Τα κλειστά σύνορα και η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας μείωσαν τις ροές προσφύγων προς τα ελληνικά νησιά, αλλά τις αύξησαν προς την Ιταλία. Τις τελευταίες εβδομάδες οι αφίξεις προσφύγων είναι γύρω στις 1.300 με 2.000 την ημέρα. Μόνο το περασμένο Σαββατοκύριακο υπήρξαν 7.200 αφίξεις. Αυξήθηκαν, όμως, και οι πνιγμοί, πρόσφατα ξεπερνώντας τους 700 νεκρούς, και αποδεικνύοντας ότι η φυγή των απελπισμένων λόγω πολέμου, ξηρασίας και πείνας δεν είναι δυνατό να σταματήσει.
Η θάλασσα εξακολουθεί να γίνεται ο υγρός τάφος μεταναστών και προσφύγων με αριθμούς αντίστοιχους με αυτούς ενός πολέμου. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, οι νεκροί στα θαλάσσια σύνορα της Μεσογείου το 2016 ήταν 2.510 (την ίδια περίοδο του 2015 ήταν 1.855) σε 204.000 αναχωρήσεις.
Πολλοί από τους νεκρούς είναι ασυνόδευτα παιδιά. Αλλά και όσα έχουν διασωθεί, σύμφωνα με τη Unicef, έχουν αντιμετωπίσει φοβερή κακομεταχείριση και εκμετάλλευση και έχουν κινδυνεύσει σε κάθε φάση του ταξιδιού τους. Στην Ιταλία φθάνουν κατά μέσο όρο 1.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι το μήνα, και αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί.
Η Unicef προτίθεται να βοηθήσει τις ιταλικές αρχές στην αρχική υποδοχή των ανηλίκων, κυρίως των ασυνόδευτων, και θα παρακολουθήσει τις συνθήκες διαβίωσής τους στα Κέντρα Υποδοχής στη Σικελία, την Καλαβρία και την Καμπανία, καθώς και τις διαδικασίες κοινωνικής ένταξής τους.
Εν τω μεταξύ, τα hot spots, αντίθετα με ό, τι ισχυρίζεται η ιταλική κυβέρνηση, δεν είναι όλα πρότυπο ανθρώπινης διαβίωσης και υποδοχής. Για παράδειγμα, στο hot spot του Ποτσάλο, στη Σικελία, σε μια τεράστια αποθήκη, ένα κέντρο υποδοχής στο οποίο κανονικά κάποιος θα πρέπει να μείνει 72 ώρες, αλλά συχνά μένει ένα μήνα, είναι συγκεντρωμένα 300 άτομα, 150 από τα οποία είναι ανήλικα.
Αποκλεισμένοι ακόμα και από το φωςΣτη μεταλλική περίφραξη του hot spot του Ποτσάλο έχουν προστεθεί και ξύλινες σανίδες. Απ’ έξω δεν μπορεί κάποιος να δει μέσα και όποιος είναι μέσα δεν βλέπει ούτε το φως του ήλιου.
Η φύλαξη αυτού του μνημείου λανθασμένης υποδοχής γίνεται από δύο φορτηγάκια του στρατού, από την αστυνομία και από τους καραμπινιέρους.
Ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, μιλώντας στη συνάντηση των ηγετών των βαλκανικών χωρών στο Σεράγεβο, εξήγησε ότι «οι μεμονωμένες ενέργειες κλεισίματος συνόρων είναι εφήμερες και αναποτελεσματικές» Και πρόσθεσε: «Αντίθετα, χρειάζονται ανθρωπιστικές και συνεπείς πολιτικές στο επίπεδο της αλληλεγγύης και της υποδοχής των προσφύγων και μια προσπάθεια βελτίωσης της διαβίωσης στις χώρες από όπου προέρχονται οι ροές».
Γι’ αυτές του τις δηλώσεις ο Ματαρέλα δέχτηκε την επίθεση του ηγέτη της ξενοφοβικής Λέγκα, Ματέο Σαλβίνι: «Βρισκόμαστε απέναντι σε έναν παγκόσμιο κίνδυνο και ο Ματαρέλα χαίρεται που αποβιβάζονται εδώ χιλιάδες άτομα. Έχουμε παράξενα άτομα, σε λάθος θέση, τη λάθος στιγμή».
Η κυβέρνηση προτείνει πλωτά hot spots για την ταυτοποίηση των μεταναστών και των προσφύγων και επιχειρεί να μοιράσει τους πρόσφυγες στις διάφορες περιφέρειες. Το σύστημα υποδοχής καταγράφει μέχρι στιγμής 119.000. Η περιφέρεια Λομβαρδίας ζήτησε, όμως, να εξαιρεθεί από αυτό το σχέδιο, γιατί η περιοχή είναι ήδη «κορεσμένη».
Η Σύνοδος των Επισκόπων, μέσω του γραμματέα της Νούντσιο Γκαλαντίνο, σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα Repubblica, άσκησε κριτική στην πρόταση για hot spots στη θάλασσα, αρχίζοντας μια πολεμική με τον υπουργό Εσωτερικών, Αντζελίνο Αλφάνο, και, φυσικά, με τον Ματέο Σαλβίνι.
Άνθρωποι στη θάλασσα«Τα πτώματα των ναυαγίων στη Μεσόγειο», είπε ο Γκαλαντίνο, «είναι ένα χαστούκι στο πρόσωπο των ευρωπαϊκών δημοκρατιών και τα hotspots είναι μια κακή επανέκδοση των χώρων κράτησης». «Οι μετανάστες», πρόσθεσε, «έχουν δικαίωμα να κάνουν αίτηση ασύλου. Πάνω στα πλοία αυτή η διαδικασία διεθνούς προστασίας είναι αδύνατη. Εκτός και αν θέλουμε να τους στείλουμε πίσω στην Αίγυπτο ή στη Λιβύη, καταδικάζοντάς τους σε νέες μορφές εκμετάλλευσης».
Στην απάντησή του, ο υπουργός Εσωτερικών είπε ότι τα hot spots δεν είναι κλειστοί χώροι κράτησης, αλλά μόνο κέντρα ταυτοποίησης. Και συνέχισε: «Εμείς είμαστε παγκόσμιοι πρωταθλητές στην ανθρωπιά και στην υποδοχή, εγώ όμως, ως υπουργός Εσωτερικών, έχω καθήκον να τηρώ τους νόμους. Έχουμε μεγάλη καρδιά, αλλά δεν μπορούμε να τους δεχτούμε όλους».
Περιττό να πούμε ότι πιο επιθετικός ήταν ο Ματέο Σαλβίνι, έξαλλος με την πρόταση των επισκόπων για «ανθρωπιστική προστασία σε όλους τους μετανάστες που φιλοξενούνται σε δομές στην Ιταλία πάνω από ένα χρόνο». Στη σελίδα του στο Facebook απαντά με ένα τεράστιο τριπλό ΟΧΙ!
Με τον Σαλβίνι μοιάζει να συντάσσεται ο Δαλάι Λάμα, το σύμβολο της μη βίας και της ανοχής, καθώς και της ειρηνικής συνύπαρξης των πολιτισμών και των θρησκειών, ο οποίος, ως άλλος αρχηγός ξενοφοβικού κόμματος, ισχυρίστηκε σε συνέντευξή του στην Frankfurter Allgemeine Zeitung, ότι «οι πρόσφυγες είναι πάρα πολλοί και η Γερμανία κινδυνεύει να γίνει αραβική χώρα».
Ευτυχώς, παρά την αύξηση της ξενοφοβίας στην Ιταλία, δεν σταματά η αλληλεγγύη πολλών πολιτών προς τους κατατρεγμένους. Και εδώ ταιριάζει η φράση του Φράνκο Ρόζι, του σκηνοθέτη που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία του «Φωτιά στη θάλασσα», με θέμα τους μετανάστες στη Λαμπεντούζα: «είμαστε λαός ψαράδων και οι ψαράδες δέχονται οτιδήποτε έρχεται από τη θάλασσα».
Τόνια Τσίτσοβιτς