Αντιδράσεις έχει εγείρει η τροπολογία, που κατατέθηκε, εκτάκτως, από τον υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννη Μουζάλα, την Τετάρτη, στα πλαίσια του νομοσχεδίου για την ανάπτυξη. Με αυτήν προβλέπεται η μεταβολή της σύνθεσης των Δευτεροβάθμιων Επιτροπών Προσφυγών, έτσι όπως οριζόταν από το νόμο που ψηφίστηκε μόλις δύο μήνες πριν. Βάσει του νόμου, οι προσωρινές τριμελείς επιτροπές, που λειτουργούν τώρα -και αποτελούνται από ένα δημόσιο υπάλληλο, ένα μέλος που έχει υποδείξει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και ένα από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου- θα αντικαταθίσταντο από επιτροπές, που θα προέκυπταν από εξετάσεις νομικών και κοινωνικών επιστημόνων με εμπειρία και γνώση του ζητήματος, ώστε να είναι ανεξάρτητες και όχι απλά διορισμένες.
Αυτό το σχέδιο, που ψηφίστηκε μετά από μια μακρά διαβούλευση, έπαυσε εν μία νυκτί, αφού με την τελευταία τροπολογία οι Δευτεροβάθμιες Επιτροπές Προσφυγών θα αποτελούνται από δύο διοικητικούς δικαστικούς και ένα μέλος που θα υποδείξει η Ύπατη Αρμοστεία. Αν ο διεθνής οργανισμός δεν δεχθεί να συμμετάσχει σε αυτή τη σύσταση εντός 7 ημέρων, τότε το μέλος θα οριστεί από την ΕΕΔΑ. Αν ούτε η Εθνική Επιτροπή δεχθεί, τότε θα διοριστεί από το υπουργείο Εσωτερικών.
Το Δίκαιο υπεράνω χρόνουΟ υπουργός δικαιολόγησε αυτή τη μεταβολή σαν κατεπείγουσα αναγκαιότητα, λόγω του μεγάλου πλήθους αιτημάτων ασύλου, που περιμένουν να εξετασθούν, ενώ η σύσταση των Επιτροπών βάσει του αρχικού νόμου, θα έπαιρνε δύο χρόνια.
Ο αριθμός των αιτημάτων είναι όντως μεγάλος και η εξέταση περισσότερων απ’ όσα εξετάζονται σήμερα, αναγκαία. Παρόλα αυτά εγείρονται ερωτήματα, για το χρόνο στον οποίο επιλέχθηκε να γίνει η αλλαγή στη σύνθεση των Επιτροπών, χωρίς να έχει υπάρξει έρεισμα όσον αφορά την ποιότητα έργου τους και γιατί με αυτόν τον τρόπο, αντί να γίνει προσπάθεια επίσπευσης των διαδικασιών, που προβλέπονταν για τη σύσταση των νέων.
Οι διατυπωθείσες διαφωνίεςΟι διαφωνίες που διατυπώνονται αφορούν αρχικά το ότι η τροπολογία δεν είναι αποτέλεσμα κοινωνικής διαβούλευσης, ούτε καν ενημέρωσης των τμημάτων που ασχολούνται με το προσφυγικό, αλλά αποφασίστηκε αιφνιδιαστικά.
Έπειτα, η διαμόρφωση μιας νομοθεσίας και ενός θεσμικού φορέα, που θα διαδραματίσει βαρύνοντα ρόλο το επόμενο μακρύ διάστημα, δεν είναι δυνατόν να γίνεται με τη λογική της πρόσκαιρης διευκόλυνσης, αλλά πρέπει να διαπνέεται από τις αρχές του δικαίου.
Οι δικαστές δεν επιτρέπεται, σύμφωνα με το Σύνταγμα, να μετέχουν σε επιτροπές, όπως αυτή που είναι διοικητικού χαρακτήρα, αλλά μόνο σε όσες έχουν δικαιοδοτικό χαρακτήρα, στοιχεία που δεν πληρούνται σε αυτή την περίπτωση, καθώς πρόκειται για εξέταση ενδικοφανών προσφυγών.
Παράλληλα, δεν είναι σίγουρο πως οι δικαστικοί που θα οριστούν, θα έχουν εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, Ενώ, ακόμα και αν δεχθούμε ως δόκιμη τη δικαιολογία της επίσπευσης αυτών των διαδικασιών, θα προκαλέσει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα στις υπόλοιπες διοικητικές υποθέσεις, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις δικαστικές διαδικασίες με την απόσπαση δικαστών, τη στιγμή που, ήδη, ο χρόνος αναμονής είναι πέντε χρόνια.
Αναγκαιότητα ή δυσαρέσκεια;Επιπρόσθετα, με την τελευταία τροπολογία, αφαιρείται το δικαίωμα που είχαν οι πρόσφυγες για αυτοπρόσωπη παρουσία στη διαδικασία εξέτασης του αιτήματός τους σε δεύτερο βαθμό.
Οι αντιδράσεις για τη νέα σύσταση των Επιτροπών όλο και πληθαίνουν, με βουλευτές και βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και μελών του κόμματος, να διαφωνούν με αυτή την προσέγγιση. Διαφωνία που δεν μπόρεσε να καταγραφεί στη Βουλή κατά τη ψήφιση, καθώς δεν είχε ζητηθεί ονομαστική ψηφοφορία για την εν λόγω τροπολογία, αλλά ψηφιζόταν επί της αρχής, δηλαδή μαζί με όλο το υπόλοιπο νομοσχέδιο.
«Χοντροκομμένη παρέμβαση», χαρακτηρίστηκε από την ΚΕΕΡΦΑ, η απόφαση του υπουργού, βλέποντας ως αίτιο τη δυσαρέσκεια ως προς τις μέχρι τώρα αποφάσεις των Δευτεροβάθμιων Επιτροπών, που δικαίωναν την προσφυγή των αιτούντων και έκριναν την Τουρκία μη ασφαλή τρίτη χώρα, εμποδίζοντας ουσιαστικά την υλοποίηση της συμφωνίας ΕΕ -Τουρκίας.
Τζέλα Αλιπράντη