Διαδρομή αντοχής
Μας είχε μαζέψει και πριν από δέκα περίπου χρόνια στην Αυλίδα η Ελένη, όλους τους (άλλοτε) νέους του Ρήγα της πρώτης μεταπολιτευτικής εποχής. Με ατομικές και γενικές προσκλήσεις, ακολουθώντας μια δική της αρχή: της αέναης διάρκειας της ιδιότητας που αποκτάς σε μια συλλογικότητα, όποια κι αν είναι η εξέλιξη της διαδρομής σου. Όταν σε καλούσε, εναπόκειτο σε σένα να πεις -στον εαυτό σου και στους άλλους- αν νιώθεις την ανάγκη να συναντηθείς μαζί τους, ανανεώνοντας αυτή τη βαθύτερη σχέση, που μένει ανάμεσα σε ανθρώπους, οι οποίοι αγωνίστηκαν μαζί για να αλλάξουν τον κόσμο, αλλάζοντας πρώτα απ’ όλα τον εαυτό τους.
Αυτή τη φορά μάς μάζεψε στη Χαλκίδα το άγγελμα του θανάτου της. Και ανταποκριθήκαμε όσοι το μάθαμε κι όσοι μπορέσαμε, γιατί ήταν μάλλον ξαφνικό, αν και αναμενόμενο πια. Για να βρεθούμε σε μια πολιτική κηδεία, πραγματικά σεμνή, όχι όπως συνήθως λέγεται, παρότι την τίμησαν υπουργοί (ήταν εκεί ο Πάνος Σκουρλέτης κι ο Νίκος Φίλης) ακόμα κι ο πρόεδρος της Βουλής, ο Νίκος Βούτσης. Γιατί ήρθαν όλοι με την πρωταρχική τους ιδιότητα κυρίως, που δεν γίνεται να αποβάλουμε, παρότι οι κίνδυνοι, για όλους μας, καραδοκούν.
Η Ελένη πέτυχε πάλι το στόχο της. Μας γύρισε χρόνια πίσω, στην αφετηρία μας, εκεί όπου όσοι δεν ελπίζουμε στην ανάσταση νεκρών και τη ζωή του μέλλοντος αιώνος, αποφασίζουμε, με όλα τα ρίσκα -και τα μεταφυσικά- να βρεθούμε σε συλλογικότητες, που θέλουν στον παρόντα, όχι στον μέλλοντα αιώνα να αλλάξουν τη ζωή: στις συλλογικότητες της αριστεράς. Παίρνουν, δηλαδή την απόφαση που πήρε και η Ελένη, νέο παιδί ακόμα, και μάλιστα με έναν επιπλέον βαθμό γενναιότητας: ανήκοντας από επιλογή στην ανανεωτική κομμουνιστική αριστερά, αποκτούσε τη συνείδηση ότι δεν υπάρχουν όχι μόνο οι επουράνιοι παράδεισοι, αλλά και οι επίγειοι. Με τους ανθρώπους και την κοινωνία παλεύουμε, για ν’ αλλάξουμε τους ανθρώπους και την κοινωνία, που πάλι με ανθρώπους συγκροτείται, ποτέ με αγγέλους. Αυτή η συνειδητοποίηση χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη γενναιότητα για να μείνεις σταθερός στο αίτημα της ανατροπής. Η Ελένη την είχε, κι ας της κόστισε την ήρεμη και «κανονική» ζωή.
Στο Εργατικό Κέντρο Χαλκίδας, όπου την αποχαιρετήσαμε, για την Ελένη μίλησαν ο Πάνος Λάμπρου, ο Νίκος Βούτσης και ο γιος της Ορέστης. Από τον αποχαιρετισμό του Πάνου δημοσιεύουμε πιο κάτω το μεγαλύτερο μέρος.
Να μείνουμε πεισματάρηδες, δίπλα σ’ αυτούς που έχουν ανάγκηΟι περισσότεροι άνθρωποι κουβαλούν στην πλάτη τους μια ιστορία, μικρότερη ή μεγαλύτερη, μια διαδρομή. Ή, για να το πω διαφορετικά, κουβαλούν ιστορίες, περιόδους που συντίθενται, που αλλάζουν, που διαμορφώνουν μια νέα ιστορία, μια νέα αφήγηση, το στίγμα, την ταυτότητα της ζωής τους.
Κάποιοι άλλοι πάλι, όπως η Ελένη, σταματούν το χρόνο. Βάζουν το ρολόι να χτυπά σε μια περίοδο, σταθερά. Χτυπά, αλλά μένει ακίνητο.
Η Ελένη σταμάτησε το ρολόι χρόνια πριν, στα χρόνια του Ρήγα. Και συνέχισε τη διαδρομή, την προσωπική της ιστορία ως Ρηγήτισσα, ως αυτό που ήταν, ως αυτό που έμεινε σε όλη της τη ζωή.
Και ας μην υπάρχει -τυπικά- ο Ρήγας, η οργάνωσή μας, εδώ και πολλά πολλά χρόνια.
Η Ελένη ήταν Ρηγήτισσα με πείσμα, με επιμονή, μέχρι το τέλος. Και ετοίμαζε για το Σεπτέμβρη μάζωξη Ρηγάδων, όπως παλιά. Ένα ρηγήτικο πανηγύρι. Κατάφερε να μας μαζέψει…
Η Ελένη της Μεταπολίτευσης, του Ρήγα και του «Θούριου», η Ελένη του πολύγραφου. Των πρώτων χρόνων, της αμφισβήτησης, του οράματος για μια άλλη κοινωνία, του σοσιαλισμού με ελευθερία, δημοκρατία, αυτοδιαχείριση. Η Ελένη, αγωνίστρια μέχρι το τέλος. Είχε τον τρόπο της, και αυτή και ο Κώστας, να μας θυμίζουν τη ζωή μας, τη διαδρομή μας, να μη μας αφήνουν να ξεχάσουμε τη νιότη μας, τα πρώτα επαναστατικά σκιρτήματα. Τη θέλησή μας να αλλάξουμε τον κόσμο. Να μην υποταχθούμε, να μην γίνουμε σαν πολλούς άλλους, όταν τα μαλλιά ασπρίζουν. Να μη γίνει ο ρεαλισμός ο μόνος οδηγός μας. Και ας είναι κάποιοι από μας, τους Ρηγάδες και τις Ρηγήτισσες, τώρα πια σε θέσεις εξουσίας, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, βουλευτές, υπουργοί της κυβέρνησης…
Να μείνουμε ανυπότακτοι, πεισματάρηδες, αμφισβητίες, και ας έχουμε αναλάβει τις τύχες της χώρας. Να μείνουμε Ρηγάδες, δηλαδή νέοι και νέες που δεν το βάζουν κάτω, ακόμα και αν όλο το σύστημα μας έχει περικυκλώσει. Και απαιτεί τη συμμόρφωσή μας, την υποταγή μας, την ενσωμάτωσή μας, ή την εξόντωσή μας.
Αυτό ζήταγε η Ελένη. Να μείνουμε αυτό που ήμασταν. Να μην αλλάξουμε ρούχα, να μην τους μοιάσουμε. Να είμαστε στο δρόμο. Δίπλα στους φτωχούς, δίπλα στους καταπιεσμένους.
Αυτό κουβάλαγε όλα αυτά τα χρόνια, τη φωνή της ανανεωτικής αριστεράς, του ριζοσπαστισμού, της αμφισβήτησης, των κοινωνικών κινημάτων.
Ελένη, μην ανησυχείς.
Θα είμαστε δίπλα στον Κώστα και τον Ορέστη
Καλό σου ταξίδι, μικρή μας.