Τη συνέντευξη πήρεο Παύλος ΚλαυδιανόςΑύριο καταφθάνουν στην Αθήνα οι δανειστές. Ποιο το κλίμα μέσα στο οποίο θα κινηθεί η διαπραγμάτευση;Τα πράγματα στην Ευρώπη έχω την αίσθηση ότι δεν είναι πολύ καλά, οικονομικά και πολιτικά. Και γενικότερα, δεν βλέπω κάτι που να μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μια καλυτέρευση. Έχουμε μπροστά μας πολλές εκλογές, την άκρα δεξιά να κερδίζει χώρο κτλ. Αυτό, όμως, νομίζω ότι δεν αλλάζει τη συμπεριφορά των ευρωπαίων έναντι των ελληνικών προβλημάτων, στην ύπαρξη των οποίων εξάλλου έχουν συμβάλει καθοριστικά. Για παράδειγμα, η συμπεριφορά της ΕΚΤ είναι ασύμμετρη. Διάβαζα μόλις, σε γερμανική εφημερίδα, ότι η Γερμανία λόγω της ποσοτικής χαλάρωσης, που ως γνωστόν μάχεται ο κ. Σόιμπλε, έχει κερδίσει 122 δισ. ευρώ από τους χαμηλότερους τόκους που πληρώνει για τα δάνειά της. Εγγραφόμενα αυτά στον προϋπολογισμό, εμφανίζει πλεόνασμα και μπορεί να αυξάνει, το 2015 και 2016 τις δαπάνες. Εν αντιθέσει με την Ελλάδα, η οποία έχει αποκοπεί από την ποσοτική χαλάρωση, παρότι έχει μεγαλύτερη ανάγκη ρευστότητας. Η κατάσταση, λοιπόν, δεν βλέπω να αλλάζει, άρα θα υποστούμε τη βάσανο και το μαρτύριο της σκληρής στάσης, όπως σ’ όλη τη διάρκεια των μνημονίων.
Όλα όσα γράφονται καθημερινά στον Τύπο για δυσφορία των ευρωπαίων αξιωματούχων, με δήθεν ελληνικές καθυστερήσεις ή και επιδιώξεις να χαλαρώσει η επιτήρηση, ευσταθούν;
Νομίζω ότι κάθε φορά που πλησιάζει να αρχίσει μια αξιολόγηση τα δημοσιεύματα είναι πάντοτε αυτού του χαρακτήρα. Έχω, όμως, την εντύπωση ότι δεν προέρχεται από τον διεθνή Τύπο, αλλά κυρίως από τον ελληνικό. Θα δούμε πόσο ανταποκρίνονται όλα αυτά στην αλήθεια πολύ γρήγορα.
Ο παράγοντας της ιδιωτικής κατανάλωσηςΣυζητείται πώς πάει η ελληνική οικονομία και από κάποιους υποστηρίζεται ότι η ύφεση βαθαίνει. Ποια η γνώμη σου;Περιμένουμε εναγωνίως τα αποτελέσματα του τρίτου τριμήνου, που θα είναι καθοριστικό όσον αφορά την εξέλιξη της ιδιωτικής κατανάλωσης, πρωτίστως. Θα τροφοδοτηθεί και από τα τουριστικά εμβάσματα, επομένως θα δούμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Η ιδιωτική κατανάλωση είναι σημαντικότατο μέγεθος. Δευτερευόντως, θα δούμε και κατά πόσο η κυβέρνηση, έχοντας «καθυστερήσει» διάφορα επενδυτικά σχέδια, πιθανότατα για να προλάβει να τα κάνει το δεύτερο εξάμηνο, θα δώσει μια ώθηση και από την πλευρά των επενδύσεων, τέτοιο ώστε να φθάσουμε σε ένα ποσοστό μείωσης του ΑΕΠ στο 0,3%, 0,4% που είναι ο στόχος, λίγο περισσότερο ή λίγο λιγότερο.
Βλέπεις να επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος;
Θα περιμένω να δω πώς θα αντιδράσει η ιδιωτική κατανάλωση, διότι πρέπει να πούμε ότι αρχίζουν οι πληρωμές του ΕΝΦΙΑ, δεύτερη και τρίτη δόση φόρου εισοδήματος κτλ. Άρα θα δούμε πώς το διαθέσιμο εισόδημα θα διατεθεί, μεταξύ ιδιωτικής κατανάλωσης και υποχρεώσεων. Για τις εξαγωγές, αφαιρώντας τα καύσιμα και τα πλοία, όπως είναι και το σωστό εφόσον μας ενδιαφέρει η παραγωγική βάση, τα αγαθά και υπηρεσίες, δεν βλέπουμε μείωση, αλλά ούτε βέβαια και καμιά αύξηση. Αυτό υποδηλώνει ότι δυσκολεύεται ο παράγοντας εξαγωγές να παίξει σημαντικό ρόλο στην τροφοδότηση του ΑΕΠ. Επίσης, να συμπληρώσουμε ότι έχουμε φθάσει, νομίζω, και στα όρια της θετικής επίπτωσης της μείωσης των εισαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ.
Μικρή αποκλιμάκωση της ανεργίαςΤα έσοδα του δημοσίου πώς βλέπεις να εξελίσσονται;Γενικώς, πιστεύω, υπάρχει μια κόπωση, είναι δεδομένο αυτό. Έχω την αίσθηση, όμως, ότι δεν πρόκειται να προκύψει πρόβλημα για πρωτογενές πλεόνασμα που είναι της τάξης του 0,5% το 2016. Δεν πρέπει, όμως, να βλέπουμε τα πράγματα στατικά. Να μην ξεχάσουμε ότι το 2017, τον Μάιο, πρέπει να δούμε τις προβλέψεις, που υπενθυμίζω είναι το 2017 στο 1,5% και το 2018 στο 3,5%. Άρα πρέπει να δούμε αν η βάση από την οποία θα εκκινήσει η ελληνική οικονομία για τα δυο επόμενα έτη είναι σε ένα επίπεδο που θα μας επιτρέψει να φθάσουμε σ΄ αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα. Σημαντικότατος παράγοντας είναι και η πορεία του ΑΕΠ, ως προς αυτό. Αν κοιτάξουμε τις προβλέψεις για το ΑΕΠ του 2017 θα δούμε ότι περιμένουμε μία συμμετοχή στην ανάπτυξη από τις επενδύσεις και περιμένουμε και αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,5%. Αυτό είναι το κρίσιμο που πρέπει να κινηθεί. Διότι όλοι όσοι εργαζόμαστε ή είμαστε συνταξιούχοι δεν προβλέπουμε να πάρουμε αύξηση, άρα η πιθανολογούμενη αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης μπορεί να προέλθει μόνο από την πιθανολογούμενη μείωση της ανεργίας και την εισαγωγή νέων ανθρώπων στην αγορά εργασίας. Υπάρχει ήδη μια μικρή, πολύ μικρή αποκλιμάκωση της ανεργίας με όρους και συνθήκες, βέβαια, που δεν ανταποκρίνονται στα παλιά ευρωπαϊκά δεδομένα. Παρ’ όλα αυτά θα τροφοδοτήσουν το ΑΕΠ και την καταναλωτική ζήτηση.
Τα κόκκινα δάνειαΠολλή συζήτηση γίνεται για τα κόκκινα δάνεια. Πού βρίσκονται τα πράγματα;Το βασικό είναι ότι το SSM, η επιτροπή αυτή της ΕΚΤ, έχει βάλει το στόχο, ότι μέχρι το 2019 πρέπει να μειωθούν τα κόκκινα δάνεια κατά 40% ανά τράπεζα. Αυτό σηματοδοτεί ότι πρέπει να αρχίσουν σιγά–σιγά να πωλούν τα δάνεια σε ξένα Funds. Ήδη, οι τράπεζες, έχουν αρχίσει να πωλούν τα καταναλωτικά δάνεια, όσα εξ αυτών δεν έχουν εμπράγματη εγγύηση. Αυτό θα σηματοδοτήσει, καταρχάς, μια πίεση στους δανειολήπτες να έλθουν σε συνεργασία με την τράπεζα και να μπουν σε μια προσπάθεια ρύθμισης. Από εκεί και πέρα, εφόσον θα γίνει ξεσκόνισμα κανονικότατα αυτή τη φορά, διότι αυτά τα Funds έχουν τα μέσα να το κάνουν, αυτοί οι οποίοι δεν πληρώνουν, ενώ έχουν να πληρώσουν, θα μπουν σε διαδικασία καταγγελίας της σύμβασης, έκδοση διαταγής πληρωμής ή πλειστηριασμού. Όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνεια, έχω την εντύπωση, ότι μάλλον οι τράπεζες και τα Funds θα τα χαρίσουν.
Ο υπουργός Οικονομίας, Γ. Σταθάκης, επανέλαβε λίγες μέρες πριν ότι οι προστατευτικές διατάξεις που υπάρχουν είναι υποχρεωτικές και για τα Funds. Είναι ισχυρό;
Αυτό είναι σωστό. Δεν νομίζω, όμως, ότι αυτή τη στιγμή θα έχουμε δυσάρεστες επιπτώσεις. Θα αρχίσουν πρώτα από τα καταναλωτικά. Αλλά και τα στεγαστικά που θα πάρουν τη σειρά τους, στόχος θα είναι να εξακριβωθεί ποιοι έχουν και ποιοι δεν έχουν να πληρώσουν. Και από αυτό το ξεσκόνισμα θα καθορισθούν τα επόμενα βήματα.
Μια κοινή «κακή» τράπεζαΓια τις μεγάλες επιχειρήσεις οι τράπεζες κινούνται;Βεβαίως. Ο κ. Καραμούζης, πρόεδρος της Eurobank, δήλωσε ότι επειδή υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που οφείλουν σε πολλές, όχι σε μια, τράπεζες, και δεν υπάρχει συμφωνία ανάμεσα για το πώς θα κινηθούν, πρότεινε να φτιαχτεί μια κοινή «κακή» τράπεζα.
Νομίζω ότι αρχική ιδέα για μια τέτοια, Bad Bank, κακή τράπεζα, κόπηκε από την τρόικα.
Αυτή τώρα, αν γίνει, θα διευκολύνει τη συνεργασία ανάμεσα σε τράπεζες για το πώς θα κινηθούν. Θα ήταν μια καλή λύση αυτό. Γιατί δεν νομίζω ότι θα προχωρήσει με τον τρόπο που πάνε.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι σιγά–σιγά έρχονται, κάπως, οι καταθέσεις των τραπεζών. Τρίτος μήνας που αυξάνονται, ελαφρά. Όπως και τα κόκκινα δάνεια μειώθηκαν ελαφρά.
Υπάρχει όντως μια μικρή άνοδος, αλλά όχι ουσιαστική. Ένδειξη ότι κάποιοι άνθρωποι ξαναβάζουν τις οικονομίες τους στις τράπεζες, αλλά το ποσοστό δεν είναι τόσο ώστε να επιχαίρουμε γι’ αυτή την κατάσταση. Υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμη και τα capital controls παραμένουν, διότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα. Ο ρυθμός αύξησης των κόκκινων δανείων έχει επίσης μειωθεί, αλλά όταν δεν δίνονται δάνεια αυτό είναι φυσικό επακόλουθο.
Μια και μιλάμε για κόκκινα δάνεια επιχειρήσεων, έχει επισημανθεί ότι αν και ο τουρισμός πάει καλά για τέταρτη χρονιά, τα κόκκινα δάνειά τους εντούτοις δεν μειώνονται. Τι συμβαίνει;
Εύλογο το ερώτημα, συμφωνώ απολύτως. Και οι τράπεζες το έχουν εντοπίσει αυτό το φαινόμενο. Εδώ, νομίζω ότι θα γίνει και η μεγάλη σύγκρουση όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια. Η πολιτική των τραπεζών θα είναι πολύ πιο επιθετική. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει αυτή η αντινομία.