Ο χειρουργός του πολέμου, ο “τρελός” Έλληνας των εμπόλεμων ζωνών ανά τον κόσμο, ο Χρήστος Γιάννου* μιλά στην “Εποχή”
Γεννήθηκε στον Καναδά, γιος ελλήνων μεταναστών. Στα 12 του χρόνια είχε αποφασίσει ότι θέλει να γίνει γιατρός χειρουργός και να δουλεύει σε όλον τον κόσμο. Στα 19 του, αποφάσισε να πάει στην Αφρική γιατί τον συγκινούσαν και τον κινητοποιούσαν τα απελευθερωτικά κινήματα. Πήγε στο Μάλι, αφού πρώτα πήγε στη Γαλλία, την Αλγερία και διέσχισε την έρημο της Σαχάρας. Δούλεψε στην αρχή ως δάσκαλος, αλλά δυστυχώς χρειάστηκε μακρόχρονη νοσηλεία, αφού προσβλήθηκε από ηπατίτιδα και ελονοσία. Τελικά επιβίωσε και από τότε λέει ότι ζει «στις καθυστερήσεις».
Οι αφρικανοί γιατροί που γνώρισε κατά τη νοσηλεία του, τον απέτρεψαν να σπουδάσει ιατρική, όπως κι εκείνοι, στη Γαλλία, γιατί, όπως έλεγαν, η ιατρική που διδάχτηκαν στην Ευρώπη δεν ήταν εφαρμόσιμη στον τρίτο κόσμο. Διέσχισε, λοιπόν, ξανά προς τα πίσω τη Σαχάρα και πήγε να σπουδάσει στην Αλγερία, το 1969, εφτά χρόνια μετά την απελευθέρωση, όταν η χώρα ήταν το κινηματικό κέντρο του τρίτου κόσμου. Ξεκίνησε την ιατρική εκεί, την συνέχισε στη Γαλλία και την ολοκλήρωσε στην Αίγυπτο, στο Κάιρο, όπου έκανε και την ειδικότητα και έμαθε και τα αραβικά.
Όλο αυτό το διάστημα παρακολουθούσε τα κινήματα σε όλο τον κόσμο και όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του αποφάσισε να δουλέψει στο Λίβανο, στη Βηρυτό. Εκεί του έγινε πρόταση να εργαστεί ως χειρουργός για την Ερυθρά Ημισέληνο. Μέσω αυτής της δουλειάς γνώρισε και συνεργάστηκε με τον μικρότερο αδελφό του Γιάσερ, Φέτι Αραφάτ, του οποίου τις ικανότητες θαύμασε, αφού τότε είχε καταφέρει να προσελκύσει περί τις 2.000 υγειονομικούς από όλο τον κόσμο, για να δουλέψουν για την Ερυθρά Ημισέληνο, οι οποίοι, όταν γύριζαν στις πατρίδες τους διέδιδαν τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού.
Μια επαναστατική εποχή«Επρόκειτο για πολιτική απόφαση», λέει ο ίδιος, «σε μια επαναστατική εποχή». Ποια ήταν τα στοιχεία εκείνα, όμως, που κινητοποίησαν έναν νέο άνθρωπο προς αυτήν την πορεία; «Σε ένα βαθμό η οικογένειά μου. Ο πατέρας μου ήταν αριστερός, ο αδελφός του, και θείος μου, πέθανε αντάρτης. Ο παππούς μου από τη μεριά της μάνας μου ήταν μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος Καναδά. Ήμασταν Έλληνες, τι άλλο να συζητάγαμε στο σπίτι, πολιτική βέβαια. Τι συμβαίνει στον κόσμο. Αυτό σήμαινε για μας ελληνική παραδοσιακή οικογένεια. Τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, αυτός ο προσανατολισμός δεν ήταν ασυνήθιστος. Δεν προτάσσαμε τους εαυτούς μας, αλλά την ανθρωπότητα. Εξελισσόταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ, ο αγώνας για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, το παράδειγμα της Κούβας, οι αγώνες για αποαποικιοποίηση στην Αφρική».
»Μετά ήρθε η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλά χάθηκαν τότε, αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι χάθηκε ο εξισορροπητικός πόλος που αποτέλεσε για τον καπιταλισμό. Σήμερα, έχει χρεοκοπήσει ως ιδεολογία ο νεοφιλελευθερισμός και τι έγινε; Συνεχίζει. Γιατί; Γιατί δεν υπάρχει εξισορρόπηση, δεν υπάρχει κάποιος που να εφαρμόζει την εναλλακτική. Η Αριστερά δεν έχει απάντηση, διότι διαχωρίστηκε εντελώς από τους απλούς ανθρώπους. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται τον όρο ριζοσπαστική αριστερά, αλλά στην πραγματικότητα είναι πρόγραμμα σοσιαλδημοκρατίας της δεκαετίας του ’60 και του ’70.»
Εισβολή, αιχμαλωσία, σφαγέςΒρέθηκε, λοιπόν, το 1980 να εργάζεται ως ανώτερος χειρουργός σε ένα από τα τέσσερα νοσοκομεία της Ερυθράς Ημισελήνου στον καταυλισμό Παλαιστινίων της Σάμπρα. «Εκείνη την περίοδο ξαναάρχισαν οι βομβαρδισμοί μεταξύ ανατολικής και δυτικής Βηρυτού. Έπεφταν οι βόμβες και εντός μισής ώρας έφταναν 150-200 τραυματίες για περίθαλψη. Και οι μάχες συνεχίζονταν για μήνες, μήνες που δεν φεύγαμε καθόλου από το νοσοκομείο. Ήταν 17 Ιουλίου 1981, όταν οι Ισραηλινοί ξεκίνησαν βομβαρδισμούς και φοβηθήκαμε για εισβολή. Ο Αραφάτ μας μάζεψε μετά το τέλος των βομβαρδισμών και μας ρώτησε ποιοι θέλουμε να πάμε εθελοντές στο νότιο Λίβανο. Δήλωσα εθελοντής. Περάσαμε από τη Σιδώνα και με ένα αυτοκίνητο διασχίσαμε τα βουνά ανάμεσα σε βομβαρδιστικά και φτάσαμε στη Ναμπατία. Τότε απεφεύχθη η εισβολή. Έμεινα εκεί ένα χρόνο και οργανώσαμε ένα νοσοκομείο. Όμως, όταν τελικά οι Ισραηλίνοι εισέβαλαν στο Λίβανο, το 1982, μας πήραν όλους τους άντρες εργαζόμενους στο νοσοκομείο αιχμαλώτους, στις ισραηλινές φυλακές. Κάποιοι απελευθερωθήκαμε με τη διαμεσολάβηση των πρεσβειών και βρέθηκα στον Καναδά και τις ΗΠΑ, όπου μίλησα δημοσίως στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και στο Κογκρέσο για όσα έζησα, ενάντια στην προπαγάνδα των Ισραηλινών που απέκρυβαν την πραγματικότητα.»
Το 1982 βρέθηκα στην Κύπρο, υπεύθυνος για τη δρομολόγηση των τραυματιών που έρχονταν από το Λίβανο με πλοία και το 1983 επέστρεψα στη Βηρυτό, στον καταυλισμό της Σατίλα. Είκοσι εφτά μήνες συνεχόμενα.» Γιατί ξαναγύρισε εκεί; «Έχασα φίλους, την γλίτωσα, ήταν χρέος μου να γυρίσω εκεί. Η αλληλεγγύη είναι πράξεις, όχι λόγια.»
Οι κακοί και οι χειρότεροιΤο 1989, ο κόσμος άλλαξε. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε, η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, ο Νέλσον Μαντέλα απελευθερώθηκε. Μετά η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. «Εντάχθηκα στον Ερυθρό Σταυρό για να δω τι γίνεται στον κόσμο. Πήγα στη Σομαλία, στο Σουδάν, στο Κογκό, στη Λιβερία, στην Ουγκάντα, στη Σιέρα Λεόν, στο Τσαντ, στο Νεπάλ, στη Σρι Λάνκα, στην Καμπότζη, στην Τσετσενία. Οι πόλεμοι σε όλον τον κόσμο δεν γίνονται μεταξύ των καλών και των κακών, αλλά μεταξύ των κακών και των χειρότερων.»
Μετά από τέτοια εμπειρία ανθρωπιστικής δράσης, τι έχει αποκομίσει ως προς τη λειτουργία των ανθρωπιστικών οργανώσεων; «Τα πράγματα στις ανθρωπιστικές οργανώσεις ήταν καλύτερα πριν είκοσι-τριάντα χρόνια, γιατί αυτό που έχει αλλάξει σήμερα είναι η κοινωνία. Η ανθρωπιστική δράση έγινε εμπόριο, καριέρα. Μάλιστα, πολλοί, κυρίως νεότεροι, στρέφονται εκεί για να αποφύγουν την πολιτική δουλειά που χρειάζεται να γίνει. Όμως, αν δεν καταλαβαίνεις την πολιτική, δεν καταλαβαίνεις τον ανθρωπισμό. Χρειαζόμαστε πολιτικές λύσεις.»
Ζωή Γεωργούλα* Ο Χ. Γιάννου είναι χειρουργός με ειδίκευση στη χειρουργική στις εμπόλεμες ζώνες, πρώην επικεφαλής χειρουργός της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού και πρώην επικεφαλής χειρουργός της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου, αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.