«ΝΟΣΤΑΛΓΩΝΤΑΣ ΤΟ ΦΩΣ»Μια πόρτα στο παρελθόντου Στράτου Κερσανίδη Στα βόρεια της Χιλής, από τις Άνδεις ως τον Ειρηνικό Ωκεανό, εκτείνεται η έρημος Ατακάμα. Η επιφάνειά της είναι περίπου 181.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με το μεγαλύτερο μέρος της να ανήκει στη Χιλή και θεωρείται η πιο ξερή και άνυδρη περιοχή του κόσμου. Εκεί, και σε υψόμετρο 2.600 μέτρων, οι αστρονόμοι κατασκεύασαν το αστεροκοπείο Παρανάλ, αφού λόγω της μεγάλης ξηρασίας η διαύγεια του ουρανού είναι εντυπωσιακή. Στον ίδιο τόπο οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν εντυπωσιακά ευρήματα, ακόμη και μουμιοποιημένους νεκρούς, επίσης λόγω της ξηρασίας. Τέλος, αυτήν την αφιλόξενη, άνυδρη περιοχή επέλεξε η δικτατορία του Πινοτσέτ, για να «φιλοξενήσει» πολιτικούς κρατούμενους σε εγκαταστάσεις παλιών ορυχείων, αλλά και για να εξαφανίσει μερικές χιλιάδες από αυτούς.
Στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Νοσταλγώντας το φως» (Nostalgia de la luz), ο χιλιανός σκηνοθέτης Πατρίσιο Γκουσμάν εξερευνά την Ατακάμα και με την ιδιαίτερη του ματιά ανοίγει μια πόρτα στο παρελθόν, συνδέοντας την αστρονομία, με την αρχαιολογία και την ιστορία. «Εμείς οι αστρονόμοι μελετάμε το παρελθόν, επειδή αυτό που βλέπουμε έχει ήδη συμβεί», λέει ένας αστρονόμος στην αρχή της ταινίας. Κι έτσι ξεκινά η γνωριμία μας με την έρημο, στρέφοντας τη ματιά μας προς τον ουρανό και το θαύμα του σύμπαντος.
Το ίδιο όμως κάνουν και οι αρχαιολόγοι. Τώρα στρέφουμε τη ματιά μας στο χώμα όπου μπορούμε να παρατηρήσουμε ίχνη από την προϊστορία της αμερικανικής ηπείρου, σημάδια από τους αυτόχθονες πληθυσμούς πριν φτάσουν οι Ευρωπαίοι και τους εξαφανίσουν.
Κι αν οι αστρονόμοι και οι αρχαιολόγοι εξερευνούν τις απαρχές και την εξέλιξη του σύμπαντος και της Γης, υπάρχουν και κάποιες γυναίκες οι οποίες σκάβουν στην πρόσφατη ιστορία της Χιλής. Ήταν νέες το 1973 όταν ο στρατός κατέλυσε τη Δημοκρατία και το σοσιαλιστικό πείραμα του προέδρου Σαλβαδόρ Αγιέντε. Και τώρα, ηλικιωμένες πλέον, πάνω από 70 χρονών, σκαλίζουν με τα χέρια τους το χώμα, σκάβουν υπομονετικά αναζητώντας τους δικούς τους ανθρώπους. Εκείνους που φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν από τη συμμορία του Πινοτσέτ. Είναι ένα σκοτεινό κομμάτι της χιλιανής ιστορίας που, δυστυχώς, γίνεται προσπάθεια ναα αποσιωπηθεί. Είναι οι ενοχές, είναι οι τύψεις, είναι ο φόβος; Ό,τι και νά ’ναι όμως δεν μπορεί να είναι πιο σημαντικό από τον πόνο, τη θλίψη και την αναζήτηση της λύτρωσης αυτών των γυναικών που αναζητούν απομεινάρια των δικών τους ανθρώπων.
Η έρημος Ατακάμα, η επιστήμη, το παρελθόν, η δικτατορία. Η γοητεία της επιστημονικής έρευνας γίνεται σπαραγμός και ο Πατρίσιο Γκουσμάν συνδέει τους πλανήτες και τα αρχαιολογικά ευρήματα με τις πληγές της πρόσφατης ιστορίας που άφησε η δικτατορία στο σώμα της χιλιανής κοινωνίας. Κι όλα αυτά στο όνομα αναζήτησης του φωτός, που θα φωτίσει, θα δώσει απαντήσεις και θα λυτρώσει.
Θαυμάσιο ντοκιμαντέρ με εντυπωσιακές εικόνες οι οποίες δένουν μεταξύ τους χάρη στη μοναδική δεξιοτεχνία του Γκουσμάν. Ταινία γεμάτη νοήματα, που προκύπτουν από ουσιαστικά ερωτήματα, από ανθρώπινες αγωνίες που ο σκηνοθέτης έχει καταφέρει να βρει το μαγικό νήμα να τα συνδέει καταλήγοντας σε ένα γοητευτικό κινηματογραφικό αποτέλεσμα.
strakersan@gmail.com
http://kersanidis.worpress.com