίζεται με θέρμη τις ιδέες της, ενώ τα κρατικά μέσα ενημέρωσης αποσιωπούν τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου πολλές γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού και «γέννησαν πολλούς καλούς Πολωνούς. Γιατί θα έπρεπε να το αλλάξουμε αυτό τώρα;».
Αδύναμη αντιπολίτευση, δυνατή εκκλησία Από την πλευρά της η αντιπολίτευση δεν έχει πολύ διαφορετική ατζέντα σε παρόμοια ζητήματα, παρά το φιλελεύθερο χαρακτήρα που προσπαθεί να προωθήσει. Η «Πλατφόρμα Πολιτών», που κυβερνούσε μέχρι τον περασμένο Νοέμβριο, και το «Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα» ζητούν να παραμείνει ο νόμος ως έχει, θεωρώντας το «συμβιβασμό». Τα αριστερά κόμματα που τάσσονται υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και των νόμιμων εκτρώσεων, όπως ήταν επί κομμουνισμού, δεν βρίσκονται στη Βουλή μετά τις τελευταίες εκλογές.
Παράλληλα, αυτή την περίοδο ένας νόμος επιτρέπει στην πολωνική καθολική εκκλησία να αποκτήσει περιουσία που δεν της ανήκε, με την πρόφαση ότι ήταν ανάμεσα στα κεκτημένα που έχασε μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Επικριτές της κυβέρνησης θεωρούν ότι αυτή δεν είναι μια απλή σύμπτωση. Ο ρόλος της εκκλησίας στην Πολωνία είναι αρκετά σημαντικός, καθώς μετά το 1989 ανέκτησε όλα της τα προνόμια, την περιουσία και, βεβαίως, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη.
Όλγα Βερελή