Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής που ανέδειξαν με δημοκρατικές διαδικασίες και λαϊκή ψήφο αριστερές και προοδευτικές κυβερνήσεις, βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: θα συνεχίσουν την πορεία για τη δημοκρατική εξέλιξη, την κοινωνική πρόοδο, τη λαϊκή κυριαρχία ή θα σημειωθεί μια οπισθοδρόμηση με την πλήρη προσαρμογή στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, τις ιδιωτικοποιήσεις και την κατάργηση των κοινών κατακτήσεων και τη διεθνή απομόνωση της περιοχής από τους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς συνεργασίας, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους λαούς της περιοχής;
Στη Βραζιλία με την αποπομπή της Ντίλμα Ρούσεφ από την προεδρία, η συντηρητική νεοφιλελεύθερη αντιπολίτευση σημείωσε μια επιτυχία. Η χώρα, όμως, με την προεδρία και την κυβέρνηση του Μισέλ Τέμερ, βυθίζεται όλο και περισσότερο στην πολιτική, οικονομική και θεσμική κρίση, με αβέβαιο το μέλλον της χώρας.
Η νέα κυβέρνηση, που ήρθε χωρίς καμία λαϊκή νομιμοποίηση να εξυγιάνει από τη διαφθορά τη χώρα, αποδείχθηκε, τις λίγες βδομάδες που διαχειρίζεται την τύχη της χώρας, ότι αποτελείται από τα πιο παλιά και διεφθαρμένα στοιχεία. Και αυτό αποδεικνύεται από τα ντοκουμέντα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας. Πρόκειται για ηχογραφημένες συνομιλίες που αποδεικνύουν τις μεθοδεύσεις που έγιναν, ώστε να απομακρυνθεί από την προεδρία της χώρας η Ντίλμα Ρούσεφ. Πρωταγωνιστικό ρόλο, σύμφωνα με τις συνομιλίες αυτές, έπαιξε ο Ρομέρο Ζούκα, γερουσιαστής που είχε οριστεί υπουργός Συντονισμού από τον Μισέλ Τέμερ. Στόχος του ήταν να σταματήσει η έρευνα για το σκάνδαλο της Petrompas. Ταυτόχρονα, είχε έρθει σε επαφή και είχε ζητήσει από το βραζιλιάνικο στρατό να στηρίξει την απόφαση για την αποπομπή. Φέρεται να είπε συγκεκριμένα: «μίλησα με στρατιωτικούς διοικητές, με στρατηγούς, αυτοί συμφωνούν με μας, είπαν ότι θα μας βοηθήσουν». Και συμπλήρωσε: «ο στρατός παρακολουθεί το κίνημα των εργατών χωρίς γη». Δηλαδή το κοινωνικό κίνημα των εργαζόμενων-εργατών χωρίς γη, που έχουν στηρίξει την κυβέρνηση του Κόμματος των Εργατών για την αγροτική μεταρρύθμιση και τον περιορισμό των ανισοτήτων και ενεργοποιήθηκε ενάντια της απομάκρυνσης της Ντ. Ρούσεφ από την προεδρία. Οι αποκαλύψεις αυτές του Ρομέρο Ζούκα έχουν ιδιαίτερη αξία, γιατί οι καταγγελίες για συνωμοσία δεν στηρίζονται σε ενδείξεις αλλά σε αποδείξεις. Στις συνωμοσίες πήραν μέρος τα μίντια, ανώτατοι δικαστικοί, στρατιωτικοί. Όλοι τους είναι συνένοχοι για την απομάκρυνση της δημοκρατικά εκλεγμένης προέδρου της χώρας.
Οι παραιτήσεις των υπουργών, μία μετά την άλληΤις τελευταίες ημέρες ήρθε μια άλλη ηχογραφημένη συνομιλία. Αυτή τη φορά με πρωταγωνιστή τον υπουργό Διαφάνειας, Φαμπιάνο Σιλβέιρα, υπεύθυνο για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σύμφωνα με τις συνομιλίες αυτές, ο πολέμιος της διαφθοράς, αναζητούσε λύσεις, ώστε να παγώσει η δικαστική έρευνα με επίκεντρο το τεράστιο δίκτυο δωροδοκιών. Ένα δίκτυο που εμπλέκονται πολιτικοί, επιχειρηματίες κλπ. Τα μίντια της χώρας μετά την τεράστια καμπάνια κατά της διαφθοράς, που είχαν σπεύσει να χαιρετίσουν την ενθρόνιση στην προεδρία του Τέμερ, τώρα καταπίνουν τη γλώσσα τους. Ο λαός, όμως, γνωρίζει καλά ότι ο πρόεδρος έχει τη στήριξη μόνο του 2%, του λαού, ενώ το 60% θέλει την απομάκρυνσή του. Το 66% θεωρεί ότι η αποπομπή της Ντ. Ρούσεφ έγινε για προσωπικά συμφέροντα.
«Αυτή η τόσο σαφής άποψη για τη δημοκρατική τάξη εξοργίζει τις βραζιλιάνικες ελίτ. Και με το δίκιο της, γιατί ξέρει πολύ καλά πως με αντίπαλο τον Λούλα, ή οποιονδήποτε άλλο υποψήφιο του Κόμματος των Εργατών για την προεδρία, θα βρεθούν και πάλι στην αντιπολίτευση», αναφέρει ο Γκλεν Γρίνβαλντ. Και καταλήγει: «Γι’ αυτό βιάστηκαν να ανακόψουν τη δημοκρατική πορεία της Βραζιλίας και αυτό θα πρέπει να το κατανοήσουν και τα μίντια…»
Ένταση και πραξικόπημα στη ΒενεζουέλαΗ πολιτική κατάσταση στη Βενεζουέλα είναι αρκετά τεταμένη. Τα μίντια, εγχώρια αλλά και διεθνή, συνεχίζουν να δίνουν μια παραμορφωτική εικόνα για τη χώρα. Επιτίθενται ανοικτά κατά του προέδρου Νικολά Μαδούρο και υπονομεύουν κάθε προσπάθεια να ελεγχθεί η κατάσταση ή ν’ ανοίξει κάποιος διάλογος μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, παρά τις υποκριτικές προσπάθειες και ευρωπαίων φίλων της χώρας. Η δεξιά και οι πολυεθνικές τον θεωρούν ως το βασικό εμπόδιο για τα σχέδιά τους, τα οποία θα έπρεπε, σύμφωνα με αυτούς, να πραγματοποιηθούν μετά από 17 χρόνια. Εντείνουν τις επιθέσεις σε όλα τα επίπεδα και τους τομείς: οικονομικό, πολιτικό και θεσμικό. Οι επιθέσεις αυτές δεν σταμάτησαν ποτέ από το 1998, που εκλέχθηκε για πρώτη φορά ο Ούγκο Τσάβες στην προεδρία.
Ο «δικτάτορας» Τσάβες και τα δημοψηφίσματαΜετά τις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου του 2015, όταν η αντιπολίτευση κέρδισε για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια τις βουλευτικές εκλογές, θεώρησε πως ήρθε η ώρα να καταλάβει και την προεδρία. Ο μόνος τρόπος για την επίτευξη του στόχου είναι η διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Έτσι κινητοποίησε το μηχανισμό της για να συγκεντρώσει τον αναγκαίο αριθμό υπογραφών, που θα της διασφάλιζαν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανάκληση του Μαδούρο, που εκλέχθηκε το 2014 στην προεδρία. Για το δημοψήφισμα, όμως, απαιτούνται και ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η πλήρης διαφάνεια και ο δημοκρατικός έλεγχος όλης της διαδικασίας (εγκυρότητα των υπογραφών, ανεμπόδιστη ψηφοφορία κλπ).
Ο Ούγκο Τσάβες, που τα μίντια τον παρουσίαζαν σαν ένα δικτάτορα, συμπεριέλαβε στο σύνταγμα τη δυνατότητα προσφυγής σε δημοψήφισμα, με το οποίο δίνεται η δυνατότητα να αποκλεισθεί η εκλογή εκπροσώπου του λαού, ακόμα και του προέδρου της δημοκρατίας, αν συντρέχει βέβαια κάποιος σοβαρός λόγος. Ο ίδιος, όμως, προχώρησε σε δημοψήφισμα το 2004, με το ερώτημα αν μπορεί να παραμείνει στην προεδρία, όπως ζήτησε τότε η αντιπολίτευση, παρά το γεγονός ότι οι λίστες με τις υπογραφές δεν ήταν και τόσο καθαρές (με διπλοεγγραφές και πεθαμένους).
Σήμερα, ο πρόεδρος Μαδούρο και το στρατόπεδο των τσαβικών δεν πρόκειται να δεχθούν τις λίστες της αντιπολίτευσης, που έχει καταθέσει στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή. Η επιτροπή αυτή, που έχει την καλή μαρτυρία των λατινοαμερικανικών χωρών, ήδη έχει προχωρήσει τη διαδικασία. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, η αντιπολίτευση αυτοϋπονομεύεται, διότι στις λίστες που έχει καταθέσει, υπάρχουν πάνω από δέκα χιλιάδες άτομα τα οποία δεν ζουν πια. Η αντιπολίτευση, όμως, δεν παραιτείται από τα σχέδιά της, έχοντας και τις ευλογίες του πρώην προέδρου της Κολομβίας, Αλβάρο Ουρίμπε, να κινητοποιήσει τις παραστρατιωτικές οργανώσεις για να προκαλέσει επεισόδια σε βάρος της εκλογικής επιτροπής. Με το ίδιο πνεύμα κινήθηκε ο Λουίς Αλμάγρο, πρόεδρος του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), ο οποίος ζήτησε να ενεργοποιηθεί η Δημοκρατική Χάρτα... Για να λάβει την οργισμένη αντίδραση του Νικολά Μαδούρο. Όποια κι αν είναι η εξέλιξη σχετικά με τις υπογραφές, δεν διαφαίνεται καμία δυνατότητα να γίνει δημοψήφισμα πριν από το 2018.
Η συσπείρωση της ΑριστεράςΒέβαια, η πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση που περνάει η χώρα, η κρίση που διαρκεί τα τελευταία χρόνια λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου, η παρατεταμένη ξηρασία που επηρεάζει την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και τις μεγάλες ελλείψεις τροφίμων (που οφείλεται και στην απόκρυψη και μεταπώλησή τους σε άλλα κράτη, όπως η Κολομβία) αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για την αντιπολίτευση. Η κατάσταση αυτή, όσο κι αν είναι δύσκολη, δεν έχει απομακρύνει τις λαϊκές μάζες από την αριστερά, το τσαβικό στρατόπεδο. Έχουν σφυρηλατήσει την ενότητά τους μπροστά στην απειλή παλινόρθωσης της παλιάς τάξης πραγμάτων. Αυτό είναι φανερό, σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, στις καθημερινές λαϊκές κινητοποιήσεις στήριξης του προέδρου Μαδούρο. Έτσι εξηγείται ότι μέχρι τώρα δεν έχουν πετύχει τα σχέδια των αντιδραστικών δυνάμεων, παρά το γεγονός ότι έχουν όλα τα μέσα με το μέρος τους και την πλειοψηφία της βουλής.
Μ. Κοβάνης