«ΑΛΗΘΕΙΑ»Η αδυσώπητη δύναμη της εξουσίας«Η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης» είχε πει ο ελβετός φιλέλληνας, Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγερ, ο θεωρούμενος θεμελιωτής της νεοελληνικής δημοσιογραφίας (εκδότης της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά», στο Μεσολόγγι από το 1824 ως το 1826). Πόσες φορές όμως αυτή η ρήση δεν έχει διαπομπευτεί, ιδιαίτερα στην εποχή μας που η είδηση έγινε εμπόρευμα και ελέγχεται από τους ισχυρούς του χρήματος, άρα από την εξουσία;
Μια τέτοια ιστορία χειραγώγησης και απόκρυψης αφηγείται η ταινία του Τζέιμς Βάντερμπιλτ, «Αλήθεια» (Truth), βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα τα οποία συνέβησαν το 2004 και σχετίζονται με τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Έχοντας κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις από τους ρεπουμπλικάνους, επειδή το θέμα της είναι μια δημοσιογραφική έρευνα εναντίον του Τζορτζ Μπους του νεότερου, εν όψει της υποψηφιότητάς του για τη δεύτερη προεδρική θητεία.
Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο της 60χρονης σήμερα δημοσιογράφου Μέρι Μέιπς «Αλήθεια και Καθήκον: ο Τύπος, ο Πρόεδρος και το προνόμιο της δύναμης», η οποία συμμετείχε στη δημοσιογραφική έρευνα εναντίον του Μπους. Η Μέιπς ανήκε στη δημοσιογραφική ομάδα του σπουδαίου δημοσιογράφου, Νταν Ράδερ, του τηλεοπτικού δικτύου Σι Μπι Ες (CBS) και ήταν στενή του συνεργάτιδα. Η έρευνα στοιχειοθετούσε ότι ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους είχε βρει τρόπο να αποφύγει τη στρατιωτική του θητεία από το 1968 έως το 1974, ενώ μαινόταν ο πόλεμος του Βιετνάμ. Η εκπομπή «60 λεπτά», στην οποία παρουσιάστηκαν τα στοιχεία της έρευνας, δημιούργησε σάλο.
Όπως ήταν φυσικό, οι Ρεπουμπλικάνοι κατήγγειλαν πως τα στοιχεία ήταν παραποιημένα και η έρευνα στημένη για να πλήξει την υποψηφιότητα του Μπους. Όλα τα ΜΜΕ αρχίζουν να ασχολούνται με το κατά πόσο είναι έγκυρα τα στοιχεία και κανείς δεν ασχολείται με τα ίδια τα γεγονότα. Τελικά, η οικονομική και πολιτική ελίτ των ΗΠΑ, βάζει σε ενέργεια όλα τα μέσα που διαθέτει. Οι «πηγές» των δημοσιογράφων, υποστηρίζουν τώρα πως είχαν πει ψέματα! Τι συνέβη; Δωροδοκήθηκαν, εκβιάστηκαν; Η ουσία είναι πως η υπόθεση γύρισε σαν μπούμερανγκ. Το τηλεοπτικό δίκτυο δεν στήριξε τους δημοσιογράφους του, η Μέρι Μέιπς, μητέρα ενός 7χρονου αγοριού τότε, απολύθηκε αφού κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις. Η Μέιπς από τότε δεν εργάστηκε ξανά στην τηλεόραση. Όσο για τον Νταν Ράδερς, αναγκάστηκε να παραιτηθεί.
Εάν η δημοσιογραφία απαιτεί νεύρο, ο σκηνοθέτης κατορθώνει όλο αυτό να το μεταφέρει στην ταινία. Παρακολουθούμε την έρευνα μέσα από φρενήρεις σκηνοθετικούς ρυθμούς και με συνεχή εναλλαγή συναισθημάτων. Ο Βάντερμπιλτ κρατά γερά τα ηνία και δεν αφήνει να του ξεφύγουν, αν και καμιά φορά απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή από τον θεατή καθώς οι πληροφορίες καλπάζουν.
Στρα. Κερ. «ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ: ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ;»Αναζητώντας τη ζωή Του Στράτου ΚερσανίδηΚαθώς τα μάτια σας περπατούν επάνω στις λέξεις, την ίδια ώρα χιλιάδες άνθρωποι βαδίζουν αναζητώντας τη ζωή. Δεν είναι τόσο η ελευθερία που ψάχνουν, αλλά είναι η ίδια η ζωή, ως βιολογική διαδικασία και χωρίς καμία ιδεολογική ή φιλοσοφική αναζήτηση. Είναι η ίδια η αναπνοή που χρειάζονται για να ζήσουν στην οποία εμπεριέχεται η ελευθερία αλλά ως υποσύνολο. Γιατί, τι να την κάνεις την ελευθερία αν είσαι νεκρός; Το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος» μπορεί να προσφέρεται για εμψύχωση και ανύψωση του ηθικού των απανταχού αγωνιστών της ελευθερίας, αλλά επιτρέψτε μου να αμφιβάλω εάν το ασπάζονται οι εκβιασμένοι ταξιδιώτες της εποχής μας.
Το αφιέρωμα «Πρόσφυγες: Απόδραση προς της Ελευθερία», που πραγματοποιείται από σήμερα έως την Τετάρτη 1 Ιουνίου 2016 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλέξάνδρου) μου γέννησε τις παραπάνω σκέψεις. Το είδαμε στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και τώρα στην Αθήνα από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής.
Εννέα ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστεί η ανθρώπινη ευαισθησία, η τρυφερότητα της αλληλεγγύης και η τραγωδία της προσφυγιάς, όχι ως τηλεοπτικό θέαμα αλλά ως ένα ζήτημα που πρέπει να προβληματίσει και να κινητοποιήσει. Πρωταγωνιστές είναι οι πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή, από την Αφρική, από την Ευρώπη μέσα από τις ιστορίες των οποίων αναδεικνύονται διάφορες όψεις του προσφυγικού. Και όλα αυτά με τη δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας.
Στις ταινίες ξεδιπλώνεται η πορεία ενός Σομαλού, θύματος της Συνθήκης του Δουβλίνου («Είμαι το Δουβλίνο» των Νταβίντ Αρόνοβιτς, Άνα Πέρσον, Σαρμάρκε Μπινιουσούφ και Αχμέντ Αμπντουλάχι), η σκληρή καθημερινότητα προσφυγόπουλων από τη Συρία που καταφεύγουν στο Λίβανο («Εδώ εξορία: Ημερολόγια από παιδιά πρόσφυγες» του Μάνι Γ. Μπεντσελάχ), ο αγώνας πέντε παιδιών προσφύγων να ξεκινήσουν μια νέα ζωή σε ένα σχολείο στη Δανία («Ένα σπίτι στον κόσμο» του Αντρέας Κοφόντ). Αποτυπώνεται η δραματική αναζήτηση ασύλου ενός εφήβου πρόσφυγα («Ονειρεύομαι τη Δανία» του Μίκαελ Γκράβερσεν), καθώς και η περιπέτεια δύο συνομηλίκων του που καταλήγουν στις φυλακές ανηλίκων του Βόλου, έχοντας πέσει θύματα διακινητών («Ο πιο μακρύς δρόμος» της Μαριάννας Οικονόμου). Δύο ταινίες έχουν ως επίκεντρο τη Λαμπεντούζα, πύλη εισόδου Αφρικανών μεταναστών στην Ευρώπη («Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί» του Tιμ Ντε Κέερσμεκερ, «Η Λαμπεντούζα το χειμώνα» του Γιάκομπ Μπρόσμαν), ενώ δύο φέρουν την υπογραφή σκηνοθετών που υπήρξαν οι ίδιοι πρόσφυγες: ο ιρανικής καταγωγής Μορτέζα Τζαφαρί στο «Όνειρο ζωής» καταγράφει μια οδύσσεια που κάποτε έζησε κι εκείνος, με αφετηρία τη Λέσβο, ενώ ο σέρβος Βλάντιμιρ Τόμιτς στο «Πλωτό Ξενοδοχείο “Ευρώπη”» θυμάται πως μετά τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, φιλοξενήθηκε ως παιδί μαζί με συμπατριώτες του σε ένα δανέζικο πλοίο που μετατράπηκε σε καταφύγιο για πρόσφυγες.
Τη Δευτέρα 30 Μαΐου, στις 9.30 μ.μ., θα γίνει συζήτηση με θέμα «Πρόσφυγες: εικόνες, λόγια, τεκμήρια».
ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ«Αστέρια – Η μπαλάντα ενός λαού» (Sterne) του Κόνραντ Βόλφ: Η συγκλονιστική αυτή ταινία από την Ανατολική Γερμανία γυρίστηκε το 1959 και αφηγείται τον έρωτα ανάμεσα σε μια Ελληνίδα Εβραία και έναν γερμανό αξιωματικό. Το 1943, η Ρουθ μαζί με άλλους ομοθρήσκους της μεταφέρεται στο Άουσβιτς. Το τρένο θα σταματήσει σε ένα σταθμό στη Βουλγαρία και εκεί ο αξιωματικός Βάλτερ θα συναντήσει την Ρουθ και θα την ερωτευτεί. Κλονισμένος και επηρεασμένος από τον έρωτά του βλέπει καθαρά την πραγματικότητα και αποφασίζει να βοηθήσει την αγαπημένη του. Εξαιρετική ταινία η οποία γυρίστηκε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, σε μια εποχή που η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας δεν ήταν αναγνωρισμένη από τη Δύση. Έτσι πήρε μέρος στο Φεστιβάλ των Κανών ως συμμετοχή της Βουλγαρίας! Μάλιστα κέρδισε το Βραβείο των Κριτικών, στην επιτροπή των οποίων συμμετείχε ο Μιχάλης Κακογιάννης. Είναι η πρώτη ταινία από τη Λ.Δ. Γερμανίας η οποία βραβεύτηκε στο εξωτερικό και η πρώτη η οποία ανέδειξε την εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων σε μια εποχή που στην Ελλάδα ήταν θέμα ταμπού, αφού οι συνεργάτες των ναζί ήταν παράγοντες στο δημόσιο βίο. Στο ρόλο της Ρουθ, η σαγηνευτική Σάσα Κρουσάρσκα, σημαντική ηθοποιός του μεταπολεμικού βουλγαρικού κινηματογράφου.
«Γλυκιά απόδραση» (Comme un avion) του Μπρουνό Πολαλιντές: Ο Μισέλ, έχει πιάσει τα 50, είναι γραφίστας και η καθημερινότητα στην πόλη έχει αρχίσει να τον κουράζει. Έτσι αποφασίζει να δραπετεύσει από τη ρουτίνα κάνοντας ένα ταξίδι με καγιάκ! Τρυφερή κομεντί η οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο στο 17ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου της Αθήνας.
«Η Αλίκη μέσα από τον καθρέφτη» (Alice through the looking grass) του Τζέιμς Μπόμπιν: Η Αλίκη Κίνγκσλι, αφού ταξίδεψε τρία χρόνια με το πλοίο, επιστρέφει στο Λονδίνο όπου πολλά έχουν αλλάξει. Μέσα από το Μαγικό Καθρέφτη επιστρέφει στην Κατωχώρα αλλά και εκεί τα πράγματα έχουν αλλάξει. Εντυπωσιακή περιπέτεια φαντασίας.
«Queen – A night in Bohemia» του Τομ Κόρκοραν: Μουσικό ντοκιμαντέρ το οποίο καταγράφει τη μεγάλη συναυλία των Κουίν (Queen), το 1975 στο Χάμερσμιθ του Λονδίνου.
«Υπόθεση: Άγνωστο DNA» (L΄ affaire SK1) του Φρεντερίκ Τελιέ: Ο επιθεωρητής Φρανκ Μανιέ προσπαθεί να εξιχνιάσει τη δολοφονία ενός κοριτσιού.
«The nice guys» του Σέιν Μπλακ: Πολλά μυστήρια συμβαίνουν στο Χόλιγουντ. Ένας ανίκανος ντετέκτιβ και ένας μπράβος αναλαμβάνουν να τα λύσουν. Διασκεδαστική κωμωδία.
«Το μπαρμπέρικο: Η νέα κουπ» (Barbershop: The new cut) του Μάλκομ Ντ. Λι: Μετά από 10 χρόνια, ο Κάλβιν με τον Έντι συνεχίζουν να κουρεύουν! Βέβαια έχουν αλλάξει μερικά πράγματα στο μαγαζί. Κωμωδία.
Σινεφίλ